Yardılamaq, kömək ləmək

 
Mahnı
: türkü, aydım\ türkü söyləmək, aydım aytmaq\ 
xalq aytιmlarι. 
 
Maxta
: pambıq
 
Maxtanmak:
 övünmə.bənçilənmək, maxtanırqa, 
maxtanırçak, şişmək, özsevərlik\ maktancak: 
şişən.
 
Maktav
4
: hörmək.
 
Mama
: göbək ana, pazaç.
 
Mamanlık
4
: iş, sənət. təxəssüs, ustalıq.
 
Man
: < manq, müyn, utanc, ayıb, yazıq, xacalat.
 
Manğlay
9
: alın\ manğlay saçı: alın saçı.
 
Mani
: bayati, dörd sap, dördlük
 
Manında
4
: yanında. 
 
Manq
: böyük, yekə, manqus\ manqafa: böyük baş, 
səfeh, axmaq\
 
manqda
4
: üz bə üz.
 
Manqıqı
: əbədi, tübölüktü
5
, ölümsüz, qalıcı, qalımlı\ 
manqu:
 əbəd, ölməz, itməz, ösməz. 
Manqın
4
: dövrə - bər.
 
Manqıru
: idarə. 
 
Manqlay
: alın.
 
Manqlu
14
: sevincli, nəşəli. 
Manqo
5
 
: bayakabaş
5
, qafıl, qapı
4
, anqko.
 
Manqu: 
bənqu, monqu, tanrı, 
idi
14, 
tanrı. əktirən,   
o 
şey ki davamlıdı ; uzundi, üzülməzdi ; 
əzəlidi(dayanır, uzunur)
 
Manqu 
: əbəd, ölməz, itməz, ösməz\
 manqıqı:
 
əbədi, tübölüktü
5
, ölümsüz, qalıcı, qalımlı.
 
Manqu
14
: tikə, bölük. 
Manqmaq
14
: banmaq, batmaq. 
Manqarmaq
14
: iyələnmək. 
Marağay
4
: merekey, fistival.
 iktüləgən
14
 
Maraklı 
: qızık görüng, qızdıq
3
.
7
, çəkici.
 
Maral
5
: bolan
3
, geyik, buğı
4
.
5.7
, buğa
9
, süğün
8
, köplü.
 
Mardaq
: ağzı yekə ; cıqqılı küzə.
 
Maya
: könəz, acıdan, acıtıcı.
 
Mayalamaq
: basırmaq
8
, otutmaq\ 
qatιq mayası:
 
günəzlik.
 
Maydaça
: moydaça, xιrdaça.
 
Maydalav
4
: bölmək.
 
Maydamaq
: unlamaq, yarmaq, ovmaq, dövmək.
 
Menğ
: mənq, beng , minğ, mənək, bənək, xal.
 
Menğiz 
: mənqiz
, 
bənzər, yan, yanı, yalı, yanaq, 
bəniz, üz, yüz, tös, sıray, çıray, önq, irənönq, cüz, 
bet, bit .
 
Merqen
: nişançı.
 
Meşin
: yeşikka, qayış hörük.
 
Məkə 
: qonaq
9
, qarğıdalı\ qonaklıq
9
: məkəlik.
 
Mənğzişiksiz
14
: fərqli. 
Mənək
: mənq, beng , minğ, menğ, bənək, xal.
 
Mərak 
: anğız.
 
Mərəkə
4
: bayram.
 
Mərgen
: ovçu.
 
Məşləşmək
: qoşu, quruşmak, qoşuşmak, yarış, 
bəyqə.
 

 
sözün özü 
 
 
126
Miciləmək
: qurdalamaq, iştahsız yemək.
 
Mıx
: qazak
3
, söy
3
, çöy
7
, çüy
8
, çivi, şəqə
4
, çüy, ox
 
Mıxca
: küsting
4
, çivcə.
 
Mıkır
4
: bücür
1
, külə,  basar, bəsdə boy, güdə boy
2
, 
töpös
3
, kotiğan
4
, kodö
5
, koyduk
5
, kəltəbakay
6
, 
karsak
7
, qιsrak, kəltə
8
, pistək
9
, pindək
9 
Mılqav
4
: lal
 
Mıncıq: çıntar, çın, boyun bağı. 
Min
4
: əksiklik.
 
Minğ
: mənq, beng , menğ, mənək, bənək, xal
 
Mişar
: 
müşar
 < deşər, biçər . 
Mişok : < beşik, bişik.  muşuk.
 
Mizqil
4
: zaman.
 
