Atalar deyir

alğası

: üzü. 

qabağı)

. (

dalğası

: 

dalısı)

. 

alğısız, söz yaranmamış, dilsiz, söz dayanmamış

. (

alğı

: duyum. idrak. 

şuur)

. 

(qanıclıq, düşünüş, şuur sözə

 

qaynaqdır, dili qorunmayıb 

yazılmayıb, qısılan, darıtılan dağıtılan elin, sözlə

rid

ə

 uzun 

sür

ə

, sürm

əmiş

. 

{dilivi qoru sözüvü yarat, yavuz düşmanın 

bağrın qarat

. (

bağrın qarat

: umutsuz, mutsuz eyl

ə

)}

. 

64. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

alıb asğun oluncaq, verib ökdə

 ol. 

(

asğun

: 

bağlı, verə

c

ə

kli). (ökd

ə

: üsd

ə

. 

alacaqlı)

. 

alıb asılı olmaqdansa, verib, asılı ol

. 

alıb asqın olunca, verib ökdə

 ol. 

(ökd

ə

: usd

ə

). 

alıb vermək, görüş qaydası, g

edib g

ə

lm

ək, elçi qaydası

. 

alıb vermək, görüş qaydası, gedib gə

lm

ək, elçi qaydası

. 

alıcı çok, satıcı az, aracı çok

. 

alıcı çok, satıcı az, aracı çok

. 

alıcı havada gə

r

ək, tutunmağı öz ə

lid

ə

. 

(

dolanıb avlamağı öz ə

lind

ə

dir

). 

alıcı havada gə

r

ək, tutunmağı öz ə

lind

ə

. 

(dolanıb avlamağı öz ə

lind

ə

dir) 

(alıcının ömrü az olar)

. 

alıcı quşun ömrü az olur

. 

(saldırqana, günlə

rin birid

ə

 

saldırılır)

. (

alıcı

: 

yırtıcı)

. 

alıcının ömrü az olar

. 

alığ başda ağıl yox

. (

alığ

: vurqun. 

aşıq

). 

alım alınmış, verilməmiş

. 

(

alım

: haqq. h

ə

qq). 

alım birlə

 

(

il

ə

) 

borc öd

ə

nm

ə

z. 

alim unutmuş, qə

l

əm unutmamış

. 

65. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

Alimden zalim, zalimden alim doğar

. Allah takdir ederse alim aileden kan 

dökücü kişi, zalim aileden bilgin saygıdeğer insanlar 

doğabilir

. 

(Bayram Özdemir). 

alimin biliyind

ən, yalançının di

lind

ən yapışarlar

. 

alimin biliyind

ən, yalançının dilindən yapışarlar

. (alimin elmind

ə

n, 

yalançının dilindən yapışarlar)

. 

alimin sözünd

ə

n de, iyidin özünd

ə

n. 

alimin sözünd

ə

n de, iyidin özünd

ə

n. 

alımlı arslan, berimli sıçan

. (

alan arslan, ver

ən sıçan kimidi)

. 

alın arslan tutar, gücün kösgük tutmaz

. 

(

alın

: k

ə

l

ə

k). (kösgük: qorxuluq. 

oyuq)

. 

alın daşa, usun başa, əlin işə, ağzın aşa

. 

alın yazısın, yazılar pozmur, cinlər yozmur, alın yazısı seçim qoludur, 

seçiml

ə

rin quludur. 

alınan bilim yaşınmasın, yaşansın

. 

(öğ

r

əşdiyin bacarığı yaşıtma yaşat

. 

(

yaşıtma

: gizl

ə

tm

ə

). 

alınanı yoxla, satılanı boşla

. 

alınca son kəsin canında ölüm, deyə

c

əm yaşasın yaşam

, yox olsun ölüm. 

alında yazılmış, ə

l il

ə

 

pozulmamış

. 

66. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

alınmaza, satılmaza çatarsan, kə

ndi öz

ə

n güv

ə

ns

ə

n, var yoxundan 

olarsan, özg

ə

 izd

ə

n sür

ə

ns

ə

n. 

alınyazı yazılmamış sə

nd

ə

n ön, etdikl

ərin yazdırır, çə

kdikl

ərin qurar yazıvı

. 

alınyazısı deyə

 n

ə

rs

ə

 

yox, başa gə

l

ən alna yazılır

. 

alış al dadını gündə

n gün

ə

ki s

ən yaşısan, yarına qalsa kefin, dadğınıbə

n

 

dadı qaçar

. 

