Atalar deyir

83. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

ar olmuşdu ana dilin duymayan, kor qalırmış gözə

lliyi seçm

ə

y

ə

n, ür

ə

k 

deyil taxda kür

ək doğma dilin sevmə

y

ə

n. 

ara ayrı olsa, aradakı alınır

. (

ara pozuq olursa, aradaki 

ə

ld

ə

n ged

ə

r). 

ara olsa, içd

ə

 

çıxar, üzə

 

çıxar

. (

ara olsa: imkan yaransa. 

şərayit uyğun olsa)

. 

ara yolda malın qalmasın, orta yolda atın ölmə

sin. 

araba devrilinc

ə

, yol göst

ə

r

ə

n çox olur. 

(pis, ağır durumlarda hammı ağıl 

qoyar). 

arac amac b

ə

ll

ə

tm

ə

z, amac arac gizl

ə

tm

ə

z. 

arac 

ə

l

ə

 baxar. 

(arac işlə

d

ə

nd

ən asılıdır)

. 

arac s

ənin qulun, işlə

d

ə

n yolun. 

araça dayaq d

ə

gir. (

araça

: dav

ə

r). 

araça dayaq d

əğə

r. 

(araça: 

aralayıcıya)

. 

araçıdan (

vasit

ə

d

ə

n

) yara 

ə

sgik olmaz. 

arada yeyir, qırağda gə

zir. 

aradığın bulunmaz, bulanmışsa durulmaz, kəndivi bul güvənqil, ağız 

dey

ə

n qulaq duyan tüp

ə

nqil. 

(tüp

ə

nqil: geri tüp. geri t

ə

p. 

r

ə

dd ed). 

arağ başa çıxsa, ağıl başdan çıx

ar. 

arağın birinci bardağın kişi içir, ikincisin arağ içir, üçüncüsü, kişini içir

. 

84. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

arağın necə

 

olduğun içə

n bil

ə

r, n

ə

 

olduğun çə

k

ə

n. 

aralaşan baş daşlı, ardalaşan dağ aşdı

. 

(

aralaşan

: birbirind

ən ayrılan)

. 

(

ardalaşan

: 

arxalaşan

). 

arama yoxdu gözü oymağa he

ç bir gec

ənin, koru bir quşdu qanatsız 

düşə

c

ə

k odda yana. 

aranın dağı var olsun, qarlıda olar, qarsızda

. 

iyidin başı sağ olsun, varlıda 

olar, varsızda

. 

arayan bulmuş, inlə

y

ən ölmüş

. 

arayan çatar, ölül

ə

r yatar!. (

çalışmaq, dirilik bə

lg

ə

sidir, yatmaq, ölülük 

img

ə

sidir). 

arayan ell

ə

r, 

ə

s

ə

y

ə

n yell

ə

r çoxlu gör

ə

r görm

ə

zin yerl

ə

r. (

görm

ə

zin: 

görünm

əmiş

. 

çatınılmaz

. 

ə

cayib). 

arayan tapdı

. tikil

ən qaldı (

yatdı

). 

arayıb yoxlayan, toxun bulmuş

. 

(toxun: gerç

ə

yin. h

ə

qiq

ə

tin). {h

ə

r amaca 

çatmaq üçün, n

ə

 d

ə

r

ə

k kiçikd

ə

 ols

a, çalış dalış gə

r

ə

kki. 

(d

ə

r

ə

k: q

ə

d

ə

r). (

çalış dalış

: s

ə’y kuşiş

. (

dalış

: > t

əlaş

)}. 

arçağı çox toprağ ilə

 

toprağın, daşla daş var biri ağdur ol biri qarə

 durur. 

(

arçağı

: f

ə

rqi

). 

arçalı, barçalı

. 

(n

ə

q

ə

d

ə

r f

ərqli, çeşitli olursa, onca barlı, zə

ngin olur). 

85. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

a

rdağ kişi, gördü işi

. 

(

ardağ kişi, görər işi)

. (

ardağ

: ciddi). 

ardağı yox işində

, k

ə

s

ər qalmaz dişində

. 

(

ardağı

: 

qayratı

. ciddiliyi). 

ardağsıza iş vermə, qarınpaya üz

. (

ardağsız

: ciddi olmayan. 

ehtiyatsız

). 

ardına keç bir söz eşid, aldına keç ikisin

. 

{heç 

çağun 

kön

ə

tilm

ə

z kims

ə

. 