Moc    : tupan, qum. çağıltı(dəniz). 
Moğ
: buğ
ka
 
<> bəy: böyük, buğa. 
Mol
: bol, aldan
10
, çok, mul, dol, gen, dərin, uzaq, 
bağız: saysız, tola, arbın.
 
Molçilik
9
:
 bəylik
3
, bəxtyarlık, bolçılik
8
, tokçılık 
6
 
dövlətlik.
 
Mor
: boz\ 
 morartmaq:
 göyərtmək.
 
Mor
4
: baca. murqə
4
, mörcə
4
.
 
Morq
: ölüxana.
 
Morqol
11
: qarışqa, qarınca, kımırıska, kurmurska, 
kımıska.
 
Möj(c)  :
 tolkın
4
, talağ
\ möjli 
: tolqun, ğuli.
 
Mönq 
: nqav, sadə, türkana, inancank
 
Mönqu 
: Manqu, bənqu, tanrı, 
idi
14, 
əktirən, 
o şey ki 
davamlıdı ; uzundi, üzülməzdi ; əzəlidi(dayanır, 
uzunur)
 
Mönqu verdi
: tarı erdi.
 
Muxal
11
: tənbəl, hərəkətsiz.
 
Muksa
3
: 
met
 < kumsa, kupsa, toksa, torba, sumka
8
, 
suma
7
, dağarcık, bastıq
5
, qapcak
9
.
 
Mul 
: arbın, bol, mol, tola 
 
Mun
4
: dərd, azab.
 
Munay
4
: nəft.
 
Munğ 
: quru, aza, azap, izər, azar
 
Munğlu
14
: aciz. 
Munğlan
14
: acı, dərd. 
Munğsuz
14
: dərdsiz. 
Munqdaş
4
: həmdəd.
 
Murda
5
: burun, öncə, dəslap
9
, başda.
 
Murqibət
: sorağlık, qaraşık, əsəvanlık, gözlük.
 
Muşəltoy
4
: il dönüm.
 
Muşmula
: əzgil.
 
Muştuluq:
 qutlaq, qutluq, şadyanalıq, müjdə, pay.
 
Muşu
9
: bu, şu
 
Mutluq 
: qutlaq, təbrik, qutluq, onğur, onğun, 
muştuluq.
 
Muun 
: buğum, qurşak: nəsil.
 
Muun
5
: 
- 1) 
buğum, qurşak: nəsil 
-
 
2)
 hica 
-
 
3)
 məfsəl 
- 4)
 
bilək.
 
Mücək 
: böri, qurt.
 
Müçük 
: kilpik, kiprik, pülçük, pülüş.
 
Müjdə 
: qutlaq, qutluq,. mutluq, şadyanalıq, muştuluq, 
pay, süyüncü 
 
Müjcüş
14
: bucaq. 
Müsin: 
heykəl\ 
müsınçi
4
: sınçi
3.7,
 heykəltiraş.
 
Müşar
: 
mişar 
< deşər, biçər.
 
Müşə
4
: mişar
, 
müşə
4, 
 möçə, üzüv. biçək > bəçə > 
bəççə. 
Müy
: çat, yarıq, ayrıq, cızıq, tərək\ müynürgümək: üzü 
qızarmaq.
 
Müyn
: < manq, utanc, ayıb, yazıq, xacalat.
 
Müynürgümək
: < man. üzü qızarmaq.
 
Məzqil
5
: dönəm, kəzənq, dövür.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
              
N,n 
 
 
 
 
 
 
Nağarat
: qaytalam
8
, qoşımça
3.7
, kayırma
4.
 
Nağıl 
: boy, ertəki
8
, ertək
4, 
bəy,  boy, öykü, anqqəmə
5, 
hikayət.
 
Naqara
: dabuka, dövul, darbuka.
 
Naqis 
: çala - çula, yarpı - yalta, yarı - yamalaq, boş, 
yetərsizlik, yaramaz, bacarıksız, baş - ayaqsız, 
qarışıq, bəlirsiz, bilirsiz.
 
Naqislik:
 kəmçilik 
 
Naxış: kəşdə
8
 
Nal
: taka
 
Nar dəvə:
 tək hörgüclü dəvə.
 
Naşı
: başağay\ 
naşılık:
 görməmişlik, qabaklık, xamlık, 
yavaşlık, emüllük
9
.
 
Nayça
: qunçə. gülün nayçası ; ğozası. dolu açılmadıq 
qunça.
 
