BĠRĠNCĠ BÖLÜm amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar
Yüklə 416,72 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Epidemiolojik kriterler İnsandan insana bulaşın gösterilmesi (olası ya da konfirme vaka olduğu bildirilen bir kişi ile temas öyküsü). 15
Olası vaka: Klinik ve epidemiyolojik kriterleri karşılayan vaka. Kesin vaka: Laboratuar kriterlerini sağlayan olası vaka.* *Salgın döneminde (vaka kümelenmesinin görülmesi) olası vakalar da kesin vaka olarak bildirilir.
İki gün veya daha uzun süreli, tek ya da iki taraflı olarak parotis ve diğer salgı bezlerinin kendini sınırlayan, ağrılı şişliğiyle karakterize hastalıktır. [NOT: Beraberinde ateş, halsizlik, baş ağrısı ve komplikasyonlara ait bulgular görülebilir.]
- Klinik örneklerden virus izolasyonu, - Çift serum örneğinde kabakulak IgG titresinde ≥4 kat artış, - Tek serum örneğinde kabakulak IgM pozitifliği.
Olası vaka: Klinik tanımlama ile uyumlu vaka. Kesin vaka: - Tanı için laboratuvar kriterlerinden biri ile doğrulanmış olası vaka veya - Başka bir kesin veya olası vaka tanımına uyan bir vakayla epidemiyolojik olarak bağlantılı vaka.
Klinik tanımlama Türkiye‟de enfeksiyonun "Akdeniz tipi" gözlenmektedir. Daha çok on bir yaşından küçük çocuklarda olmak üzere başka nedenlerle açıklanamayan; - Uzun süreli düzensiz ateş, - Splenohepatomegali (splenomegali daha ön plandadır), - Pansitopeni ve kilo kaybı ile karakterize hastalıktır.
- Klinik örneklerin (başta kemik iliği olmak üzere, dalak, karaciğer, lenf nodları biyopsisi, aspirasyon sıvısı, kan) boyalı preparatlarında parazitin amastigot şekillerinin gösterilmesi ve/ veya - Klinik örneklerin uygun besiyeri (NNN besiyeri gibi) ve uygun ısıda (24°C) kültürlerinden parazitin izole edilmesi ve/veya - Serum örneğinde IFA veya ELISA ile pozitif seroloji ve/veya - Klinik örneklerde PCR pozitifliği.
Olası vaka: Yoktur. Kesin vaka: Klinik tanımlama ile uyumlu ve laboratuvar kriterlerinden en az biri ile doğrulanmış vaka.
Anamnezinde ani başlayan, ateş, halsizlik, baş ağrısı, yaygın vücut ağrısı, eklem ağrısı, ishal gibi belirtilerin bulunduğu bir kişide; keneyle temas veya kene tutunma öyküsü, hayvanla temas öyküsü, kırsal kesimde yaşama veya son iki hafta içinde kırsal alana seyahat öyküsü varlığında; laboratuvarda başka bir nedenle açıklanamayan lökopeni, trombositopeni, karaciğer enzimlerinde yükselme saptanmış olması ve aşağıdaki destekleyici bulgulardan en az ikisinin bulunması ile karakterize bir hastalıktır. Destekleyici bulgular: - Hemorajik ya da purpurik döküntü, - Epistaksis, - Hematemez, - Hemoptizi, - Melena, - Diğer hemorajik semptomlar.
- Kan, vücut sıvıları veya doku örneklerinden virüs izolasyonu, spesifik antijenin belirlenmesi veya virüs RNA‟sının gösterilmesi, -Virüse spesifik IgM antikoru pozitifliği, -Akut ve konvalesan dönem serumlarında virüse spesifik IgG titresinde ≥ 4 kat artış.
16
Şüpheli vaka: Klinik tanımlamaya uyan ve başka bir nedenle açıklanamayan vaka. Olası vaka: -Şüpheli vaka tanımlaması ile epidemiyolojik hikâyeye uyan ve destekleyici bulgulardan en az ikisinin bulunduğu vaka ya da, -Bir bölgede herhangi bir nedenle açıklanamayan birden fazla vakanın görülmesi halinde destekleyici bulgular olmasa da klinik tanımlamaya uyan vaka. Kesin vaka: -Klinik tanımlamaya uyan ve yukarıda belirtilen laboratuar kriterlerinden en az birisi ile doğrulanmış vaka veya -Kesin tanı almış bir vaka ile epidemiyolojik olarak bağlantısı olan vaka. KIZAMIK Klinik tanımlama -38
o C‟den yüksek ateş ve -Makülopapüler döküntü ve -Öksürük veya burun akıntısı veya konjunktivit ile karakterize hastalık. Tanı için laboratuvar kriterleri -Kızamığa özgü IgM antikoru saptanması veya -Kızamık virüs izolasyonu veya -RT -PCR ile kızamık viral RNA saptanması veya -İki-dört hafta arayla alınan serum örneklerinde kızamığa özgü IgG antikor titresinde belirgin (en az dört kat) artış.
Şüpheli vaka: Makülopapüler döküntüyle seyreden herhangi bir hastalık. Olası vaka: Klinik tanımlamayla uyumlu vaka. Kesin vaka: - Laboratuvarla Doğrulanmış Vaka: Tanı için gerekli laboratuvar kriterlerinden biri ile doğrulanmış olası vaka veya yakın zamanda aşılanmış ise laboratuvarla doğrulanmış vaka ile epidemiyolojik ilişkili olan vaka, - Epidemiyolojik ilişkili vaka: Başka bir laboratuvarla doğrulanmış kesin vaka ile epidemiyolojik ilişkili (maruziyet ve inkübasyon dönemi açısından yer ve zaman (semptomların başlamasından 7–18 gün önce temas) ilişkisi bulunma durumu) olan olası vaka. Vaka değil: Kızamığın klinik tanımlaması ile uyumlu belirti ve bulguları olan bir kişide laboratuvar testlerinin negatif olması veya kızamık olmadığı (Örneğin: Roseola infantum, eritema infeksiyozum ve benzeri) laboratuvarla doğrulanmış bir vaka ile epidemiyolojik ilişkili olan vaka.
- Makülopapüler döküntü ve - Servikal/suboksipital/postauriküler adenopati veya artralji/artrit.
- Kızamıkçığa özgü IgM antikoru saptanması veya - Kızamıkçık virüs izolasyonu veya - RT-PCR ile kızamıkçık viral RNA saptanması veya - İki-dört hafta arayla alınan serum örneklerinde kızamıkçığa özgü IgG antikorunda belirgin (en az dört kat) artış.
Şüpheli vaka: Makülopapüler döküntüyle seyreden herhangi bir hastalık. Olası vaka (Klinik vaka): Klinik tanımlamaya uyan vaka. Kesin vaka: - Labaratuvarla doğrulanmış vaka: Tanı için gerekli laboratuvar kriterlerinden biri ile doğrulanmış olası
- Epidemiyolojik ilişkili vaka: Başka bir laboratuvarla doğrulanmış kesin vaka ile epidemiyolojik ilişkili (maruziyet ve inkübasyon dönemi açısından yer ve zaman-semptomların başlamasından 12-23 gün önce temas- ilişkisi bulunma durumu) olan olası vaka. Vaka değil: Kızamıkçığın klinik tanımlaması ile uyumlu belirti ve bulguları olan bir kişide laboratuvar testlerinin negatif olması veya kızamıkçık olmadığı (Örneğin: Roseola infantum, erythema infeksiyozum ve benzerri) laboratuvarla doğrulanmış bir vaka ile epidemiyolojik ilişkili olan vaka.
17
Klinik Tanımlama Bir yaşından küçük bir çocukta, A grubu bulgulardan en az iki veya A ve B grubu bulgulardan birer konjenital durumun bulunmasıdır.
