O’zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti kimyo texnika fakulteti

 
TAJRIBA - 2. Bentonitli gil tuproqning aktivligini termik ishlov berish 
haroratiga bog’liqligini o’rganish 
Yuqoridagilardan kelib chiqib, Navbahor ishqoriy va ishqoriy er bentonitlaridan 
adsorbent olish maqsadida ularga asosiy texnologik faktorlarni, yani termik
ishlov berish 
temperaturasi va vaqti, disperlik darajasi o’rganildi.  
Tajrba o`tkazish uchun Navbahor ishqoriy va ishqoriy-yer bentonitlarini termik 
aktivlashtirishni maqbul parametrlarini aniqlash maqsadida texnik tarozida 100 grammdan 
o’lchab oldik, o’lchamlari ko’pi bilan 2-3 sm bo’lgan namunalar laboratoriya quritish 
shkafida har xil temperatura (oraliq 40 
o
C) va har xil vaqt davomiyligida (oraliq 1 soat) 
quritdik. So’ngra tajriba adsorbent namunalarini disperlik darajasini sorbentlik 
xususiyatiga ta’siri № 0056 (10000 tesh/sm
2
) elakdagi qoldiq 0,5-50% bo’lguncha elangan 
namunalarda o’rgandik.
Termik aktivlashtirishni olinadigan adsorbentni adsorbstion xossalariga ta’sirini 
o’rganib, bevosita o’simlik moylaridan paxta yog’larini oqlashda “Urganch yog’-moy” 
OAJ markaziy laboratoriyasida amalga oshirdik.

---

Paxta yog’ini oqlash ananaviy qabul qilingan uslub [28] bo’yicha suv hammomida 
100
o
C temperaturada va 30 minut davomida aralashtirish bilan olib bordik. Ishlov berilgan 
sorbentlarni adsorbstiya qobiliyatini aniqlash bo’yicha o’tkazilgan quyida keltiriladigan 
barcha tajriba sinovlari “Urganch yog’-moy” OAJ rafinastiya tsexida ishqor yordamida 
neytralizastiya qilinib, suv bilan yuvilgan va so’ngra quritish bosqichidan o’tgan (dastlabki 
rangliligi har xil) paxta yog’idan olingan 5 litr miqdordagi namunalarda olib bordik. 
Ilmiy tadqiqot natijalari 3-jadvalda keltirilgan. Jadvalda termik aktivlashtirishni 
Navbahor ishqoriy va ishqoriy-yer bentonitlariga ta’sirini dastlabki rangliligi 10 qizil 
birlikka teng bo’lgan paxta yog’idan olingan namunada tekshirish natijalari keltirilgan. 
Jadval 3