(

dadınıbə

n: 

dadığıbə

n. 

yad, başqa dad tutaraq)

. 

alış oğlu, verişdi

. 

alış sə

ssiz gir

ə

r, dinm

ə

z öldür

ə

r

. (

alış

: ad

ə

t). {ad

ə

t bala bala özün

ə

 yer el

ə

r, 

sonucunda bildirm

ə

d

ə

n edig

ə

r (edig

ə

r: 

qılar

. e'mal ed

ə

r)}. 

(alşın kəndi alışın önə

ms

ə

m

ə

z, n

ə

 

olduğun bilə

m

ə

z. yan 

yör

ə

d

ə

n deyil

ə

n sözl

ə

r

ə

 

uyarlı olmalıyıq

. (

alşın

: 

alışqan

. 

mö'tad). 

alış veriş dosluğa körpüdür

. 

alışan, aşılarda, aşınarda

. 

alışdığın dadlı bal, keçsə

 

günü acıyar

. 

alışdığın içində

 

dursun, dışda duran gedə

r bir gün. 

alışıq (

ad

ə

t

), 

varlığın ikinci 

özüdür. 

alışqanlıq hə

r n

ə

y

ə

, çevrir özün ölçüy

ə

. (

ölçüy

ə

: me'yara

). 

alışqanlıq köləsi, tam yaddışın kölgə

si. (

yaddışın

: özg

ə

nin

). 

67. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

alışmağın nə

d

ə

ni, içd

ə

 

olan boşluqdur

. 

alışmaq yer alanda, sarışmaq yerdən qalır

. 

(

sarışmaq

: çin dil

ə

kl

ə

, ixlasla 

qulluqda olmaq). 

alışmasa, daşlanmaz, od olmasa köz salmaz

. 

alışmısan seçim yox, başarmısan keçim (

n

ə

cat

) yox. 

alqaçan su, d

ə

niz

ə

 

çatmamış 

(

çox oyan buyana qaçan su gor ba gor olar

). 

alqı düşə

r yol üsd

ə, basqı doğar sə

nil

ə

. 

(

alqı

: ist

ə

nilm

ə

z n

ə

d

ə

nl

ə

 

doğulan

. 

ist

ə

nilm

ə

d

ə

n veril

ə

n. 

şansı

. t

ə

sadüfi). (

basqı

: ist

ə

nil

ə

n n

ə

d

ə

nl

ə

 

doğulan

. ist

ə

nil

ə

r

ə

k 

ə

ld

ə

 edil

ə

n. iradi). 

alqış bilə

 

ə

r kök

ər, yağmur birlə

 yer. (

alqış ilə

: t

əşviq ilə

) (kök

ə

r: gög

ə

r. 

gög

ə

r

ə

r. bec

ə

r

ə

r. b

ə

s

ə

r). 

alqış ilə

 

ə

r gög

ər, yağmur ilə

 yer gög

ə

r. (

gög

ə

r: göv

ə

r

ə

r. 

ösüşə

r

). 

alqış qaldırar, qarqış öldürmə

z. 

alqış, iki ə

ld

ə

n (

çıxar

). 

allah bil

ə

r, qul sez

ə

r (gör

ə

r). 

allah bilir, qul sezir 

(

görür

). 

allah qonağı allah evində

 olar. 

allah ona qıymasın, tanrısı var, saxlasın

. 

allah pisind

ə

n gözl

ə

sin. 

68. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

allah s

əni iki qaşıqlı, min kül

üklü el

ə

sin. 

allahım aşdır daşdır

, 

umurqanın bol olsun, doğurduğun ə

r

ə

nd

ən, düşman 

qaytan 

ə

r olsun 

(

umurqanın

: 

azığın

. 

zumarın

. 

hasılın

. 

rizqin). (qaytan: qaytaran). 

(yeni doğan uşağa sılağ vermə

 

qutluğu)

. 

alma dalda durar, h

ə

r g

ə

l

ən daşını atar

. 

alma dalda durar, h

ə

r g

ə

l

ən daşını atar

. (alma dalda durunca, h

ə

r k

ə

rk

ə

s 

daşını atar)

. 

alma könül sev

ə

ni, algil

ə

n el sev

ə

ni. 

alma piş ağzıma düş

. 

alma, dibind

ən uzağa düşmə

z. 

almaq öğrətmir, satmaq öğrə

tir. 

almaq üçün verirl

ə

r. 

almaq, öğrətmir, satmaq öğrə

tir. 

alma

nı atsan göyə, min dönüşük vardı düşüncə

 yer

ə

. 