B Grubu Sensorinöral işitme kaybı Purpura Konjenital kalp hastalığı Splenomegali Pigmenter retinopati Mikrosefali Katarakt Gelişme geriliği Konjenital glokom Meningoensefalit
Radiolusent kemik hastalığı Doğumdan sonraki ilk yirmi dört saat içinde başlayan sarılık Tanı için laboratuvar kriterleri -Kızamıkçığa özgü IgM antikorunun saptanması veya - Kızamıkçık aşısı uygulanmamış olmasına rağmen; 6-12 aylar arasında en az iki kez kızamıkçığa özgü IgG antikor düzeyinin aynı düzeyde devam ettiğinin gösterilmesi veya -Uygun klinik örnekte kızamıkçık virüsü saptanması (RT- PCR ile nükleik asid saptanması veya kızamıkçık virüs izolasyonu). Vaka Sınıflaması -Şüpheli vaka: Bir yaşından küçük bir çocukta, A grubu klinik bulgulardan en az birinin bulunması. - Olası vaka (Klinik vaka): Başka bir etiyolojik açıklama yapılamayan bir bebekte, A grubundan en az iki veya A ve B gruplarından birer klinik gösterge saptanması. - Kesin vaka: - Labaratuvarla doğrulanmış vaka: Şüpheli bir vakada, konjenital kızamıkçık sendromunun laboratuvar kriterlerinin bulunması, -Epidemiyolojik bağlantılı vaka: Annesinde gebeliği sırasında doğrulanmış kızamıkçık enfeksiyonu saptanmış olan bir bebekte, A grubundan en az bir klinik gösterge saptanması. -Vaka değil: A grubundan en az bir gösterge bulunmasına rağmen; klinik, laboratuvarla doğrulanmış veya epidemiyolojik ilişkili KKS sınıflandırma kriterlerini karşılamayan bebek.
- Bir kişide şiddetli dehidratasyon bulguları ile seyreden ve/veya başka nedenlerle açıklanamayan akut sulu ishalin görülmesi veya - Kişinin bu semptomlarla seyreden hastalıktan ölmesi. Tanı için laboratuvar kriterleri Klinik örneklerden vibrio cholerae O1 veya O139‟un izole edilmesi. Vaka sınıflaması Olası vaka: Klinik tanımlama ile uyumlu vaka. Kesin vaka: - Tanı için laboratuvar kriterleri ile doğrulanmış olası vaka, - (Salgın esnasında) bir kesin vaka ile epidemiyolojik bağlantılı olası vaka. [NOT: Kültürden V.cholerae izole eden, ancak O1 ve O139 tiplendirmesi yapamayan laboratuvarlar izolatlarını bir üst laboratuvara veya referans laboratuvarına göndermek zorundadır. Ayrıca toksin üretiminin gösterilmesi için tüm izolatlar referans laboratuvarına sevk edilmelidir. Standart laboratuvar prosedürlerine göre antibiyotik direnci araştırılmalıdır.]
Kuduz akut bir ensefalomyelittir. Hastaların genellikle kuduz bir hayvan tarafından ısırılma veya tırmalanma öyküsü mevcuttur. İnkübasyon süresi genellikle 20-90 gündür, fakat bazen yıllarca sürebilir. Hiperaktif veya paralitik formlarla seyredebilir. Semptomların başlamasından sonra 7-10 gün içinde yoğun bakım desteği yapılmazsa, koma ve solunum yetmezliğine bağlı ölüm kaçınılmazdır.
- Post-mortem örneklerde (özellikle beyin dokusu) DFA ile kuduz virüsü antijenlerinin saptanması, 18
- Ensenin saç folikülleri çevresinden alınan sinir dokusu örneklerinde veya kornea sürüntülerinde DFA ile kuduz virüsü antijenlerinin saptanması, - Hastaya ait beyin dokusu, tükrük veya BOS örneklerinden (deney hayvanlarında veya hücre kültürlerinde) kuduz virüsu izolasyonu, - Aşısız bir kişide, serum veya BOS‟ta RFFIT ile ≥1/5 titrede (tam nötralizasyon) nötralizan antikorların saptanması - Post-mortem veya ante-mortem hasta örneklerinde (beyin dokusu, cilt, kornea veya tükrük) PCR tekniği ile kuduz virüsü genomik sekanslarının saptanması.
Olası vaka: Kuduz riskli temas öyküsü ile birlikte klinik tanımlamaya uyan vaka. Kesin vaka: Laboratuvar testlerinden biri ile onaylanmış olası vaka. [NOT: Kuduz riskli temas tanımı için Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kuduz Korunma ve Kontrol Yönergesine bakılır.]
Klinik tanımlama Klinik incelemede pnömoniye ait fokal bulgularla ve/veya radyolojik olarak pnömoni bulgusuyla karakterize akut alt solunum yolu enfeksiyonu [NOT: Uygun vaka seçimi ve epidemiyolojik ilişki açısından hastanın son on beş gün içinde en az bir geceyi evinden başka bir yerde (otel, hastane ve benzeri) geçirip geçirmediği sorulmalıdır.]
Destekleyici: - Solunum yolu sekresyonları veya akciğer dokusunda; monoklonal reagenlerin kullanıldığı DFA yöntemiyle bakterinin boyanarak gösterilmesi ve/veya - Çift serum örneğinde IFA veya ELISA ile legionella türlerine karşı (Legionella pneumophila SG1 hariç) antikor titrelerinin ≥4 kat arttığının gösterilmesi, - Tek serum örneğinde IFA veya ELISA ile legionella türlerine karşı antikor titresinin ≥1/256 bulunması. Doğrulayıcı: - Balgam, akciğer dokusu, plevral sıvı veya diğer klinik örneklerin kültürlerinde legionella bakterisinin izolasyonu, - Legionella pneumophila SG1 için idrarda spesifik antijen saptanması, - Çift serum örneğinde IFA veya ELISA ile L.pneumophila SG1‟e karşı spesifik serum antikor titrelerinin ≥4 kat arttığının gösterilmesi.
Olası vaka: Klinik tanımlama ile uyumlu ve destekleyici laboratuvar kriterlerinden en az biri ile pozitif bulunan vaka. Kesin vaka: Klinik tanımlama ile uyumlu ve doğrulayıcı laboratuvar kriterlerinden en az biri ile pozitif bulunan vaka.
Klinik tanımlama Lepra belirtileri - Deride soluk veya hafif eritemli lekeler, lekelerde duyu kaybı, sinir hasarı bulguları, - El ve ayakta erken vakada uyuşukluk, yanma hissi, geç vakada duyu kaybı, ağrısız yaralanmalar, yanık ve ülserler. - El/ayak/yüzde erken vakada hafif, geç vakada daha belirgin kas güçsüzlüğü ve paralizi, - El/ayak/yüzde deformite. Lepranın kardinal tanı bulguları - Deride lekeler, plaklar ve nodüllerde yüzeyel duyu kaybı (ısı, dokunma ve ağrı duyusu kaybı), - Periferik sinirlerde belirgin kalınlaşma ve duyu kaybı ile periferik sinir tutulumu. Tanı için laboratuvar kriterleri Sağlam ya da lezyonlu deriden alınan deri yaymalarında alkol-asit dirençli basillerin (Mycobacterium leprae) gösterilmesi.
Olası vaka: Yoktur. Kesin vaka: - Lepranın kardinal tanı bulgularından en az birinin görülmesi veya - Deri yaymalarında alkol-asit dirençli basillerin gösterilmesi.
19
Klinik tanımlama Hayvan idrarı ile kontamine olabilecek bir çevreye, suya veya enfekte hayvanlara maruz kalma öyküsü ile birlikte aşağıdaki semptomlardan herhangi biriyle ilişkili başağrısı, miyalji ve bitkinlikle seyreden akut ateşli hastalık; - Konjuktival kızarıklık, - Meningeal irritasyon (ve/veya mental konfüzyon ve/veya depresyon), - Hepato-renal yetmezlik (anüri veya oligüri ve/veya proteinüri ve/veya sarılık), - Hemorajiler (deri içi, mukozalar, gastrointestinal sistem ve akciğer kanaması), - Myokardit (kardiyak aritmi veya yetmezlik), - Deri döküntüleri (rash) (palatal eksantem), - Diğer bazı yaygın semptomlar (bulantı, kusma, karın ağrısı, diyare ve artralji).
- Kan veya diğer klinik örneklerin kültüründen patojen leptospiraların izolasyonu (ve tiplendirilmesi), - Bölgesel suşlarda sıklıkla temsil edilen antijenleri taşıyan Leptospira kökenlerinin kullanıldığı tercihen MAT ile pozitif seroloji (tek serum örneğinde ≥1/200 titre veya çift serum örneğinde ≥4 kat titre artışı), - Klinik örneklerde leptospiranın DFA veya başka bir yöntemle gösterilmesi.
