O`zbekiston respublikasi maktabgacha va xalq ta`lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti tarix fakulteti

Kurs ishining predmetini:  jahon tarixining eng yangi davriga xususan Xitoy 
Xalq respublikasining XX asr oxiri va XXI asr boshlaridagi iqtisodiy taraqqiyotida 
amalga oshirilgan ishlar, chora-tadbirlar faoliyati tashkil etadi.
Kurs ishining ilmiy yangiligi: Xitoy Xalq Respublikasi iqtisodiy 
rivojlanishining ijtimoiy jihatlarini har tomonlama iqtisodiy va sotsiologik o‘rganish 
tashkil etadi. 
Kurs ishining amaliyotga tadbiqi: mazkur kurs ishi o'rta ta'lim tizimida tarix 
va tarbiya darslarini samarali tashkil etishda, yosh avlodning ongida haqqoniy 
tariximiz haqida tasavvur uyg'otishda, tarix fani to'garaklari faoliyatida shuningdek 
Oliy ta'lim tizimida tarix fanini o'qitish metodikasi, ilg'or metodlarni qo'llash kabi 
mashg'ulotlarda foydalanish mumkin. 
Kurs ishining tuzulishi: Xitoy Xalq Respublikasining 1980-2020 yillardagi 
iqtisodiy rivojlanishi. “Xitoy sotsializmi” mavzusidagi ushbu kurs ishi, kirish qismi, 
asosiy qismdagi 2 bob va 5 paragraf, xulosa, foydalanilgan adabiyotlar va ilovalar 
ro'yxatidan iborat. 

---

6 
I bob. XX asrning ikkinchi yarmida Xitoy Xalq Respublikasi hayotidagi 
iqtisodiy o`zgarishlar
Xitoyda ikkinchi jahon urushidan keyingi iqtisodiy-siyosiy jarayonlar juda 
murakkab kechgan edi. Bu davrda qoloq davlat hisoblangan Xitoyda siyosiy kuchlar 
muvozanati ancha izdan chiqqan, g`alayonlar va qarama-qarshiliklar avjiga chiqqan 
edi. Shunday sharoitda Mao Szedun boshliq kommunistik kuchlar hokimiyatga 
keldilar va aholisi eng ko`p bo`lgan mamlakatda adolatli va farovon jamiyat qurish 
uchun sotsialistik davlat qurish ishini amalga oshirdilar. Lekin, hokimiyat 
egallangach islohotlar rejali va ma`muriy buyruqbozlik asosida olib borildi.
Xuddi SSSR da bo`lganidek, besh yillik rejalar asosida sanoat va qishloq 
xo`jalik sohalarida loyihalar amalga oshirildi. Ba`zan, islohotlar amalda moddiy 
jihatdan yetarli taminlanmadi, boshqa holatda esa mavjud real vaziyatni hisobga 
olmagan holda rejalar tuzildi va ishlar bajarilmay qolib ketardi. Bu umumiy xalq 
norozliklariga sabab bo`ldi. Muxolifatni bostirish uchun Mao Szedun boshliq 
siyosiy kuchlar kuch ishlatish orqali “o`zgacha fikrlovchilar” ni ta`qib eta 
boshladilar. Hokimiyatni saqlab qolish uchun Mao asosan qurolga suyandi.
7
Xitoyda kommunizm qurilishi o`sha davrdagi Xitoy jamiyatidagi ijtimoiy-
siyosiy ahvol va siyosiy kuchlar nisbatini ham o`zida aks ettirardi. U Xitoyda 
sotsializm qurish dasturini ilgari surdi va mamlakat iqtisodiyotini ma`muriy 
boshqaruv asosida qayta qurdi. Uning mamlakatda “Katta sakrash” va “Madaniy 
inqilob” siyosati natijasida aholi orasida noroziliklar, qarama qarshiliklar vujudga 
keldi.
8
“Madaniy inqilob” mamlakat ijtimoiy hayotini chuqur inqiroz holatiga 
tushirib qo`ydi. Hatto kommunistik partiya ichida mamlakat kelajagi borasida turli 
qarama-qarshiliklar paydo bo`ladi. Mao Szedun o`limidan so`ng yangi hokimiyat 
egalari sobiq hukumat yo`l qo`ygan xatolardan zarur saboqlar chiqardi va Xitoyni 
rivojlanayotgan davlatlar qatoriga olib chiqdilar. 
7
M.Lafasov. “Jahon tarixi (1918-2008)” darslik, “Turon Iqbol” .: Toshkent – 2010-yil, 244-bet; 
8
Родригес А. М. Новейшая история стран Азии и Африки. XX век. М., «Владос», 2005; 

---

7