(gözl

ə

nilm

ə

z olaylar, 

b

ə

kl

ə

nilm

ə

z olur). 

almaşdır tüm aldışların yarağı

. 

(

almaşdır

: 

çalışdırmaqdır

. yerin

ə

 

başqasın 

qoymaqdır

. t

ə

'vizdir). (

aldışların

: adetlerin). (

yarağı

: d

ərmanı)

. 

69. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

almayırsa söz qulaq, çözüm

 

qalır tə

k çomaq, qulaq verib yol alsa, axar 

ömürlük bulaq. 

kar qulaqda söz cayar, qanmaz başda 

baş yarar

. 

almayırsa söz qulaq, çözüm qalır tə

k çomaq, qulaq verib yol alsa, axar 

ömürlük bulaq. 

kar qulaqda söz cayar, qanmaz başda 

baş yarar

. 

almış güğümlə

ri, 

qızlar gedər oluğa (

bulağa

), atam ver

ə

rmi m

ə

ni, s

ə

nin biri 

qopuğa

. 

qopuğa

. 

(qopuq: yersiz. avara. salma). 

alnı yazan yiyəsi,heç bir alına yox yazı

. 

alnından, igit burnundan

, 

atın iyi olacağı alnından, igitin cesur ve 

kahraman olacağı burnundan belli olar

. (Bayram Özdemir). 

alovsuz tütün, tütünsüz alovdan qorun. (

qara yaxmalardan

). 

alp ç

ə

rikd

ə

, bilg

ə

 dirikd

ə

. 

alp ç

ə

rikd

ə

, bilg

ə

 dirikd

ə

. 

(döğüşmə

y

ə

 

iyidlik, yaşamğa bilik, elm gə

r

ə

k). 

alp ç

ə

rikt

ə

, bilg

ə

 tirikd

ə

. 

(bil

əkli savaşda, bilikli dolanşıqda, yaşamda bə

ll

ə

nir, 

seçilir). (bil

ə

kli: 

batur, tovğac, pə

hl

ə

van) (

savaşda

: 

qoşunda)

,. 

alplar birl

ə

 

vuruşma, bə

yl

ə

r birl

ə

 

duruşma

. 

alsan bit

ə

r, satsan it

ə

r. {

baxsan bit

ə

r (cüc

ə

r

ə

r), savsan it

ə

r. 

(başı soyuqluqluq 

eds

ə

n 

ə

ld

ə

n ged

ə

r)}. (bu evr

ə

n öz

ə

nl

ə, yığmaqla, qoruma

qla 

70. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

g

əlişmiş, sovsalamaq, başı soyuqluqla, satıb savmaqla olan 

qurum durum tozar, dağılar)

. 

alsan boyna yalanı, boşla gedsin qalanı

. 

alt üst edm

ə

 

yaşamın, altı quyla, üstü qılın yaşamın

. 

alta baxıb yerin tanı, üstə

 

baxıb özün tanı

. 

(alta baxıb daşma, üstə

 

baxıb 

çaşma)

. (Sadece senden güçlü, 

bay insanları düşünme

, güç 

bakımından senden aşağıda olanları da düşün

. Güç ve 

zenginlik bakıından senden aşağıda olan insanlara bakarak 

gururlanma, 

senden daha güçlü ve zengin insanların olduğunu 

da unutma) (Bayram Özdemir). 

altda qalanın canı çıxsın

. { 

asda qaçan nam

ə

tdi. kimi (h

ə

r k

əs) başın çarasın 

bulsun. kimi (h

ə

r k

əs) özün qurtarsın}

. 

altı alay, üsdü qalay

. 

(altı kaval, üsdü qabal

. 

görnüşü özə

nli, içi köv

ənli (boş)

. 

üzü b

ə

z

ə

k, içi t

ə

z

ə

k). 

altı dolu, gumbuldar (

altı

 

dolu, uca danışar

). 

altı dolu, uca danışar

. (

altı dolu, gumbuldar

). 

altı ola, ayrıq ola, altındakın aldırır, iki ola, birlik ola, tə

p

ə

d

ə

kin endirir. 

altı olub ağızbir, göyüzdə

kin endir

ər, altı olub ağzala ağızdakın aldırar

. 

altı olub ağzıbir, göy üzdə

kin endir

ər, altmış olub ağzala ağzındakın 

aldırar

. 