Nayzağan
: naz edən, nazırιnmək
 
Nayzağay:
 coşğan, göçgün, qıvılcım, yaşın, şimşək, 
yarğa, otık
13, 
uçkun, ıldırım, çakmak, çakım, 
çağılğan, yarğa. 
 
Naz
: qıvırma. 
 
Nazik 
: qıyıq, incə 
 
Nazikmək
: incəlmək, əyilmək, qıyılmak
 
Nazlamaq
: səvəlmək.
 
Nazlanmaq
: burulmaq
 
Neçə
: kanşa
 
Neçənci
: < nəçənci < nə + san + cı.
 
Neqiz
5
: tamır
3
. tomur
9
, tübir
4
, kök, unğqu, özək
6
. 

 
sözün özü 
 
 
127
məğz.
 
Nə arkalık gəldiz
: nə  vəsiləylə gəldiz.
 
Nə gərəksə
: nə olursa, olur olmaz, gəlişi gözəl
1 
. 
 
Nə yerdə
: nərə < nə ara.
 
Nəcür 
?
: kanday, kalay ?, nənənğisi
8
. 
Nədə olsa
: barıbir\ nədə olsa verəcəm: barıbir 
verərim, necə olsam verərəm.
 
Nəgiz
: gərəkçə, yilik
3
, cili
7
, dəlil
 
Nəğmə
: əzgi, küy
4
, monğ
3.7
, obon
5
, saz
8. 
Nəxşə kağızı:
 çərtək
4
 (kağız).
  
Nəm nüm etmək
: çəm çüm etmək, çöpləmək, 
qurdalamaq 
 
Nəm
: izğar, çiğ, iğal, şeh, alısım\ alısım odun: şeh, 
nəm odun
 
Nəmərsə
: nəsnə, şey, nəm, bir nəmim yok ; verəm 
sənə.
 
Nənənğisi
8
: nəcür.
 
Nərdivan
: (< ərdivan?), aşama, basacak, basqıç
9
, 
basama,  pillə, paldak
4
 
Nərə:
 < nə ara. 
Nərədə 
: Nə yerdə\ nərə < nə ara.
 
Nərək
: nə, nəyə, nə gərək < nərə + ok.
 
Nərgis
: soğan gülü.
 
Nəsihət
: sayalat.
 
Nəsil 
: qurşak,  buğum, muun, boyın, göbək, arxa, 
boy.
 
Nəsnə
: şey, kimərsə
9
 
Nəticə 
: barlağ, təcrübə, barlap, varış, görüş, oluş, 
varım, verim, qaymaq, özək, sonuc\
 nəticətən
: 
sondıktan.
 
Nəyə
: < nə + yana. nədən.
 
Nicəlik
: küləm, san, mölçər.
 
Nifus
: ilat.
 
Nigəran
: < anqıran, duyğulu.
 
Nigin
: genin, gözün, nəqiz, gəniz, nəgin.
 
Nikakda
: heçkaçan
 
Niqiz 
: tanqış, qanıt, könük, göstəriş, dəlalət, illət, 
ayğak 
 
Nimunə
: yasalğa
5
, örnək, bəzək(v). 
 
Nisbətən
: qarağanda , baxanda,...görə\  keçən ilə 
qarağanda = 
 
baxanda, nisbətən görə
 
Nişan 
: ataç, zəmir\ bəlirti, bilgə
3
, bildə
9
, bəlqi
4, 
bəllik, 
qorul
9
, iznək, iz, uğur
8,  
im, bilgə, əsər\ adak, söz( 
söz kəsimi)\ nişanlι: adaklι, sözli, bəlirti.
 
Nişanlamaq  
: çənəmək, çənləmək, sanlamaq, 
sınamaq, sanamaq, dənəmək, hazırlamaq, 
izərləmək, təxminləmək, qiyaslamaq, yerini 
göstərmək\ kodalıv
3
, yaraşıv
3
, ünaşış
6
 
Nitələmək
: tərifləmək.
 
Noran
: nisbət
 
Nova
: novdan, nava
8
 
Nökər
12
: bağına, qaraşlı, yığındı, günü, yoldaş. 
doğor
10, 
 xidmətçi
4
, 
ortak, günü, quma. 
Növbətçi
: qaravul, keşik
 
Növbətilə
: gəzmə - gəzək, sırayla.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
     
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
            
O,o 
  
 
 
 
O şol
: belə o\ o şunca: belə onca\ o şunda: elə burda\ 
o şundak: elə böylə.
 
O 
: unq\ an: anğ\  anğla: onla.
 
Oba başı
: boy bəyi.  
 