Olası vaka: Klinik tanımlama ile uyumlu vaka. Kesin vaka: Laboratuvar kriterlerinden biri ile doğrulanmış olası vaka.
Klinik tanımlama Başka bir neden gösterilemediğinde; ateşle seyreden, gıda kaynaklı gastrointestinal enfeksiyon ile karakterli hastalıktır.
Dışkı örneklerinin kültürlerinden listeria monocytogenes‟in izolasyonu. [NOT: Epidemiyolojik amaçlar için serolojik tiplendirme yapılmak üzere izolatlar referans laboratuvara gönderilir.] Vaka sınıflaması Kesin tanı: Klinik tanımlama ile uyumlu bir olguda geçerli laboratuvar teknikleri ile pozitif bulgu.
Remisyonlar ve alevlenmeler ile birlikte her biri birbirinden farklı klinik bulguları içeren dermatolojik, romatolojik, nörolojik ve kardiyak tutulumlar ile seyreden kene kaynaklı sistemik bir enfeksiyon hastalığıdır. En sık görülen klinik bulgu hastaların %60-80‟inde ilk görülen deri lezyonu olan “eritama migrans (EM)” dır. EM tipik olarak kırmızı makül veya papül olarak başlayan, günler veya haftalarca sürebilen büyük yuvarlak veya oval bir forma dönüşen sıklıkla kısmi merkezi iyileşmesi olan cilt lezyonu olarak tanımlanır. Tek primer lezyonun en uzun çapı 5 cm eşit veya üzerinde olmalıdır. Hastaların çoğunda büyüyen EM lezyonuna özellikle yorgunluk, ateş, baş ağrısı, ense sertliği, artralji veya myalji gibi diğer akut semptomlar eşlik eder. Bu semptomların özelliği aralıklı olmasıdır. Sürveyans amacı ile aşağıda belirtilen sistem tutulumları için başka bir açıklama bulunamadığında Lyme hastalığı düşünülmelidir.
(haftalar veya aylar) takiben, bazen kronik artrit görülmesi. Öncesinde geçici ataklar olmayan kronik progressif artrit ve kronik simetrik poliartritin dahil olduğu belirtiler tanı koydurucu kriterler arasında değildir. Tek başına artralji, myalji veya fibromaylji sendromları da kas-iskelet tutulumu için kriter değildir.
oLenfositik menenjit, kraniyal nörit, özellikle fasial paralizi (bazen bilateral), radikülonöropati veya nadiren ensefalomyelit. Ensefalomyelitin Borrelia burgdorferi sensu lato‟ya karşı BOS‟ta antikor üretiminin gösterilerek doğrulanması gerekir. BOS‟taki antikor seviyesinin serumdan fazla olması gereklidir. Baş ağrısı, yorgunluk, parestezi veya tek başına orta derecede ense sertliği nörolojik tutulum için yeterli kriter değildir.
atrioventriküler iletim defekti ve bazen myokardit olabilir. Çarpıntı, bradikardi, dal bloğu veya tek başına myokardit, kardiyovasküler tutulum için yeterli değildir.
20
- Klinik örneklerden Borrelia burgdorferi‟nin izolasyonu - İki aşamalı testler; ilk aşamada ELISA veya IFA yöntemiyle örneklerin taranması ve sınır veya pozitif olarak bulunan sonuçların immünblot yöntemiyle doğrulanmasını içerir. -Semptomlar başladıktan sonraki ilk 30 gün içinde IgM pozitifliği -Hastalığın herhangi bir aşamasında IgG pozitifliği, - Tek aşamalı IgG immünoblot seropozitifliği - BOS‟ta B.burgdorferi sensu lato‟ya karşı gelişen antikorlarının ELISA veya immunofloresan antikor testi (IFA) ile gösterilmesi ve BOS‟daki antikorun serumdan daha yüksek titrelerde olması. [NOT: PCR gibi tanı yöntemleri vakanın özelliğine göre değerlendirilir.]
Maruziyet: Endemik bir bölgede EM ortaya çıkmasından otuz gün öncesine kadar bir zamanda ormanlık, çimenlik alanda (kene için potansiyel yerler) yaralanma olarak tanımlanır. Kene ısırma öyküsü şart değildir. Endemik bölge: En az iki doğrulanmış vakanın görülmesi ya da Borrelia burgdorferi sensu lato ile enfekte kene popülasyonunun gösterildiği bölgedir.
Olası vaka: - EM‟si olan maruziyeti ve laboratuvarda enfeksiyon bulgusu olmayan vaka veya - Laboratuarda enfeksiyon bulgusu olan ancak uygun klinik bulguları olmayan vaka. Kuvvetle olası vaka: Hekim tarafından Lyme hastalığı tanısı konan, laboratuarda enfeksiyon bulgusu olan vaka. Kesin vaka: Aşağıdakilerden en az birinin olması gerekir. - Bilinen maruziyeti olan EM‟si olan vaka, - Bilinen maruziyeti olan ve laboratuarda enfeksiyon bulgusu gösteren, EM‟si olan vaka, - En az bir kez geç manifastasyon gösteren ve laboratuvarda enfeksiyon bulgusu olan vaka.
Bir kişide akut başlangıçlı ateş (rektal ≥38.5°C veya aksiller ≥38°C) ile birlikte; - Ense sertliği ve/veya - Bilinç değişikliği ve/veya - Diğer meningeal irritasyon bulgularının varlığı ve/veya - Peteşiyal ya da purpural döküntü ile karakterize hastalık. [NOT: <2 yaş bebeklerde ateş ve fontanel bombeliğinin varlığında menenjitten şüphe edilmelidir.]
Destekleyici; - BOS‟un mikroskopik incelemesinde Gram negatif diplokokların görülmesi. Doğrulayıcı; - BOS‟da N.meningitidis antijenlerinin LA, CA vb. tekniklerle gösterilmesi, - Normalde steril vücut bölgelerinden (kan, BOS, sinovial-eklem, perikardial ve plevral sıvı) alınan örneklerin kültüründen N. meningitidis izolasyonu.
Olası vaka: - Klinik tanımlama ile uyumlu ve destekleyici laboratuvar kriteri ile pozitif bulunan vaka veya - Klinik tanımlama ile uyumlu ve meningokokkal hastalık olarak laboratuvarca doğrulanmış bir vaka ile epidemiyolojik ilişkili vaka. Kesin vaka: Klinik tanımlama ile uyumlu ve doğrulayıcı laboratuvar kriterlerinden biri ile pozitif bulunan vaka. ĠNVAZĠV PNOMOKOKKAL HASTALIK(LAR) (Streptococcus pneumoniae) Klinik Tanımlama Surveyans amaçları ile ilişkili değildir. Tanı için laboratuvar kriterleri Normalde steril vücut bölgelerinden (kan, BOS, sinovial-eklem, perikardial, plevral sıvı) alınan örneklerde; -Kültür ile Streptococcus pneumoniae‟nın izolasyonu, -Streptococcus pneumoniae‟ya spesifik nükleik asitlerin saptanması, -Streptococcus pneumoniae‟ya spesifik antijenik yapıların saptanması.
21
Olası vaka: Uygulanmaz. Kesin vaka: Laboratuvar kriterlerinden en az biri ile pozitif bulunan vaka.
Sıklıkla akut gastroenterit salgınlarına yol açar, sporodik vakalar nadirdir. Klinik tanımlama On dört günden uzun olmayan ve günde üç ya da daha çok sayıda yumuşak, sulu dışkılama durumu (akut ishal) veya günde iki ya da daha çok sayıda kusması olan veya enfeksiyon olduğu düşünülen ve günde en az bir kez her ikisinin birden görüldüğü durumdur. Tanı için laboratuvar kriterleri Salgın durumlarında akut dönemde seçilen 4-5 vakadan alınan dışkı örneklerinde PCR yöntemi ile tanı konur.
Olası vaka: Klinik tanımlamaya ile uyumlu vaka. Kuvvetle olası vaka: Konfirme bir vaka ile epidemiyolojik bağlantılı olası vaka. Kesin vaka: Laboratuvar olarak konfirme edilen semptomu olan veya olmayan vaka. Q- ATEġĠ Klinik tanımlama Kas ağrıları, katılık, kırıklık ve retrobulber baş ağrısının eşlik ettiği ateşli bir hastalıktır. Ciddi hastalıkta akut hepatit, pnömoni, meningoensefalit ve düşük gelişebilir. Klinik laboratuvar bulguları arasında karaciğer enzimlerinde artış ve anormal radyolojik bulgular gözlenebilir. Tanı için laboratuvar kriteri Destekleyici; - Spesifik antikorların tek bir yüksek titresi. Doğrulayıcı; - Bir klinik örnekten Coxiella burnetii‟nin izolasyonu, - Spesifik antikor yanıtının gösterilmesi, - Bir klinik örnekte Coxiella burnetii‟nin antijeninin ya da nükleik asitinin gösterilmesi.