(kön

ə

tilm

ə

z: 

razı salınamaz

. 

razı edilə

m

ə

z)}. 

ardınca qaçanda deyiləm, qayıt son kə

r

ə

mdi deyir

ə

m. 

ardınca qoşun qoşun uşağlar, əhvalına kim gülər kim ağlar

. 

ardında bədov at var, düşman qarşına bat bar

. 

ardından yüz it hürmə

y

ə

n qurt 

sayılmaz

. 

arğaç kimi uzanan, əriş kimi dirə

n

ə

n. 

arğın arğın olduran işi, günəşdi yetişdirən yemişi

. 

arx axan yerin

ə

, baxt baxan yerin

ə

 ged

ə

r. (

güdülmüş

 

n

ə

rsiy

ə

 çatmaq qolay 

ola bilir

). 

arxa önün bilm

ə

y

ən çatanmamış barınqa

. . 

(

barınqa

: m

ə

nzil

ə

). 

arxadan g

ə

l

ən düşman, üzə

 g

ə

linc

ə

 dost olar. 

arxadan k

ə

s

ə

r, 

ə

t

ə

y

ə

 yamar. 

arxadan k

ə

sir, 

ə

t

ə

y

ə

 

yamır

. 

Arxadaş başa, yağı ayağa baxar

. (Araz Gunduz). 

arxadaşı içində

 

daşı

 

(arxandan vurmasın deyə

). 

86. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

arxadır yurdumuza, eşq olsun ordumuza

. 

arxalaşan dağ aşar

. 

(

arxalaşan

: köm

ə

kli olan). 

arxalaşan dağ aşdı, yalınlaşan düz çaşdı

. 

arxalaşan yağu qaytar

. 

(arxası olan yağu basar)

. 

arxalaşan, yov qaytar

. 

(

arxalaşan

, yov qaytarar). (yov: 

yoğ

. 

yağu

. 

düşman)

. 

(

arxalaşmaq

: mütt

ə

fiq olmaq. (

birağız olan düşman də

f ed

ə

r). 

arxalı el gur çapar, arxalı it qurd basar

. 

arxalı it qurt basar

. 

arxalı it, qurd alar

. 

(alar: çalar. basar. q

ə

l

ə

b

ə

 qazanar. 

şikə

s ver

ə

r). 

arxalı kişi, yüksüz qalmaz

. (

arxalı

: çullu). 

arxalıya arxa durma deyə

rl

ərki yamaqdır, arxasıza arxa dur desinlə

rki 

dayaqdır

. 

arxam

da duran var deyibən, arxayın olma!, dağlarda dayağ olsa! 

güvənmə, ayın olma

. 

(

ayın

: 

aydın

. 

arxayın

. dinc). 

arxasız kişi, savaş gə

zm

ə

z. (

arxasız

: köm

ə

ksiz). 

arxaya baxma qoca, öngür

ə

 bax ay qoca. 

arxdan su k

ə

sildi saçaqdan çör

ə

k. 

(saçaqdan: süfr

ə

d

ə

n). 

arxdan su k

ə

silm

ə

s

ə

 saçaq çör

ə

ksiz qalmaz. 

(saçaq: sü'fr

ə

). 

arxı salan bir kişi, suyun içən min kişi

. 

87. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

arxıl

 dil

ə

kl

ə

 yok, dir

ə

kl

ə

 

yazılır

. 

(

arxıl

: tarix). 

arxız sulu, ə

kiniz d

ənli, saçağız nə

nli (n

ənğli

: ne'm

ə

tli), biçinçiy

ə, yolağçıya 

quraqlıq, ə

kinçiy

ə

 sulaql

ıq, yaxcılara uvatlıq, yamanlara 

yavatlıq

. 

arxlar axar, çay olar. 

arxlar axar, çaylar olar. 

arı bal qoyub pə

t

ə

kd

ə

n uçur, bal yey

ən yox, qab yalıyan tutulur

. 

arı bal verə

n çiçi

əyi tanıyar

. (

arı bal alacağı çiçə

yi bilir). 

arı baldan olmaz, türk dilində

n. (olmaz: 

ayrılmaz)

. 

arı çaqqan bal dadını itirmə

z. 

arı görməmiş bal olmaz, nazdan ə

ksik yar olmaz. 

arı iğnə

sin ç

ə

km

əmiş varlı, bal də

y

ə

rin n

ə

 bilsin. 

arı oldun gülə

 qon, milç

ə

k oldun t

ə

z

ə

y

ə

. 

arı soxnaq varlıdan, bal dəğə

ri sorulmaz. (

soxnaq: 

sancmamış

). 

