Ər psixologiya elminin sürə
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Boloniya prosesin ə
- Milli kurrikulumu
- Milli kurrikulum
|
ə ri müə yy ən edilmişdir: t əhsilin üstün inkişaf etdirilə n strateji sah ə olduğunu tə sbit etm ə y ə imkan ver ən mükə mm əl bazanın yaradılması; t ə hsilin demokratikl əşdirilmə si, humanistl əşdirilməsi, inteqrasiyası, diferensiallaşdırılması, humanitarlaşdırılması, fə rdil əşdirilmə si v ə s. kimi müasir, sivil prinsiplərin reallaşmasına nail olunması; islahat prosesinin milli v ə ümumbəşə ri d ə y ə rl ə r ə əsaslanması, t əkamülə üstünlük verilmə si, beyn ə lxalq t əcrübə nin milli z ə mind ə t ə tbiqin ə nail olunması; islahatın humanitar xarakterli olması,şə xsiyy ətin hüquq və azadlıqlarının tə min edilm ə si; t əhsil sisteminin mütənasib inkişafının tə min edilm ə si, onun ə hat ə dair əsinin genişlə ndirilm ə si, r ə qab ə t v ə keyfiyy ətliliyin yüksə ldilm ə si; 34 t ə hsil sisteminin yeni idar ə etm ə , iqtisadi-maliyy ə modelin ə keçilmə si v ə s. Bütün bu prinsiplə rin h əyata keçirilmə si n ə tic ə etibaril ə m üstə qil Az ərbaycanın gə l ə c ə yini t ə min ed ə c ə k v ə t ə np ə rv ə r Az ə rbaycan g ə ncliyinin yetişdirilmə sin ə xidm ə t etm ə lidir. İlk də f ə 1995/96- cı də rs ilind ən respublikamızda ümumtə hsil m ə kt ə b- l ə rinin I- IV sinif şagirdlə rinin d ə rslikl ə rl ə pulsuz t əminatına başlanılmış və 2005-2006- cı tə dris ilind ə bu proses tam başa çatdırılmışdır. İslahat proqramının tə l ə bl ə rin ə uyğun olaraq 2006 - cı ildə ―Tə hsil sisteminin informasiyalaşdırılması və kompyuterl əşdirilməsi Proqramı‖ qə bul edilmişdir və bu proqram hal- hazırda uğurla y erin ə yetirilir. T ə hsil müə ssis ə l ə rind ə lokal kompyuter şə b ə k ə l əri qurulur, ―İnternet‖ə çıxış tə min olunur, elektron kitabxanalar yaradılır. Respublikada müə llim- şagird ə m əkdaşlığı müstə visind ə qurulan şə xsiy- y ə t v ə n ə tic əyönümlü tə hsil modelinin qurulma sı istiqamatində s ə yl ə r davam etdirilir, t ə drisi demokratik əsaslar üzə rind ə qurmaq, onun diferensiallığını t ə min etm ək, istedad amilinin ön plana çə kilm ə si t ə hsil sistemind ə psixoloji xidm ət sisteminin qurulması istiqamə tind ə ə m ə li t ə dbirl ə r davam etdirilir. İlk də f ə olaraq 1998-1999-cu t ə dris ilind ən başlayaraq respublikamızda orta m ə kt ə b m əzunlarının attestasiyasının yeni forması - test üsulu ilə buraxılış imtahanlarının keçirilmə sin ə start verilmişdir. Orta mə kt əb şagirdlə rinin bilik, bacarıq və v ərdiş l ə rinin qiym ə tl ə ndirilm əsinin ―9‖ bal sisteminə ə saslanan yeni meyarlarının tətbiqi üzrə eksperimentl ə r ə başlanılmışdır. Həmin dövrdə n ali m ə kt ə b t ə l ə b ə l ə rinin biliyinin qiym ə tl ə ndirilm əsinin çoxballı sisteminin tə tbiqi üzrə b ə zi ali m ə kt ə bl ə rd ə eksperimentl ərin keçirilmə sin ə başlamışdır və bu proses davam etdirilir. Az ərbaycan Respublikasının prezidentinin 13 iyun 2000 -ci il tarixli “Tə hsil sisteminin t ə kmill əşdirilməsi haqqinda” f ərmanı ilə ali v ə orta ixtisas