2-Dünyagörüşü anlayışı, onun məzmunu, strukturu və tipləri
Yüklə 1,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ekoloji ziddiyyət
|
Ekologiya nədir?
1866-cı ildə ilk dəfə alman bioloqu E. Henkel tərəfindən işlədilən bu terminlə canlı orqanizmin ətraf mühitlə qarşılıqlı münasibəti haqqında elm başa düşülür. Alim belə güman edirdi ki, yeni elm yalnız heyvanlar və bitkilərin yaşadıqları mühitlə qarşılıqlı əlaqələri ilə məşğul olacaqdır. Bu termin XX əsrin 70-ci illərində bizim həyatımıza daha möhkəm daxil oldu. Bu gün biz ekoloji problemlərdən faktiki olaraq ictimai ekologiya kimi - cəmiyyət və ətraf mühitin qarşılıqlı fəaliyyəti problemini öyrənən elm kiıni danışırıq. Ekoloji problemi daha yaxşı anlamaq üçün onun ayrı-ayrı təriflərinə nəzər salaq. İlk növbədə ekoloji fəaliyyət deyərkən nəyin nəzərdə tutulduğunu izah edək. Ekoloji fəaliyyət cəmiyyətin təbiətə olan fəallığının spesifik təzahürü kimi özünü təqdim edir. İstənilən münasibətin spesifikası bu münasibədərdə iştirak edən tərəflərlə şərtlənir. İndiki halda münasibətlərin xüsusiyyəti həm cəmiyyətlə, həm də təbiətlə müəyyən olunur. Düzdür aparıcı rol ictimai tərəflərə məxsus olsa da bu qarşılıqlı münasibətdə təbiət tərəfinin fəallığını, onun tarixi proseslərə təsirini inkar etmək səhv olardı. Bu fəallıq iki səbəbdən: ya təbiət daxili ziddiyyətlərinin inkişafı nəticəsi kimi, ya da cəmiyyətin fəallığına cavab reaksiyası kimi - birinin nəticəsi kimi çıxış edir. Ekoloji ziddiyyət məsələsinin təhlilinə də diqqət yetirmək yaxşı olardı. İstənilən qarşılıqlı fəaliyyətdə ziddiyyət var, burada tərəflər nisbətən sabitdirlər, sərbəstdirlər, əks istiqamətdə fəaliyyət göstərirlər, bir-birini istisna edir, öz aralarında mübarizə aparır, eyni zamanda bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə olur, bir bütövlük təşkil edirlər. Deyilənlər tam mənada ekoloji ziddiyyətin inkişaf prosesi kimi çıxış edən cəmiyyət və ətraf mühitin qarşılıqlı fəaliyyətinə aiddir. Cəmiyyətin formalaşması prosesində cəmiyyət və ətraf mühit arasında ekoloji ziddiyyətin yaranması baş verir. Əvvəlcə, bütün başda dialektik ziddiyyətlər kimi o fərqli formada çıxış edir. Bu başlanğıc onunla xarakterizə olunur ki, təbiət hələ tarixin gedişi ilə öz formasını dəyişmişdir və adamlar təbiətə heyvan kimi münasibət bəsləyirlər. Ekoloji ziddiyyət özünün sonrakı inkişafında müxtəlif hallar yaşayır, hətta bu hal ekoloji böhran kimi də təzahür edir. Ekoloji ziddiyyətin xüsusiyyəti onunla 27 müəyyən olunur ki, iki keyfiyyətcə müxtəlif tərəflər, müxtəlif səviyyədə təşkil olunan tərəflər qarşılıqlı fəaliyyətdə olur. Ona görə də bu ziddiyyətə nə son dərəcə sosial, ictimai, nə də son dərəcə təbii kimi baxmaq olmaz, belə ki, hər iki tərəfə qibtəediləcək fəallıq xasdır. Yüklə 1,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|