Olası vaka: Destekleyici laboratuvar kriterini yerine getiren ve klinik olarak uyumlu bir vaka ya da epidemiyolojik ilişkili bir vaka. Kesin vaka: Doğrulayıcı laboratuvar kriterlerinden birini yerine getiren klinik olarak uyumlu bir vaka veya laboratuvarca doğrulanmış bir vaka ile epidemiyolojik ilişkili vaka.
Klinik tanımlama Surveyans amacı ile kullanılmaz. Klinik tablo su gibi ishal, ateş ve kusma ile seyreder. Bazen dehidratasyon bulguları eklenebilir.
Olası bir salgında dışkı veya kusmuk örneğinde aşağıdakilerden biri ile rotavirusunun gösterilmesi gerekir. oRotavirüsunun antijen testleri ile tespit edilmesi, oRotavirüsunun NAA ile tespit edilmesi, oRotavirüsunun elektron mikroskop ile tespit edilmesi, oRotavirüsunun izolasyonu. Vaka sınıflaması Olası vaka: Yoktur. Kuvvetle olası vaka: Konfirme bir vaka ile epidemiyolojik bağlantılı klinik vaka. Kesin vaka: Laboratuar olarak konfirme edilen vaka. 22
Yataklı tedavi kurumlarında sağlık hizmeti ile ilişkili enfeksiyonları önlemek, kontrol altına almak ve elimine etmek amacıyla “Ulusal Hastane Enfeksiyonları Sürveyans Standartları” çerçevesinde standart veri toplama formları, standart tanı kriterleri ile yürütülen sürveyans verilerini toplamak üzere enfeksiyon kontrol komitesinin teşkili, görev, yetki ve sorumluluklarına ilişkin esasları düzenlemek amacıyla 11/8/2005 tarihli ve 25903 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanan Yataklı Tedavi Kurumları Enfeksiyon Kontrol Yönetmeliğince hastane enfeksiyonlarının bildirimi zorunludur.
Bildirim listeleri: 1. Alt Solunum Yollarının Diğer Enfeksiyonu(Pnömoni DıĢı) 1.1. Alt solunum yollarının diğer enfeksiyonları 1.2. Pnömoniye ait bir kanıt bulunmaksınız bronşit. trakeobronşit.trakeit
2.1.1. Yüzeyel insizyonel primer CAE 2.1.3. Yüzeyel İnsizyonel sekonder CAE
2.2.1. Derin İnsizyonel primer CAE 2.2.2. Derin insizyonel sekonder CAE
2.3.1. Cerrahi girişim sonrası gelişen ağız boşluğu enfeksiyonu (ağız, dil, diş etleri) 2.3.2. Cerrahi girişim sonrası gelişen alt solunum yollarının diğer enfeksiyonları 2.3.3. Cerrahi girişim sonrası gelişen arteriyel veya venöz enfeksiyon 2.3.4. Cerrahi girişim sonrası gelişen diskitis 2.3.5. Cerrahi girişim sonrası gelişen endokardit 2.3.6. Cerrahi girişim sonrası gelişen endometrit 2.3.7. Cerrahi girişim sonrası gelişen erkek ya da kadın üreme sisteminin diğer infeksionları 2.3.8. Cerrahi girişim sonrası gelişen gastrointestinal sistem enfeksiyonu 2.3.9. Cerrahi girişim sonrası gelişen intraabdominal enfeksiyon (başka yerde tanımlanmamış) 2.3.10. Cerrahi girişim sonrası gelişen intrakranial enfeksiyon (beyin absesi, subdural veya epidural enfeksiyon) 2.3.11. Cerrahi girişim sonrası gelişen kemik veya eklem enfeksiyonu 2.3.12. Cerrahi girişim sonrası gelişen konjonktivit dışı diğer göz enfeksiyonu 2.3.13. Cerrahi girişim sonrası gelişen kulak ve mastoid enfeksiyonu 2.3.14. Cerrahi girişim sonrası gelişen meme absesi veya mastit 2.3.15. Cerrahi girişim sonrası gelişen menejit 2.3.16. Cerrahi girişim sonrası gelişen miyokardit veya perikardit 2.3.17. Cerrahi girişim sonrası gelişen spinal abse (menenjit olmaksınız) 2.3.18. Cerrahi girişim sonrası gelişen üriner sistemin diğer enfeksiyonları 2.3.19. Cerrahi girişim sonrası gelişen üst solunum yolu enfeksiyonu (farnejit,larenjit,epiglotti) 2.3.20. Cerrahi girişim sonrası gelişen vajen enfeksiyonu 2.3.21. Cerrahi girişim sorası gelişen mediastinit 2.3.22. Cerrahi girişim sonrası gelişen osteomiyelit 2.3.23. Cerrahi girişim sonrası gelişen sinüzit 3. Cilt YumuĢak Doku Enfeksiyonu 3.1. Cilt enfeksiyonu 3.2. Dekübit ülseri enfeksiyonu 3.3. İnfant püstülozis 3.4. Meme absesi veya mastit 3.5. Omfalit 3.6. Yanık enfeksiyonu 3.7. Yenidoğanın sünnet yeri enfeksiyonu 3.8. Yumuşak doku enfeksiyonu
4.1. Gastroenterit 4.2. Gastrointestinal sistem 4.3. Hepatit 4.5. İntraabdominal enfeksiyon (başka yerde tanımlanmamış) 4.6. Nekrotizan enterokolit 5. Göz, Kulak, Burun, Boğaz Enfeksiyonu 5.1. Ağız boşluğunun (ağız, dil, diş etleri) enfeksiyonları 5.2. Konjonktivit
23
5.3. Konjonktivit dışında diğer göz enfeksiyonları 5.4. Kulak ve mastoid enfeksiyonu 5.5. Sinüzit 5.6. Üst solunum yollarının enfeksiyonu (faranjit, larenjit, epiglottit)
6.1. Klinik sepsis 6.2. Laboratuar tarafından kanıtlanmış bakteremi (primer bakteremi) 6.3. Kateter ilişkili kandolaşımı enfeksiyonu 7. Kardiyovasküler Sistem Enfeksiyonu 7.1. Arteriyel veya venöz enfeksiyon 7.2. Endokardit 7.3. Mediastinit 7.4. Miyokardit veya perikardit
8.1. Diskitis 8.2. Eklem veya bursa enfeksiyonu 8.3. Osteomiyelit 9. Merkezi Sinir Sistemi Enfeksiyonu 9.1. İntrakranial enfeksiyon (beyin absesi, subdural veya epidural enfeksiyon) 9.2. Menenjit 9.3. Menenjit olmaksızın spinal abse 10. Pnömoni 10.1. Pnömoni 10.1.1.Cerrahi sonrası gelişen nozokomiyal pnömoni (NP) 10.2. Ventilatör iliĢkili pnömoni (VĠP) 10.2.1. Cerrahi sonrası gelişen VİP 11. Sistemik Enfeksiyon 11.1. Yaygın (dissemine enfeksiyonu) 12. Üreme Sisteminin Enfeksiyonu 12.1. Endometrit 12.2. Epizyotomi enfeksiyonu 12.3. Erkek veya kadın üreme sisteminin diğer enfeksiyonları 12.4. Vajen enfeksiyonu
13.1. Asemptomatik bakteri üri. üriner sistem enfeksiyonu 13.2. Kateter ilişkili üriner sistem enfeksiyonu 13.3. Semptomatik üriner sistem enfeksiyonu 13.4. Üriner Sistemin diğer enfeksiyonları
14.1.Metisilin dirençli S. aureus (MRSA) 14.2. Vankomisin dirençli enterokoklar VRE 14.3. Klebsiella Pneumoniae suşlarında ESBL 14.4. E. Coli suşlarında ESBL 14.5. Karbapenem dirençli Pseudomonas aeruginosa 14.6. Karbapenem dirençli Acinetobacter baumannii 14.7. Tüm kan kültürlerinde Candida spp. 14.8. Metisilin dirençli koagülaz negatif stafilokoklar 14.9. Penisilin dirençli pnömokoklar
Diyare, abdominal kramplar, ateş, kusma ve halsizlik bulguları ile karakterize hastalıktır. Tanı için geçerli laboratuvar teknikleri: Dışkı örneğinden; ön zenginleştirme ve spesifik kültür vasatları kullanılarak Salmonella sp. ile uyumlu koloni görünümünde bakterinin izolasyonu ve biyokimyasal identifikasyonu takiben uygun polivalan ve/veya monovalan antiserumlarla yapılan lam aglutinasyon testinde Salmonella enterica serovar Enteritidis, Salmonella enterica serovar Typhimurium veya diğer salmonellalar için pozitif sonuç alınması.