Oba
: oymaq, boy, bölük, bağrak, el, köy - soy, qır, bir 
oymağın oturduğu yer, bir aralık, çadır, ev, oda, 
yuva, kət - köy çardak, böyük çadır, bünqah, 
xərqah\ eşik, başqalar, dışardakı yer\ o
ba
15:
 göy.
 
Obacık 
: alaçık.
 
Obdan
9
: iyi\ obdan bolur: iyi olur.
 
Obka
15
: utanmaz, quduz 
 
Obmaq
: opmaq, somurub utmaq. 
 
Obon
: mon, monq, köy, küy, ahəng\ ovaz, avaz, ağız\ 
obonçu: şarkıçı\ oboz: avaz, səs, qafiyə
 
Obruk
: çukur, oyuk. 
 

 
sözün özü 
 
 
128
Obrulmaq
: çökmək, oyulmaq, oynamaq, sarsılmaq, 
yer dəyişmək.
 
Obur - hopur:
 sopur - çopur: aşamalığı ; aşırılığı ; 
ifratı göstərir.
 
Obur
: qarımpa, qarınpa\ obur - hopur, aşamalıq.
 
Obuz
: dərədə darlıkdan sonra gələn gen yer.
 
Ocak
: kan, birləşik, birləşmə, birlik, dərnək, örgüt, 
topluluk, Ittihadiyə, dayanış, mə'dən, duvarda olan 
baca ; girinti. kərdi, qapız, mərkəz, yığıncak, ev, 
ailə, yurt, el,vətən......qutuk yer\ təşkilat (yeni çəri 
ocağı), ilin birinci ayı\ sığınmaq: ocak düşmək.
 
Ocaklı
: xodi, təşkilati.
 
Ocaklık
: atadan sovğat. 
 
Ocuk
: böyük şeytan\ ocukturmaq: qorkutmaq\ 
ocunmaq: çəkinmək, qorkmaq.
 
Ocukturmaq
: qorkutmaq.
 
Ocunmaq:
 çəkinmək, qorkmaq.
 
Oçın
: < çok.
 Oğşi
ka
, oqsi , oosi(aussi
frans
. Osean: 
uqyanus?).  
Oçırmaq
4
: keçitmək
 
Oda (böyük+)
: köğüş, tənəbi   
 
Odkolun
: iysu, issu
4
, çəçqər,saçkan, 
xoysən
11
(çiçəkdən iyli), ünərtəy us
11 
(alnan su).
 
Odlayan
: çaqqıç, atəşləyən.
 
Odun ayιrma
q: sındırmaq.
 
Odun
: çakşıl
8,
 keşimiş, keşmiş. 
 
Odək
tarama
: küc, çιkar, qazanc, aslam
14
, tölək. 
 
Odəmək
tarama
: töləmək, əvəzləmək, tavan vermək, 
qazanmak, bacarmaq.
 
Oğan
: tanrı. 
idi
14, 
əktirən. 
Oğlağu
ka
: bolluq. taza, yeni, dolu.
 
Oğo
12
: uşaq.
 
Oğrun baxış:
 qaçamaq ; gizlin baxış.
 
Oğrun
: gizli, saklı, sinsi, yaşırın, gizlin, kasırılğan 
3
, 
tıkıvlı
4
, qatılğan, assırınlayın,  astιrtιn, astan, 
astırın, yaşırılğan
3,
 yaşırınli, yaşırun, yuşιrιn, 
bildirməy  bükük, duymadan, örtülü, daldax, 
darab
< dar
, çolav
8
\ qaçak iş görmək, yaşırın.
 
Oğşalamak
: < av. (avlamaq ) çəkmək, cəlb etmək.
 
Oğşamak
: < onğşamaq, öykələmək, tənqid etmək\ 
öpmək, pökmək. 
Oğul oğula
: quşakdan quşağa. nəsil bə nəsil. beldən 
belə, bel bel. 
Oğulduq
: tuxumluk, oğulcuk.
 
Oğulitmək
: törətmək, böyütmək. 
 
Oğunaq 
: kəpək
1.2.8.9
, körpə
3
, un örö
3
, un körpəsi
7. 
Oğuz 
: pak, təmiz, ürəgi təmiz, iyi tosun, kır adamı.
 
Ox 
: çap, qutr\ özək, küsər 
3
, küçər
7
, üzək 
3.7\
 
taypa. 
 
Oxak
9
   : oyaq, uyanmış, oyğak
9
.    
Oxanmaq
: oyanmaq.     
Oxlamaq
: doldurmaq.daşlamaq, bağlamaq, 
 
Oxşa
: ösün.
 