t ə hsili sistemind ə struktur v ə status d ə y işikliklə ri h əyata keçirilmiş, yeni 35 tipli ali m ə kt ə b – Az ərbaycan Müə lliml ər İnstitutu və onun bölgə filialları , h əmçinin Tə hsil Probleml əri İnstitutu adlı yeni statuslu elmi -t ə dqiqat m ə rk ə zi yaradılmışdır. Respublikada Ali Tə hsil sisteminin Boloniya prosesin ə inteqrasiyası istiqamə tind ə ciddi addımlar atılmış, 2005 - ci ilin may ayından Az ə rbaycan Boloniya prosesin ə qoşulmuş, 2008-ci ild ə n etibar ə n h ə min sistem ə tam şə kild ə keçidin təmin olunması nə z ə rd ə tutulmuşdur. Bununla ə laq ədar Avropanın norma və stan dartlarına müvafiq olaraq ali tə hsil sah ə sind ə yeni qanunvericilik s ə n ə dl ərinin hazırlanması və q ə bul edilm ə si, n ə z ə rd ə tutulmuşdur. 2007 -ci ild ə peşə -ixtisas t əhsilinin ayrı - ayrı sahə l ə ri v ə pill ə l əri üzrə Milli Konsepsiya v ə Strategiya hazırlanmışdır. İslahat Proqramına uyğun olaraq peşə -ixtisas t ə hsili pill əsi üçün kadr hazırlığı və t əminatı sahə sind ə yeni t əsnifatlar hazırlanmış, rə hb ər işçilə rin hazırlanması mexanizmi, müə lliml ərin attestasiyasının yeni qaydaları, ixtisasartırma və yenid ənhazırlanma təhsilinin müasir tə l ə bl ə r ə uyğun yeni modeli hazırlanmış və t əsdiq olunmuşdur. 2008 -ci ild ə is ə çoxdan gözlə nil ə n yeni T əhsil “Qanunu”un q əbul olunması tə hsil sah ə sind ə mütə r ə qqi yenilikl ə rin h əyata keçirilmə sin ə hüquqi zəmin yaratmışdır. Son 8 ild ə pedaq oji kadrların fasilə siz t ə hsilinin yeni modelin ə keçidlə bağlı bir sıra dövlə t s ə n ə dl ə ri- ―Pedaqoji kadrların fasilə siz t əhsili modeli‖, ―Diplomdansonrakı təhsil‖, ―Distant təhsil‖ konsepsiyaları, ―İxtisasartırma və yenid ənhazırlanma tə hsilinin t əşkili‖ və ―Dayaq mə nt ə q ə l əri‖nin mexanizmlə ri işlənilib hazırlanmış, onların tə tbiqin ə başlanılmışdır. T əhsil İslahatı Proqramının həyata keçirilmə sind ən ötə n 8 il ə rzind ə Az ə rbaycan T əhsil sisteminin dünya təhsilinin mütə r əqqi formalarına inteqrasiyası genişlənmiş dir. Az ərbaycan bir sıra xarici ölkə l ə rl ə şagird, tə l ə b ə v ə magistr mübadiləsi üzrə Beyn ə lxalq Konvensiyalara, YUNESKO-nun ―Təhsil hamı üçün‖ Proqramına qoşulmuş, 30 - dan artıq dövlə tl ə , habel ə Avropa T ə hsil fondu il ə sıx ə m əkdaşlıq ə laq ə l əri yaratmışdır. 36 2004- cü ildən başlayaraq respublikanın ayrı - ayrı rayon və şə h ə rl ə rind ə istedadlı uşaqlar üçün yeni tipli, təhsil müə ssis ə l ərinin yaradılması nə z ə rd ə tutulmuşdur. Respublikada ilk d ə f ə olaraq ―Milli tə rbiy ə Proqramı‖ hazırlanmış, 1996 - cı ildə prezidentin s ə r əncamı ilə G ənc istedadların axtarılıb üzə çıxarılması m ə qs ə dil ə ―Qızıl Kitab‖ təsis edilmişdir. Respublikamızda istedadlı uşaq, yeniyetm ə v ə g ə ncl ə r ə qayğı dövlə t siyas ə tinin t ə rkib hiss ə sin ə çevrilmiş, respublika prezidentinin 17 aprel 2006- cı il tarix li s ə r əncamı ilə Xüsusi istedada malik olan uşaqların inkişafı üzrə 2006-2010-cu ill ə ri ə hat ə ed ə n Dövlət Proqramı qəbul edilmişdir. T ə hsil sah ə sind ə aparılan