Kesin tanı: Tanı için geçerli laboratuvar teknikleri uygulanarak elde edilen pozitif sonuç. 24
Klinik tanımlama Kişide çoğu kez sinsi başlangıçlı uzun süren ateş, baş ağrısı, halsizlik, iştahsızlık ile birlikte; - Ateşle uyumsuz bradikardi ve - Kabızlık veya ishal ve/veya - Nonproduktif öksürük ile karakterize hastalıktır. [NOT: Etken genellikle Salmonella enterica serovar typhi‟dir. Salmonella enterica serovar paratyphi gibi diğer invaziv salmonellaların sebep olduğu vakalarda klinik tablo bazen hafif ve alışılmamış bulgularla seyredebilir.]
Kan, dışkı veya diğer klinik örneklerin kültürlerinden salmonella enterica serovar typhi, serovar paratyphi veya diğer invaziv salmonellaların izolasyonu.
Olası vaka: Klinik tanımlama ile uyumlu ve bir kesin vaka ile epidemiyolojik olarak ilişkili vaka. Kesin vaka: Klinik tanımlama ile uyumlu ve tanı için geçerli laboratuvar kriteri ile doğrulanmış vaka.
Akut başlangıçlı yüksek ateş ve takibeden iki hafta içinde sarılıkla karakterize hastalıktır. Hemorajik manifestasyonlar ve renal yetmezlik bulguları olabilir.
- Yellow fever virusunun klinik örneklerden izolasyonu, - Yellow fever spesifik IgM antikorlarının pozitif bulunması, - Çift serum örneğinde IgG titrelerinin ≥4 kat artması, - Pozitif post-mortem karaciğer histopatolojisi, - İmmunokimyasal yöntemlerle dokularda yellow fever virus antijenlerinin bulunması, - Kanda veya dokularda PCR ile yellow fever virus gen diziliminin saptanması. [NOT: Laboratuvar tanısı yalnızca yetkilendirilmiş merkezlerde konur.] Vaka sınıflaması Olası vaka: Klinik tanımlama ile uyumlu ve öyküsünde endemik bölgelere seyahat gibi epidemiyolojik ilişki bulunan vaka. Kesin vaka: - Laboratuvar kriterlerinden en az biri ile doğrulanmış olası vaka veya - Klinik tanımlama ile uyumlu ve bir kesin vaka ile epidemiyolojik ilişkisi olan vaka.
Diyare (bazan kanlı-mukuslu), abdominal kramplar, ateş, kusma ve halsizlik bulguları ile seyreden hastalıktır. Tanı için geçerli laboratuvar teknikleri Dışkı örneğinden; spesifik kültür vasatları kullanılarak Shigella sp ile uyumlu koloni görünümünde bakterinin izolasyonu, ve biyokimyasal identifikasyonu takiben uygun antiserumlarla yapılan lam aglutinasyon testinde tür düzeyinde (S.dysenteriae, S.flexneri, S.boydii veya S.sonnei) pozitif sonuç alınması. Vaka sınıflaması Kesin tanı: Tanı için geçerli laboratuvar teknikleri uygulanarak elde edilen pozitif sonuç. SITMA Klinik tanımlama Bulgu ve semptomlar değişken olmakla beraber, çoğu kez hastada başka nedenlerle açıklanamayan baş ağrısı, sırt ağrısı, miyalji, bulantı, kusma gibi non-spesifik semptomlara ek olarak; - Nöbet tarzında; üşüme titreme ile yükselen ve yoğun bir terleme ile düşen ateş ve/veya - Splenomegali ve anemi ile karakterize hastalık. [NOT: Sıtma riskli bölgede ikamet veya bu bölgelere seyahat öyküsü veya ailede başka bir vakanın varlığı sorulmalıdır.]
Periferik (ince) yayma ve kalın damla preparatlarında sıtma parazitinin mikroskobik olarak gösterilmesi. 25
Kesin vaka: Klinik tanımlama ile uyumlu ve tanı için gerekli laboratuvar kriteri pozitif bulunmuş vaka.
Klinik Tanımlama Bir kişide, şu evrelere göre değişen semptom ve bulgularla karakterize hastalıktır. - Primer sifiliz: Genellikle (fakat zorunlu değil) dış genital organlarda bir ya da daha çok sayıda ülserasyon (şankr) ve lokal lenfadenopati (LAP), - Sekonder sifiliz: Dermatolojik ve sistemik manifestasyonlar (el ve ayak tabanı dâhil simetrik nonpurpural makulopapüler döküntü, püstüler lezyonlar, mukoz patch ve generalize LAP ve/veya menenjit, renal, hepatik, oftalmik tutulum), - Tersiyer sifiliz: Asemptomatik veya dermatolojik ve sistemik manifestasyonlar (meningovasküler/kardiyovasküler tutulum ve/veya gommatöz lezyonlar ve/veya pareziler, tabes dorsalis). Tanı için laboratuvar kriterleri - Non-treponemal tarama testlerinden (VDRL, RPR) biri ile elde edilen pozitif serolojik bulgunun TPHA ya da FTA-ABS ile doğrulanması ve/veya - Genital ülser veya sekonder sifiliz evresi döküntülü lezyonlarından karanlık alan mikroskobisinde veya DFA ile mikroorganizmanın görülmesi.
Kesin vaka: - Laboratuvar kriterleri ile doğrulanmış erişkin olgular veya - Laboratuvar kriterleri ile doğrulanmış serolojik pozitif bebek (gebelikte annenin serolojik olarak pozitif olup olmadığına bakılmaksızın).
Suçiçeği varisella zoster virüsünün (VZV) neden olduğu, çok kolay bulaşabilen, genellikle çocukluk çağında görülen bir hastalıktır. Ayrıca VZV, suçiçeği sonrasında, duyu sinir ganglionlarında yerleşik kalabilir ve bir zaman (aylar, yıllar) sonrasında, o ganglion tarafından uyarı alınan bir veya iki sinir uçu dermatomunda zoster gelişimine neden olabilir. Suçiçeği, sağlıklı çocuklarda, klinik bulguların 4-7 gün sürdüğü, ateş, halsizlik, isteksizlik ve yaygın (saçlı deri dahil) papüloveziküler döküntüler ile karakterize kendi kendini sınırlayan bir hastalıktır. Primer varisellanın semptomsuz, döküntüsüz geçirilmesi nadirdir.
Akut başlayan, belirgin başka bir nedeni olmayan yaygın (saçlı deri ve gövde de daha yoğun olmak üzere tüm vücutta) papüloveziküler ve polimorfizim (değişik dönemlerde olan) gösteren döküntülerin eşlik ettiği hastalık.
-Varisella zoster virüsünün, klinik örnekten izolasyonu, -Serum örneğinde Varicella zoster PCR pozitifliği, -Serum örneğinde varisella immünglobülin G düzeyinde belirgin artışın standart bir serolojik yöntemle gösterilmesi, -Serum örneğinde yüksek titrede varisella IgM pozitifliğinin saptanması Vaka sınıflaması Olası vaka: Laboratuar olarak kanıtlanmamış veya epidemiyolojik olarak kesin veya muhtemel suçiçeği tanısı almış bir vaka ile ilişkilendirilemeyen klinik vaka tanımlaması kriterlerini sağlayan hasta. Kesin vaka: Klinik tanımlama ile uyumlu ve tanı için gerekli laboratuvar kriteri pozitif bulunmuş vaka veya laboratuvarca doğrulanmış bir vaka ile epidemiyolojik ilişkili vaka. [NOT: Epidemiyolojik olarak birbiri ile ilişkili iki muhtemel suçiçeği vakası, laboratuar tanısı olmasa da kesin suçiçeği olarak kabul edilebilir.]
