‘z b e k is t n r e spu b L ik a si o L iy va ‘r t a maxsus

Nazorat savollari:
1. Taqsimot markazining manzilini qanday tanlanadi?
2. Keltirilgan sarf-xarajatlar qanday aniqlanadi?
3. Yillik transport xarajatlari qaysi xarajatlardan tashkil topadi?
4. Kapital mablag‘lar sarfini oqlash (qoplash) muddati nima 
uchun kerak?
8.5. Taqsimlash tizimida omborlarning optimal miqdorini
aniqlash
Logistik tizimlada omborlar tarm og‘i moddiy oqimlarni taqsim- 
lashda muhim o ‘rin tutadi. Omborlarning soni va iste’molchilarga 
nisbatan joylashuvi tovarlarni yetkazib berishga sarflanadigan 
xarajatlarga katta ta ’sir etadi. Bu esa o ‘z navbatida tovarlarning 
narxiga ta ’sir etadi.
Endi yuqoridagi variantlami ko‘rib chiqaylik (35 - rasm). 
M a’lum bir hududda bir nechta ite’molchilar joylashgan bo‘lsin. 
Rasmdan ko‘rinib turganidek, agar taqsimlash markazi soni bitta 
bo‘lsa, tovarlarni yetkazib berishda transport xarajatlari miqdori eng 
ko‘p bo‘ladi. Agar taqsimlash markazlarining miqdori oltita bo‘lsa, 
tovarlarni yetkazib berishdagi transport xarajatlari kam bo‘ladi. 
Ammo, omborlarni saqlab turish uchun sarflanadigan ekspluatatsiya
105

---

xarajatlari, tovarlarni omborlarga tashib keltirish xarajatlari ortib 
ketadi. Bulardan ko‘rinib turibdiki, taqsimlash markazlarining soni 
b a’zi bir xarajatlami kamayishiga olib kelsa, b a’zilarini ortishiga 
olib kelar ekan. Shuning uchun taqsimlash tizimini to ‘g ‘ri tanlash 
logistik tizim laming samaradorligiga m a’lum darajada ta’sir etadi. 
Taqsimot tizimida omborlar miqdorining optimal miqdorini tanlash 
uchun barcha xarajatlar (transport xarajatlari, zaxiralarni saqlash 
xarajatlari, omborlami ishlatish xarajatlari, omborlar tizimini 
boshqarish xarajatlari va b) hisoblab topilishi va solishtirilishi kerak. 
Solishtirishlar omborlar sonining eng optimal miqdorini belgilab 
beradi.
Shartli belgilar:
И - taqsimot markazlari (omborlar);
• - moddiy oqimlaming iste’molchilari;
-------- moddiy oqimlarning.