(

ağzıbir

: sözbir olan). (

ağzala

: sözbir olmayan). 

71. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

altı olub alaağız ağızdakın aldırar, iki olub birgəağız, göy üzdə

kin endir

ə

r. 

altı olub, ağızala, ağzındakın aldırar, iki olub, ağızbir, göy üzdə

kin endir

ə

r. 

(

ağızala

: 

ağzala

: birik olmayan). (biriq: mütt

ə

hid). 

altın alma, alqış al

. (

alqış

: 

uğur duva

). 

altın ayır dosd artır, düşman ocaq başında

. 

altın ayır gümüşdən, yaman batsın yerində, dosdun artır günündən, yağun 

yatsın sinində

. 

altın gə

ls

ə

 

gümüş düşmə

z gözümd

ə

n, d

əğə

r biçsin qoy d

əğə

rl

ə

ri bil

ə

nl

ə

r. 

altın gümüş ə

sgim

ə

z, ata ana püsgüm

ə

z. 

(püsgüm

ə

z: d

əğə

rd

ən düşmə

z. 

pozulmaz). 

altın qılıc də

mir açar, ç

ə

lik yarar. 

(ç

ə

lik: polad). 

(

qılıc

: yaraq) (ç

ə

lik: polad). 

altın qılıc, dəmir qapı açar

. 

altını odda sına, kişini işdə

. 

altınlı evdən, can dadlı

. 

altısı bir olsa, göydə

kin yendir

ə

r (

qapdırar

), 

atmışın ayrıqsa, ağızdakın 

aldırar (

qapdırar)

. 

(ayrıqmaq

: t

ə

fr

ə

q

ə

li olmaq). (

altı ola, ayrıq 

ola, altındakın aldırır, iki ola, birlik ola, tə

p

ə

d

ə

kin endirir). 

(

altağu alaqsa, altundakın alquzur, dördə

vü düz

ə

ls

ə

, 

t

ə

p

ə

d

ə

kin endirir). 

72. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

altısın sevməmiş, birindən qalmış

. 

altız atsız, yanız yarsız bolbasın

. 

altmış olub ağzala, ağzındakın aldırar, altı olub ağzıbir, göy üzdə

kin 

aldırar

. 

altmışında ə

k

ən, yetmişində

 

yemiş (

alma

). 

altun bilim birg

əşsə

, könül usun dinc

ə

l

ə

r. 

(para il

ə

 bilgi birl

əşsə

, könül usun 

dinc

ə

l

ə

r: 

canın başın dinc alar)

. 

altun haçar, açmaz açar. 

altun haçar, qapılar açar

. 

altun olan yıltılar, hər yırtılan altun də

l. (

yıltılar

: 

parıldar)

. (d

ə

l: 

değil)

. 

altun tasın ağılı aşın, dadlı aşım, paxır tasım

. (

paxır

: mis

). 

altun tasın görsə

d

ər, ağulu aşın içirə

r. 

altun yaraq, dos inaq. (

inaq: 

andaş)

. (yaraq: arac). 

altunu od sınar, ə

ri altun. 

altunyüz, işlə

rin düz. (

altunyüz: yüzd

ə

 yüz altun). 

alver dosluq götürm

əz, bütöv ağı

z h

ə

r bir söz ötürm

ə

z. 

alver dosluq götürm

ə

z, içi bütün h

ə

r bir söz ötürm

ə

z. 

amac alda, pul dalda dursun. 

(parasız çətinki iş görülə

). 

(

alda: önd

ə

). 

amac aracı açıqlayamaz

. (

açıqlayamaz

: 

doğrultamaz

. tovcih ed

ə

m

ə

z

). 

73. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

amac b

ə

lli yol b

ə

lli. 

(burda ç

ə

tin n

ə

 varki). 

amac bulub düşünmə

y

ə

n yol bulmaz. 

amac çatı, çatığın bulur

. (

çatı

: pill

ə

). (

çatığın

: pill

əkanın

. n

ərdüvanın)

. {amaclar 

aracın tapır, istə

klil

ər yerin yapır

. (

tapır

: 

ardır)}

. 

amac doğru işin doğru

. 

(ist

əyin doğruysa, yalnışlıqın ötüşə

r). 

amac hara, çataq ora. (

çataq: çatcaq. m

ə

nzil

). 

amac h

ə

r yolun 

dalqacıdır

. 

(