Klinik tanımlama Çeşitli klinik formlarda akut bir başlangıçla karakterize hastalıktır. Bunlar; (a) Lokalize form: - Kutanöz: 1-6 günde bir papülden veziküler evreye gelişen, ortası çökük, siyah kabuklu, hafif veya belirgin bir ödemin eşlik ettiği deri lezyonu. (b) Sistemik formlar: - Gastrointestinal: bulantı, kusma, iştahsızlıkla karakterize karın ağrısını takiben ateş, - Pulmoner: akut viral hastalık benzeri kısa prodromu takiben hızlı başlangıçlı hipoksi, dispne ve yüksek ateşle birlikte akciğer grafisinde mediastinal genişleme bulgusu,
26
- Meningeal: genellikle bütün sistemik enfeksiyonlarda olduğu gibi konvülsiyon, bilinç kaybı, meningeal semptom ve bulgularla yüksek ateşli akut başlangıç. Tanı için laboratuvar kriterleri - Deri lezyonu, kan, BOS, plevral sıvı ve benzeri klinik örneklerden yapılmış boyalı preparatlarda mikroskopik inceleme ile B.anthracis‟in görülmesi, - Deri lezyonu, kan veya diğer bir klinik örnek kültüründen B.anthracis‟in izolasyonu. Vaka sınıflaması Olası vaka: Klinik tanımlama ile uyumlu ve hasta olduğu kesin ya da kuşkulu hayvanla veya hayvan ürünleri ile temas öyküsü olan vaka. Kesin vaka: Tanı için gerekli laboratuvar kriterlerinden biri ile doğrulanmış bir olası vaka.
Tipik olarak vücudun açıkta kalan bölgelerinde (yüz, boyun, kol, bacak), nodül olarak başlayan ve zamanla ülserleşen, tedavisiz olgularda bir yıl gibi bir sürede düzensiz bir skar bırakarak iyileşen bir veya birden fazla lezyonla karakterize hastalık. Tanı için laboratuvar kriterleri - Lezyondan hazırlanan boyalı preperatlarda parazitin hücre içi amastigot formlarının varlığının gösterilmesi, - Kültürden parazitin izolasyonu Vaka sınıflaması Kesin vaka: Klinik tanımlama ile uyumlu ve laboratuvar kriterlerinden biri ile doğrulanmış vaka.
Epidemiyolojik olarak riskli bir bölgede yaşayan bir kişide başka bir nedenle açıklanamayan; makroskopik veya mikroskopik hematüri ile karakterize hastalıktır.
Olası vaka: Klinik tanımlamaya uygun vaka Kesin vaka: İdrarda (veya patolojik inceleme sonucu mesane dokusunda) S.haematobium yumurtalarının saptandığı olası vaka. SUBAKUT SKLEROZAN PANENSEFALĠT (SSPE) Klinik tanımlama Önceden normal gelişimi olan bir çocukta birkaç hafta – birkaç ay içinde gelişen; -Mental durum bozukluğu (mental gerileme, konuşmada bozulma, yürümede bozulma, davranış değişikliği) ve
-Myokloni (günde birkaç kez olan, her biri 1-2 saniye süren, başın öne doğru düşmesi ya da vücutta bazen yürürken ani düşmelere yol açan) silkinme şeklinde nöbetler ile karekterize tablonun olması. Tanı için laboratuvar kriterleri Destekleyici: Rutin EEG‟de aralıklı, yüksek amplitüdlü keskin-yavaş dalgalar olması ve Diazepam 5 mg I.V. yapıldıktan sonra baskılanmamaları. Doğrulayıcı: -Beyin-omurilik sıvısında (BOS) kızamık IgG‟nin yüksek olması (BOS/serum IgG ve total IgG oranları ile hesaplanan kızamık IgG sentez indeksinin intratekal sentezi gösterecek şekilde yüksek olması ) veya -Beyin biyopsisi veya postmortem alınan doku örneklerinde tipik histolojik bulgular (kızamık inklüzyon cisimlerinin görülmesi).
Olası vaka: Klinik tarife uyan ve destekleyici laboratuvar bulgusu olan vaka. Kesin vaka: Doğrulayıcı laboratuvar kriterlerinden biri ile uyumlu vaka.
27
Klinik tanımlama Tetanoz tanısı klinik bulgulara dayalıdır. Kirli veya ezilmiş, nekroze dokuların olduğu ve/veya cam, metal parçası, diken gibi yabancı cisim içeren (tetanojen) bir yaralanmadan 2-60 gün (ortalama on beş gün) sonra; yutma güçlüğü ve trismus ve opustotonus (tüfek tetiği) postürü ve özellikle dış uyaranlarla artan ağrılı tonik- klonik kasılmalar ile karakterize hastalıktır. [NOT: Sekonder enfeksiyon gelişmediği sürece ateş yükselmez, bilinç kaybı veya bilinç değişikliği olmaz. Kısmi bağışıklığı olan kişilerde yara yeri çevresinde rijidite ile seyreden lokal tetanoz veya sefalik tetanoz görülebilir.] Tanı için laboratuvar kriterleri Tanı klinik olarak konur, laboratuvar veya bakteriyolojik doğrulama gerektirmez. Vaka sınıflaması Kesin vaka: Klinik tanımlamaya uyan vaka.
Tanı klinik gözleme dayanır. Laboratuvar veya bakteriyolojik doğrulama gerektirmez. Vaka sınıflaması Olası vaka: - Doğumdan sonraki üç-otuz sekizinci günler arasında nedeni bilinmeyen yenidoğan ölümleri ve - Doğumdan sonraki üç-otuz sekizinci günler arasında neonatal tetanoza yakalandığı düşünülen ancak incelenmemiş yenidoğan. Kesin vaka: - Yaşamın ilk iki gününde normal emen ve ağlayan bir yenidoğanda, 3-28 günler arasında emme güçlüğü ve katılık veya konvulsiyonların veya her ikisinin birden görülmesi veya - Hastaneden rapor edilmiş neonatal tetanoza yakalandığı düşünülen vaka.
KENE KAYNAKLI ENSEFALĠT (Tick Borne Ensefalit -TBE) Klinik tanımlama İki-dört gün devam eden ateş, halsizlik, artralji, miyalji, baş ağrısı gibi gribal semptomlardan sonra ortalama bir hafta süren iyileşme dönemi ve sonrasında başlayan menenjit, ensefalit, miyelit veya radikülit bulguları.
Daha önce TBE aşısı yapılmamış bir kişide; -Serumda IgM pozitifliği veya iki-dört hafta sonra alınan serum örneğinde IgG titresinde 4 kat artışın gösterilmesi, -BOS‟ta spesifik IgM veya IgG tipi antikorların saptanması, -BOS, serum veya dokuda RT-PCR yöntemiyle TBE-RNA‟sının saptanması, gerekir.
Şüpheli vaka: Klinik olarak uyumlu hastalık ve kene ısırığı olsun veya olmasın şikâyetlerin başlamasında dört hafta öncesine kadar endemik bir bölgede bulunma. Olası vaka: Şüpheli vaka ve bir kan örneğinde IgG pozitifliğinin saptanması. Kesin vaka: Bir olası bir vakada laboratuvar yöntemlerinden biri ile tanının doğrulanması.
Klinik tanımlama - Bağışıklık sistemi normal kişilerde başka nedenlerle açıklanamayan; semptomatik servikal LAP ve/veya üst solunum yolu enfeksiyonu ve/veya korioretinit (oküler toksoplazmoz), - Bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde başka nedenlerle açıklanamayan; santral sinir sistemi semptomları ve/veya korioretinit ve/veya pnömoni, - Yeni doğan ve bebeklik döneminde (doğumda subklinik veya semptomatik) konjenital toksoplazmozis; beyinde kalsifikasyon ve/veya ventriküllerde genişleme ve/veya bilateral korioretinit, ile karakterize hastalıktır. Tanı için geçerli laboratuvar teknikleri - Serolojik yöntemlerden biri ile (SF-DT, IHA, IFA, ELISA) önceden seronegatif olduğu bilinen bir olgunun son bir ayda seropozitif hale geldiğinin saptanması, - Çift serum örneğinde ToxoIgG‟nin ≥4 kat titre artışının gösterilmesi, 28
- Tek serum örneğinde capture veya double sandwich ELISA ile ToxoIgM‟in pozitif bulunması, - ToxoIgG pozitif iken ToxoIgG-avidity testi ile düşük avidite saptanması, - Vücut sıvıları (amnion sıvısı, BOS, kan) veya doku kesitlerinde (plasenta, fetal dokular, v.b.) T.gondii takizoitlerinin gösterilmesi, - Konjenital toksoplazmoz kuşkusunda; (a) Yenidoğanda ToxoIgM-capture veya ToxoIgA-capture ELISA ile pozitif bulgu, (b) Amnion sıvısı, plasenta veya fetal dokuların hücre kültüründe T.gondii izolasyonu, (c) Amnion sıvısı, plasenta veya fetal dokularda T.gondii spesifik gen bölgesinin PCR ile gösterilmesi.