çoxşaxəli islahatların ə sas m ə qs ə di XXI ə srd ə ölkə nin sosial, siyasi, iqtisadi v ə m ə d ə ni t ə l ə bat larını tə min etm ə y ə qadir olan h ə rt ə r əfli hazırlıqlı, yüksə k elmi potensiala malik v ə t əndaş - şə xsiyy ə tl ərin yetişdirilməsidir. Respublika hökumə ti bu sah ənin inkişafını t ə min etm ə k m ə qs ə dil ə ABŞ, İngiltə r ə,Yaponiya, Çin, Almaniya, Rusiya, Hollandiya kimi inkişaf etmiş ölkə l ə rl ə, Dünya Bankı, YUNİSEF, SOROS Fondu kimi t əşkilatlarla iş birliyi yaradılmasına nail olmuşdur. Respublikada t əhsil islahatı təkamül prinsipi əsasında həyata keçirilir. Hal- hazırda dövlə timizin v ə dövlətçiliyimizin maraqların a cavab ver ən müsbə t xarici t əcrübə l ərin öyrə nilm əsi, yeni mütə r əqqi texnologiyaların tə tbiqi dinamik şə kild ə davam etdirilir. Son iki ild ə , 2007 v ə 2008-ci ill ə rd ə t ə hsilin maddi texniki bazasının əsaslı şə kild ə yenid ən qurulması prosesi geniş vüsə t almışdır. Bu qısa dövrdə 1200-d ən artıq yeni mə kt əb binası tikilmiş, müasir inventar v ə avadanlıqlarla təchiz olunmuşdur. 2006- cı ildə ―Azərbaycan respublikasında ümumi tə hsilin Milli kurrikulumu ‖ layihəsi hazırlanmış və geniş müzakirə d ə n sonar q ə bul edilmişdi r. Bu s ə n əd ümumi təhsilin konseptual xarakterli çərçivə s ə n ə di olub, ümumi təhsil üzrə m əzmun standartlarını və t ə lim n ə tic ə l ə rini, pedaqoji prosesin t əşkili, şagird naliyyə tl ə rinin qiym ə tl ə ndirilm ə si v ə monitorinqi üzrə 37 ə sas prinsipl ə ri, f ənn proqramlarının strukturunu ə hat ə edir. Milli kurrikulum layih ə sind ə orta t ə hsilin h ər üç pillə sind ə t ə hsilin m ə qs ədi, ümumi nə tic ə l ə ri, h ə r bir pill ə d ə t ə dris olunan f ə nl ər, onların tə drisi varisliyinin əsaslandırılması, h ə r bir konkret f ənn üzrə t ə lim n ə tic ə l ə rinin qiym ə tl ə ndirilm ə si n ə z ə rd ə tutulmuşdur. ―Milli Kurrikulum ictimai -siyasi, m ə d ə ni v ə sosial h əyatın qloballaşdığı və universallaşdığı, informasiya - kommunikasiya texnologiyalarının rolunun artdığı, rə qab ətin gücləndiyi müasir dövrdə h ər bir şə xsin istedad v ə qabiliyy ətinin müstə sna ə h ə miyy ə t k ə sb etdiyi n ə z ə r ə alınaraq, cə miyy ə tin inkişafının hə r ə k ətverici qüvvəsi olan insanın formalaşdırılmasına, probleml ə rin h ə lli v ə müstə qil q ə rarlar q ə bul etm əsi üçün onun zə ruri t ə hsil s ə viyy ə si v ə bacarıqlara malik olmasına yönəlmişdir‖. Respublikamızın ümumi və orta t ə hsil sistemind ə 2008-2009-cu t ə dris ilind ə Milli Kurrikulumların tə tbiqin ə başlanılması nə z ə rd ə tutulmuşdur. T ə hsil sistemimizin prioritet istiqam ə tl ə rind ə n biri d ə fasil ə siz t ə hsil ə keçidin davam et dirilm əsidir. Müasir dövrdə fasil ə siz t əhsil peşə t ə hsilin ə yiy ə l ə nm ə, ümumi mə d ə ni s ə viyy ə nin, ə xlaqi v ə v ə t əndaş mə suliyy ə tinin yüksə ldilm əsi sistemi kimi başa düşülür. Bununla ə laq ə dar olaraq fasil ə siz t əhsilin qarşısında bir -biri il ə sıx ə laq ə d ə olan üç başlıca və zif ə durur: - ü mumi m ə d ə ni s ə viyy ənin yüksə ldilm ə si; - k