1) rl>rr: qarrı, varrı, tərri, ətirri, narrar, yerrər, maldarrığ
(əksər şivə.)
2) nl>nn: enni, oğlannar, odunnar, qannı, nişannı, dünənnəri
(əksər şivə.),
3) nd>nn: mənnən, sənnən, qızınnan, gəlinnən, yannan, odun-
nan (əksər şivə.)
4) zl>zz: qızzar, qazzar, öküzzər, gündüzzər, gözzə (əksər şivə.)
5) zd>zz: bizzən, Arazzan, yazza, babamızza, qızzırma, duzzan,
payızza, yazzı
6) dl>dd: arvaddar, buluddar, daddı, addı, süddü, addamax
və s.
7) zl>zd: qızdar, duzdu, üzdəri, gündüzdər (Qb.), otuzdux, göz-
düx`, təmizdə, buynuzdu (Qaz., G., Çən.), xoruzdar, qozdu,
öküzdər, gözdə (Ş,) və s.
8) tl>td: otdar, atdar, arvatdar, itdər (Qaz.,G., Çən.), dövlətdi,
savatdı, səbətdər (Nax.), sahatdar, ətdi, atdanmax “atlan-
maq” (Təb.) və s.
9) şl>şd:lavaşdar, işdər, başdıx, yaşdı, daşdıx (Təb.), qışdax, iş-
dəmax, başdayır, dişdərim, bağışda (Nax.), daşdı, daşduğ,
yuldaşduğ, beşduğ (Qb.)
10) md>mn: duzumna, duzumnan, damnan, kələmnə, əmim-
nən, balamnan (Ş,), xalamnan, atamnan, yanımnan (Qb.),
axşamnan, əlimnən, işimnən (Qaz.), ağamnan, gözümnən,
dadaşımnan (Təb.) və s.
Geri assimilyasiyada isə bir səs özündən əvvəl gələn səsi ya
tamamilə öz məxrəcinə uyğunlaşdırır və ya başqa səsə çevirir.
Əsas tipləri bunlardır:
1) rl>ll: alıllar, gəlillər, görəllər, tökəllər, diyəllər, yandırallar
(əksər şivə.), gidəllər, gətirəllər, çıxardallar, örtəllər (Qb.),
qəynədillər, qavrıllar (Nax., Ord.), yatılla, alılla, qayıdıl-
la, satılla, yiyillə (Dər.), qaxılla, tərpəşillə, gülüllə, çıxal-
la, əzəllə (Təb.), gəzillər, əkillər, dögəllər, biçəllər, çalıllar
(Muğ.), tutullar, sancıllar, verillər, əkellər, vurollar (Bor.,
Qaz.) və s.
(Tov.), quşunun, qurdun, dunun, qurdum, üküzün, güzüm
(Qb.), tulluyur, sürmüyür, duzdur, üzdür (İm.) və s.
3) Açıq və qapalı dodaq saitlərin ardıcıllığı: quror, düşör, tutor-
du, oxşuyur, oynuyur, toxumorux, oxusoydu, üzörüx`, sulor-
dux (Qaz.,Tov., Bor.), öyün, nöyütün, qurson, ütsön, nüön
“nəvən” (Ab.) və s.
Dostları ilə paylaş: |