Olası vaka: Yoktur. Kesin vaka: Klinik tanımlama ile uyumlu bir olguda, tanı için geçerli laboratuvar tekniklerinden en az biri ile elde edilen pozitif sonuç.
Aşağıda gelişim sırasına göre verilen ve ilk ikisi aktif trahom evresi olarak kabul edilen beş ana evre ile karakterize kronik hastalıktır. - Trahomatöz inflamasyon-Folliküler (TF): üst tarsal konjunktivada, en az 0.05 mm çapında, 5 veya daha fazla follikül bulunması, - Trahomatöz inflamasyon-Intense (ağır) (TI): Tarsal konjunktivada inflamatuvar kalınlaşma, - Trahomatöz skar (TS): Tarsal konjunktivada kolayca gözlenebilen skar varlığı, - Trahomatöz trikiyazis (TT): Kirpiklerin içe dönmesi ve kapak deformitesi, - Korneal opasite (CO): Pupil üzerinde kolayca gözlenebilen korneal opasite, [NOT: Hastalık bildirimlerinde ilk iki evre (TF ve TI) istenmektedir]. Tanı için laboratuvar kriterleri - Konjunktival kazıntı yaymalarında, epitel hücreleri içinde sitoplazmik inklüzyon cisimciklerinin gösterilmesi (Giemsa boyama, DFA), - Klinik örneklerin hücre kültürlerinde C.trachomatis‟in izole edilmesi. Vaka sınıflaması Kesin vaka: Klinik tanımlamaya uygun ve laboratuvar kriterlerinden en az biri ile pozitif bulunan vaka.
Trichinella larvalarının ağızdan alınmasıyla oluşan bir hastalıktır. Hastalık çeşitli klinik görünümlere sahiptir. Semptomatik bireylerde, eozinofili, ateş, kas ağrıları ve periorbital ödem sık görülen belirti ve semptomlardır.
- Kas biyopsisi ile elde edilen dokuda Trichinella larvasının gösterilmesi, - Spesifik Trichinella antikor yanıtının gösterilmesi.
Olası vaka: Bir epidemiyolojik bağlantısı olan klinik olarak uyumlu vaka. Kesin vaka: Laboratuvarca doğrulanmış klinik olarak uyumlu bir vaka.
Klinik tanımlama Bir kene ısırığı bulgusuyla veya F.tularensis için konakçı bir memelinin dokularına ya da potansiyel olarak kontamine suya maruz kalma öyküsü ile beraber aşağıdaki formlardan herhangi biriyle seyredebilen, birçok farklı formla karakterize hastalıktır. - Orofaringeal (stomatit veya farenjit veya tonsillit ve servikal lenfadenopati),* - Ülseroglandüler (bölgesel lenfadenopati ile birlikte kutanöz ülser), - Glandüler (ülsersiz bölgesel lenfadenopati), - Oküloglandüler (periaurikuler lenfadenopati ile birlikte konjuktivit), - Pnömonik (primer pleuropulmoner hastalık), -Tifoidal (erken lokalize semptom ve bulgular olmaksızın ateşli hastalık; intestinal form bu bağlamda değerlendirilmektedir. Ateş, baş ağrısı, bulantı, kusma, ishal ve batında hassasiyet mevcuttur.). [*Yurdumuzda görülen vakalarda klinik daha çok orofaringeeal formda seyretmekte, daha az olarak ülseroglandüler form görülmektedir. Hastalık özellikle; penisilin ve türevleri ile iyileşmeyen kriptik tonsillit ve servikal lenfadenopati gelişmesi halinde akla gelmelidir.] 29
Tanı için laboratuvar kriterleri - Tularemi Mikroaglütinasyon Testi ile tek serum örneğinde F.tularensis‟e karşı artmış serum antikor titresi - Çift serum örneğinde F.tularensis‟e karşı antikor titrelerinin ≥4 kat artması, - Bir klinik örnek kültüründen F.tularensis izolasyonu [NOT: Tularemi incelemeleri yalnızca yetkili/referans laboratuvarda yapılır. Tularemi kuşkusunda bu laboratuvar ile bağlantı kurulmalıdır. Laboratuvar Rehberine bakılır.] Vaka sınıflaması Olası vaka: Klinik tanımlama ile uyumlu vaka. Kesin vaka: En az bir laboratuvar kriteri pozitif bulunan olası vaka.
1. Solunum Sistemi Tüberkülozu Klinik tanımlama Bir kişide başka nedenlerle açıklanamayan halsizlik, çabuk yorulma, kilo kaybı, çocuklarda kilo almada duraklama, ateş ve gece terlemesi ile birlikte; - Uzun süreli öksürük (özellikle ≥üç hafta), kanlı veya kansız balgam ve/veya - Göğüs ağrısı veya sırt ağrısı veya yan ağrısı ve/veya nefes darlığı ile karakterize hastalıktır.
- Balgam örneğinde yayma ile ARB gösterilmesi - Balgam kültüründe mycobacterium tuberculosis üretilmesi
Olası vaka: Tanı için gerekli laboratuvar kriterlerinden hiç birini sağlamamakla birlikte; (a) Klinik tanımlama ile uyumlu, (b) Radyolojik olarak tüberküloz ile uyumlu lezyonları olan, (c) En az bir hafta non-spesifik antibiyotik tedavisi almış olmasına rağmen klinik yanıt alınamayan, (ç) Ayırıcı tanı olanakları iyi olan bir hastanede tüberküloz tedavisine karar verilen vaka. Kesin vaka: Klinik tanımlama ile uyumlu olup olmadığına bakılmaksızın; (a) En az iki balgam örneğinde ARB (+) olan vaka veya (b) Balgam yaymasında bir kez ARB (+) ve aktif akciğer tüberkülozu ile uyumlu radyolojik bulguları olan ve bir hekim tarafından tüberküloz tedavisi kararı verilen vaka veya (c) Balgam yaymasında ARB pozitif olsun olmasın kültüründe Mycobacterium tuberculosis üremesi olan vaka.
Bir kişide başka nedenlerle açıklanamayan halsizlik, çabuk yorulma, kilo kaybı, çocuklarda kilo almada duraklama, ateş ve gece terlemesi ile birlikte; tutulan organa (plevra, lenf bezleri, periton, genitoüriner sistem, cilt, eklem, kemik, tüberküloz menenjit ve benzeri.) göre değişen bulgularla karakterize hastalıktır. Tanı için laboratuvar kriterleri - Etkilenmiş organlardan alınan örneklerde ARB gösterilmesi, - Kültürde Mycobacterium tuberculosis üremesi, - Patolojik incelemede tüberkülozla uyumlu histolojik değişiklikler saptanması. Vaka sınıflaması Olası vaka: Akciğer dışı organ tüberkülozu için yapılmış klinik tanımlama ile uyumlu vaka. Kesin vaka: Laboratuvar kriterlerinden biri ile uyumlu olası vaka.