Arı yuvasına çöp uzatma

. (Ara Gündüz). 

arıdan arı, gündə

n duru. 

arıdan arı, gündə

n duru. 

arif olan işarə

d

ə

n söz qanar (

ərgin olan qaşdan anlar (bilər) işini)

. 

arığ atın barınqa, çatmaz olur gec yolun

. (

barınqa

: m

ə

nzil

ə

). 

88. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

arıx qoyunu qıçından pülə

ll

ər, şişə

r. 

arıq ata, qamçı ağır gə

lir

. 

arıq ata, qamçı düşman, yırtıq dama, damcı

. 

arıq dilə

kl

ə

 olursa h

ər iş xoşdur

. (

arığ dilə

kl

ə

: xilusi niyy

ə

tl

ə

). 

arıq ölsə

 

yağı bolmas, yadıq ölsə

 

ağı

. (

yadıq

: yad. q

ə

rib

). 

arıq ölsə

 

yağı bolmaz, yadıq ölsə

 

sağı bulmaz

. 

(

yadıq

: q

ə

rib). (

sağı

: 

oxşayan)

. 

arıq saxla, yağu olmasun

. 

(

arıq

: ac). 

(ac saxla qudurmasın)

. 

arılara inam yox, pə

t

ə

kçiy

ə

 güman yox. 

arın könül duru sevgi varlığım

. 

arın su axar, kirlisi qoxar

. 

arının ağın dartan, balna dəğə

r biçsin. 

arının ağına 

(

z

ə

h

ə

rin

ə

, 

ağrısına

) 

dözüb, balını süz

. 

arının ağına dözüb, balını süz

. (

z

ə

h

ə

rin

ə, ağrısına

). 

arının balı gedər, iğnə

si qalar. 

arının qonduğu gül, güllə

rin seçini. (

yaxşısı olar

). 

arınlıqla iş görən, iş görə

ni kor qoyar. (

arınlıqla

: 

ə

rginlikl

ə

. 

ə

rg

ə

n

ə

gün). 

arınlıqla iş yapan, günü qalarmış çora, işi çatarmış gora

. (

arınlıqla

: 

ə

rginlikl

ə

. 

ə

rg

ə

n

ə

gün). 

89. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

arınlıqla iş yapan, heç bir işi bitirmə

z. (

arınlıqla

: 

ə

rginlikl

ə

. 

ə

rg

ə

n

ə

gün). 

arınlıqla iş yapma, bitirməmişdə

 yatma. (

arınlıqla

: 

ə

rginlikl

ə

. 

ə

rg

ə

n

ə

gün). 

arınmamış bulanlı su başdan

sa. 

arışıq qızıl, də

n

ə

yi (

m

ə

h

ə

ki

) sevm

ə

z. 

arışlarda yürüşlü, savaşlarda ürə

kli, el d

ə

rdin

ə

 g

ə

r

ə

kli. 

arıya düşən yırtılar

. 

(araçılıq işi incə

d

ə

n inc

ə

di. h

ə

r yanda, h

ər işdə

, h

ə

r k

ə

sl

ə

r

ə

 

araçılıq edə

m

ə

zsin). 

arman qalan sevgilim, eniştə

y

ə

 

oxşarsan, yanımda yoxsan bırak, könlüm 

içr

ə

 

yaşarsan

. (

arman

 

qalan: nisgil qalan

). 

(

eniştə

y

ə

: 

firişdə

y

ə

. m

ə

leyk

ə

y

ə

). (

bırak

: ama

). 

armanlara 

çatmaqda qılmadığın işi gör

. (

armanlara: arzulara

) 

(çatmaqda: 

çatmaq üçün). 

armanları

 

talan oldu, sevmişimiş yalan oldu

. (

armanları

: a

rzıları

). 

armanlı ölmə

kd

ə

ns

ə, doyumlu yaşa

. 

(nisgilli, h

ə

sr

ə

tli ölm

ə

kd

ə

ns

ə

, doya doya 

yaşa)

. (ac olub ölünc

ə

, doyub öl). 

armazlıqla iş görə

n, çatmaz ist

ə

k görm

əmiş

. (

armazlıqla

: yorulmadan. 

bıqqınmadan

). 

armıd ağacı alma verməz, yaramazdan uğur gə

lm

ə

z. 

arm

ıd dibinə

 

düşə

r. (

soydan g

ə

l

ə

n, soy öz

ə

llikl

ərin daşır

). 

90. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

armıd piş, ağzıma düş

. 

armıdın sapı var, üzümün çöpü

. 

arpa 

ə

k

ən buğda biçmə

z. 

arpa 

ə

k

ən buğda güdmə

z. 

arpa 

ə

k

ən, buğda biçməmiş

. 

arpa 

əkib, buğda gözlə

m

ə

. 

arpa pişər işin düşə

r, oraq deyib g

ə

z

ə

rs

ə

n. 

arpa pişər, işiniz düşə

r. 

arpa yey

ə

n, ip

ə

k gey

ə

n. 

arpadan kök

ə, qırnadan bikə

 olmaz. 

(

qırnadan

: k

ə

nizd

ə

n). (bik

ə

: b

ə

yc

ə

k. 

g

ə

lincik). 

arpala ya buğdala, adam olsa bəlgürür, samanla ya yoncala, eşşə

k olsa 

b

ə

lgürür. 

arpalığa gedə

n yollar. 

(uçuruma, kağıllığa 

götür

ə

n yollar). 

arpası var tapar nökər, atına tökə

r. (

çox işlər pulla, başla aşrılır

). 

arpasız at, aşumaz, arxasız alp, çərik sıyumaz

. 

qoşun qırmaz

. 

arpasız, at aşmaz daşumaz, arxasız alp, çərik sıyumaz (

qoşun qırmaz

). 

arsıza üz verdik, ocağına köz verdik

. 

arslan ağzından ov alınmaz

. 

(güclül

ə

rl

ə

 

alışverişdə

 h

ə

r n

ə

 gözl

ə

n

ə

 bilir). 

91. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

arslan arslan olduğun, tülkü tülkü oldğun bilmə

y

ə

 çox yol var. 

arslan kükr

ə

s

ə, at ayağı tüşə

n

ə

r. (

arslan böğürür, atın ayağı büdürür, çalınır)

. 

arslan kükr

ə

s

ə, at ayağı tüşə

n

ə

r. 

(

arslan böqürür, atın ayağı çalınır

). 

arslan ovun verm

ə

z. 

arslan tapar, iğlə

n batar

. (

iğlə

n: 

iğlənmiş

. 

ğlinmiş

. hasta. x

ə

st

ə

l

ənmiş

. 

armış)

. 

(arslan ird

ə

li, qovi ist

ə

kli tapar, ular, k

ə

s

ə

l, aciz avara yolda 

batar). 

arslana quyruğ olunca, itə

 

baş ol

. 

arslanı 

ac g

ə

zdir

ə

n, tülkünü tox. 

arslanı ac gə

zdirir, tülkünü tox. 

arslanı yatağında avla

. 

(kişini yaşadığı yerdə

n avla). 

arslanıda alçov bilə

 yeydil

ə

r (

yendil

ə

r: m

əğlub etdilə

r). (alçov: 

aldağ

. k

ə

l

ə

k). 

arslanlıq iki qıç arasında yok, ürə

kd

ə

 yerl

əşir

. 

arşınla bez

 ölçül

ə

r, çuvalla qoz. 

artı olsa alıymaz, kəm olsa qoşar

. 

(

artı

: 

artıq

. izaf

ə

. ziyad

ə

). (

qoşar

. artar. 

artırar)

. (

alıymaz

: 

ə

l vurmaz. götürm

ə

z). 

artığın arağ axdırar başı

. 

artıq aş, qabında dursun, artıq söz, içində

 dursun. 

artıq aş, qabında, artıq söz, iç

ind

ə

 dursun. 

92. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

artıq buda adamdı sə

n deyirs

ə

n. -

gözlü olub korlar kimi yaşandan, dilli 

olub öz dilini danandan, yurtlu olub öz yurdunu atandan, 

daşla uzaq, çəkin durqıl adamdan

. 

(

daşla uzaq

: tulla 

uzağa

). (ç

əkin durqıl

: 

qıraq gə

zdur). 

artıq danışmaq suçdursa

, 

əksik danışmaq böyügündə

ndir. 

artıq də

mir almaq günü g

əlmişsə

 

çağundan, boşlunqa gedə

n bir g

ə

mi 

qalxar bu barından

. 

(d