Oxşaşıq
14
:.qarışıq. 
Oxşaşıq
14
: sübhəli. 
Oxşamaq
: qəbul etmək, yarımaq, bəğənmək, razı 
qalmaq\ bu iş mənə oxşamaz : yaramaz.
 
Oxşatmaq 
: (l
 
> t)oyşalmaq, oylaşmaq, dərindən 
fikirləşmək, yaraşdırmaq, hesaplamaq\ bir işi 
okşatıp görmək: fikirləşib görmək\ onun qulağına 
oxşatıp bir silli vurdi: bətər bir silli vurdu\ dünən 
oxşatıp bir yemək yedik: gözəl bir yemək yedik.
 
Oxşatmaq
: oyşalmaq, dərindən fikirləşmək.  
Oxucu 
: oxuyucu, də'vətçi. 
 
Oxumaq
: anlamaq, içərmək, düşünmək\ sayramaq, 
ötmək\ sayrak quşlar: ötücü quşlar\ şarkı, aydım
8
\ 
çağırmaq. təhsil almaq\
 
Oxutmaq
14
: anlatmaq, düşündürmək. 
Oxuyan 
: ırlayıcı.
 
Ok
: darı, barut\ əhmiyət\ okası yok: önəmi yok. 
Ok
 
atma
 : qurə keşi\ ok qoymaq: öldürmək.
 
Okad
4
 
: şans
 
Okdarılmaq
: yürüş, hicumlanmaq, dopulmaq, 
çozmaq. 
Okçu 
: ovçu. 
Okırra 
: əyri.
 
Okıylık
4
 
: dərslik.
 
Oklamaq
: döşəmək, yazmaq.
 
Oklanmaq
: çok hızlı davranmaq.
 
Oklu  
: dolu, kök, tompak
4.9
, toluk
9
, dolqun, pökki, 
dölməç, səmiz, oplu 
Okmaq
: dav. qumarda ortaya para qoymaq\ için için 
inləmək. 
Okramaq
: mırıltılı kişnəmək, atın oxumağı\ okur okur 
: mırıl mırıl, homur homur. 
Okruq
13
: qoruq, çevrə, kəmənd
 
Okşalama
: uysalama, okşatma.  
 
Okşar 
: okşaş, tartım
3.7
, çalımdaş
8
, çalım, çəkim, 
bənzək, məngiziş
8
 bənzər, bənzəyən, oşkoş
13
, 
kimi, biçə, eyni, uyqun, bərabər, birtiqiz
8
, birtay, 
birqıl.
 
Okşaş  
: okşar, tartım
3.7
, çalımdaş
8
, çalım, çəkim, 
bənzək, məngiziş
8
 bənzər, bənzəyən, oşkoş
13
, 
kimi, biçə, eyni, uyqun, bərabər, birtiqiz
8
, birtay, 
birqıl.
 
Okşayış 
: çalımdaş.
 
Oku - qara
: yazı - pozu.
 
Oku
: öyrənmək\ künyə, okunuş, k
 
Okuçu
: də’vətçı.
 
Okultu
: də'vətnamə, toya çağrış.
 
Okulu
: də'vətli.
 
Okumak
4
: tə'lim görmək. 
Okuşma.: and, siğə. 
Okuyuşmaq
: bir birini çağırmaq. 
 
Oq  
: öz\ Həsən oq dedi: həsən özü dedi.
 
Oq 
: özü,  elxan oq (elxan oq)dedi:  elxan özü 
dedi.
 
Oq
14
 : 
boş\ 
Oqaltmaq
14
: boşaltmaq. 
Oqamıq
8
: besavad
 
Oqara 
: qab, kasa, tas, piyala
 
Oqdarιlmaq
: bir zadın üstünə oqğunlu topulmaq, at 
salmaq, hicum eləmək.
 
Oqğun 
: istıkli, qızqın. 
Oqip 
: başarcanklı, edərmənlik, güc - quvət,
 çıxar. 
Oqsız  :
 sahabsız.
 
Oqşamaq
8
:
 öpmək
 
Oqur 
:
 köynə, yırtık irik, dövük yencik.
 
Ol
12
 
: olmaq, tapılmaq\  oldə
12
: tapılmış.
 

 
sözün özü 
 
 
129
Ola gələn
: bayağıca, alışıldığı.
 
Ola ki 
: oysa ki, məyər.
 
Olacak 
: gələcək
 
Olam 
: aləm.