Klinik tanımlama Bir kişide akut başlangıçlı ateş ve genel enfeksiyon bulguları ile birlikte; - Bubonik formda: Lenf nodlarının aşırı ağrılı şişliği (bubonlar) veya - Pnömonik formda: Öksürük, kanlı balgam çıkarma, zorlu solunum ve göğüs ağrısı ile karakterize hastalıktır. [NOT: Her iki form da toksemi ile birlikte septisemik forma ilerleyebilir. Bubon bulgusu olmaksızın sepsis nadir görülür.] Tanı için laboratuvar kriterleri Destekleyici: - Klinik örneklerde DFA ile bakterinin gösterilmesi veya
30
- Tek serum örneğinde, Y.pestis F1 antijenlerine spesifik antikor titresinde PHA ile gösterilen ≥1/10 titrede pozitifliğin HI testi ile teyit edilmesi. Doğrulayıcı: - Bubonlar, kan, BOS veya balgamdan Y.pestis‟in izolasyonu veya - Çift serum örneğinde, Y.pestis F1 antijenlerine spesifik antikor titresinde PHA ile gösterilen ≥4 kat değişikliğin HI testi ile teyit edilmesi. [NOT: Laboratuvar tanısı yetkilendirilmiş merkezlerde konur.] Vaka sınıflaması Olası vaka: Klinik tanımlama ile uyumlu ve destekleyici laboratuvar kriterlerinden biri ile pozitif olan vaka. Kesin vaka: - Klinik tanımlama ile uyumlu ve doğrulayıcı laboratuvar kriterlerinden en az biri pozitif olan vaka veya - Klinik tanımlama ile uyumlu ve bir kesin vaka ile epidemiyolojik olarak ilişkili vaka.
Bir kişide ani başlayan sarılık, koyu renkli idrar, iştahsızlık, halsizlik, bulantı, sağ üst kadran hassasiyeti, idrarda bilüribin artışı ve serum ALT düzeyinin yükselmesiyle karakterize hastalıktır. [NOT: Çoğunlukla asemptomatik ve/veya anikterik seyredebileceği hatırlanmalıdır.] Tanı için laboratuvar kriterleri - Hepatit A tanısı için: Anti-HAV IgM pozitifliği, - Hepatit B tanısı için: HBsAg ve/veya anti-HBc IgM pozitifliği, - Hepatit C tanısı için: Anti-HCV pozitifliği ve tamamlayıcı testlerle (RIBA, HCV-PCR) doğrulama, - Hepatit D tanısı için: HBsAg ve/veya anti-HBcIgM pozitifliği ile birlikte Anti-HDV pozitifliği, - Hepatit E tanısı için: Anti-HEV IgM pozitifliği. Vaka sınıflaması: Olası vaka: Tanı için gerekli laboratuvar kriterlerinin araştırılamadığı veya tamamlanamadığı durumlarda; karaciğer fonksiyon testlerinde anormal değişikliklerle birlikte ve bu değişikliklerin başka nedenlerle açıklanamadığı durumlarda klinik ve geçiş uyumlu tüm vakalar "olası akut viral hepatit" olarak bildirilir. Kesin vaka: 1.Hepatit A: (a)Klinik tanımlama ile uyumlu ve anti-HAV IgM pozitif bulunan vaka veya (b)Klinik tanımlama ile uyumlu ve laboratuvarca doğrulanmış bir A Hepatiti vakasıyla epidemiyolojik olarak ilişkili vaka. 2.Hepatit B: Klinik tanımlama ile uyumlu, anti-HBcIgM ve/veya HBsAg pozitif bulunan vaka. 3.Hepatit C: Klinik tanımlama ile uyumlu, tanı için gerekli laboratuvar kriterleri ile doğrulanmış vaka. 4.Hepatit D: Klinik tanımlama ile uyumlu, HBsAg ve/veya anti-HBc IgM pozitif ve anti-HDV pozitif bulunan vaka. 5.Hepatit E: (a)Klinik tanımlama ile uyumlu ve anti-HEV IgM pozitif bulunan vaka veya (b)Klinik tanımlama ile uyumlu ve Hepatit A, B, C göstergeleri negatif ve anti-HEV IgG pozitif vaka veya (c)Klinik tanımlama ile uyumlu ve laboratuvarca doğrulanmış bir E Hepatiti olgusuyla epidemiyolojik olarak ilişkili vaka.
Klinik tanımlama Ani başlangıçlı, üç haftadan kısa süreli ateş, kırgınlık, halsizlik, yaygın vücut ağrısı ve baş ağrısı yakınması olan bir kişide; kırsal kesimde yaşama, son bir ay içinde kırsal kesime seyahat veya kene ısırması öyküsü varlığında; laboratuvarda başka bir nedenle açıklanamayan lökopeni ve trombositopeni saptanmış olması ve ek olarak aşağıdaki destekleyici bulgulardan en az ikisinin bulunması ile karakterize sendrom - Hemorajik veya purpurik döküntü, - Epistaksis, - Hemoptizi, - Gastrointestinal kanama, - Diğer hemorajik semptomlar. Tanı için laboratuvar kriterleri - Kan, vücut sıvıları veya doku örneklerinden virus veya diğer etkenlerin izolasyonu, - Etkene karşı IgM antikor pozitifliği,
31
- Akut ve konvalesan dönem serumlarında spesifik IgG titresinde ≥4 kat artış. Vaka sınıflaması Olası vaka: - Klinik tanımlama ile uyumlu vaka veya - Bir bölgede başka bir nedenle açıklanamayan birden çok vaka görüldüğü takdirde, destekleyici bulguları olmasa da, klinik tanımlama ile uyumlu vaka. Kesin vaka: - Klinik tanımlama ile uyumlu ve tanı için laboratuvar kriterlerinden en az biri ile doğrulanmış vaka veya - Kesin tanısı konmuş bir vakayla epidemiyolojik bağlantısı olan olası vaka.
İshal, ateş, bulantı, kramplar ve tenezm ile seyreden değişken şiddette bir hastalıktır. Tanı için laboratuvar kriterleri Bir klinik örnekten Yersinia enterocolitica veya pseudotuberculosis izolasyonu. Vaka sınıflaması Olası vaka: Bir epidemiyolojik bağlantısı olan klinik olarak uyumlu vaka. Kesin vaka: Laboratuvarca doğrulanmış bir vaka.
ULUSLARARASI ÖNEME HAĠZ HALK SAĞLIĞI ACĠL DURUMLARI Uluslararası Sağlık Tüzüğünde yer alan karar ağacında belirtildiği şekilde “uluslararası öneme haiz halk sağlığı acil durumları” uluslararası yanıtta bulunulmasının gerekli olduğu olağandışı olaylardır. Vaka tanımı ve bildirim için aşağıdaki algoritma kullanılır.
32
ürveyans Sistemi Tarafından Tespit Edilmiş Olaylar
olay her zaman algoritmanın kullanılmasınıa yol açacaktır. Çünkü bunlar halk sağlığına ciddi boyutta etki yapma ve süratle uluslararası yayılmaya neden olma kapasitesine sahip olduklarını göstermişlerdir: —Kolera —Akciğer vebası —Sarı humma —Viral hemorajik ateş (Ebola, Lassa, Marburg) — Batı Nil ateşi (West Nile fever) — Ulusal veya bölgesel özellikteki diğer hastalıklar, örn Deng ateşi, Rift Valley ateşi ve meningokok hastalığı. VEYA Potansiyel uluslararası halk sağlığı kapsamındaki bilinmeyen neden veya kaynaklardan gelen sağdaki ve soldaki kutuların içinde listelenenler dışındaki hastalıkları veya olayları içerenler algoritmanın kullanılmasına yol açacaktır.
Aşağıdaki hastalık vakaları alışılmadık veya beklenmediktir ve halk sağlığına etkisi ciddi boyutta olabilir, bu yüzden bildirilecektir. — Çiçek hastalığı(smallpox) — Yabani tip poliovirüsün yol açtığı poliomiyelit — Yeni bir alt tipte insan gribi(Human influenza) —Akut solunum yolu yetersizliği sendromu (SARS) OLAY ULUSLARARASI SAĞLIK TÜZÜĞÜ KAPSAMINDA BİLDİRİMİ ZORUNLUDUR
Evet Hay ır Bu a şamada bildirme. Daha fazla bilgi al ınca yeniden de ğerlendir. Hay ır Uluslararas ı yolculuk ve ticareti s ınırlandırma açısından kayda değer ölçüde bir risk var mı? Hay ır
Evet
ın halk sağlığına etkisi ciddi boyutta m ı? Evet Evet Olay alışılmadık veya beklenmedik mi ? Uluslararası yayılma açısından kayda değer ölçüde bir risk var mı? Uluslararası yayılma açısından kayda değer ölçüde bir risk var mı? Hay ır Evet Hay ır
Olay al ışılmadık veya beklenmedik mi? Document Outline
Yüklə 416,72 Kb. Dostları ilə paylaş:
|