adr potensialının yaradılması; - k adr potensialının müasirləşdirilmə si. T ə hsil ictimai funksiya kimi c ə miyy ə td ə baş verə n d əyişikliklə ri ə ks etdirir. T əhsil sisteminin inkişaf sə viyy ə si c ə miyy ətin özünün inkişaf s ə viyy ə sinin izi v ə ya n ə tic ə sidir. Burada h ə m d ə ə ks ə laq ə mövcuddur. Belə ki, t ə hsil sistemi c ə miyy ətin özünə v ə onun inkişafına təsir göstə r ə , onun inkişafını lə ngid ə v ə ya sürə tl ə ndir ə bil ə r. Bu m ə nada t ə hsild ə ki d əyişikliklə r c ə miyy ə tin g ə l ə c ək inkişafının nə tic ə si deyil, h ə m d ə onun z əruri şə rtidir. 38 Bu artıq çoxdan bəllidir ki, yüksək peşəkarlığa və t ə hsil ə malik kadrlar olmadan c ə miyy ə td ə ictimai-iqtisadi v ə m ə d ə ni t ə r əqqi mümkün deyildir. Ona görə d ə , c ə miyy ə td ə olduğu kimi, tə hsild ə d ə innovasiyalar c ə miyy ətin özünün v ə ona m ə xsus t ə hsil sisteminin yenid ən qurulmasının hə m n ə tic ə si, h ə m d ə s ə m ə r ə li vasit əsidir. Müasir ql o ballaşan dünyada bütün ölkə l ər üçün tə hsil milli m ə s ə l ə dir v ə onun inkişafında insan amilinin rolu daha ifadəli şə kil almışdır. İndi tə hsil h ər bir dövlət üçün sə m ə r əli iqtisadi inkişafın və milli- m ə n ə vi t ə r ə qqinin ə h ə miyy ə tli amill ə rind ə n biri kimi n ə z ə rd ən keçirilir. T ə hsil dolayı yolla istehsalın inkişaf sə viyy ə sini, ə m ə k m əhsuldarlığının sə m ə r ə liliyini t ə min edir, ə halinin f ə rdi h ə yat s ə viyy əsinin yüksə ldilm ə sin ə t əminat yaradır. Bu gün dünyanın inkişaf etmiş və inkişaf etmə kd ə olan ölkə l ə rinin t ə hsil sferasında öz istiqamə tin ə v ə ə h ə miyy ə tin ə görə müxtəlif xarakterli çoxsaylı innovasiyalar h əyata keçirilir. Kiçik və ya böyük miqyaslı dövlət islahatları, t ə hsilin m ə zmununun, onun t əşkili formalarının, metod və texnologiyalarının yenil əşdirilmə si v ə z ə nginl əşdirilmə si istiqam ə tind ə mütə r ə qqi meyll ə r n ə z ə r ə çarpır. Bu dəyişikliklə r t əhsil sisteminin aşağıdakı ə sas sah ə l ə rin ə yönəlmişdir: - sistemin maliyy ə l əş dirilm ə si v ə ictimai v ə ziyy ətinin yaxşılaşdırılmasına; - t ə hsil sisteminin strukturuna; -t ə hsilin m ə zmununun (t ədris planı, proqramları və d ə rslikl ə rin) yenil əşdiril - m ə sin ə ; - m ə kt ə bin daxili f ə aliyy ə tinin t əşkilinə ; - ―müə llim –şagird‖ münasibə tl ə rin ə ; - t əlimin metodlarına; - t əhsil müə ssis ə l ərinin avadanlıqlaşdırılması və t ə hsild ə informasiya texnologiyalarından istifadə y ə . T ə hsil sistemind ə h əyata keçirilə n islahatlarla pedaqoji innovasiyalar aras ında müə yy ə n f ə rql ər vardır. İslahat dövlə t hakimiyy əti orqanları t ə r ə find ə n h əyata keçirildiyi halda, pedaqoji innovasiyalar dövlə t hakimiyy ə ti 39 orqanları tə r ə find ə n deyil, elm v ə t ə hsil sistemi t əşkilatlarının işçilə ri t ə r ə find ə n t ə tbiq olunur. T ə hsil sistemind ə baş verən bütün dəyişikliklə ri innovasiyalar adlandırmaq olmaz. Mə s ə l ə n, c ə miyy ə td ə t ə hsilin ictimai v ə ziyy ə tinin, onun statusunun d əyişdirilmə sini, bu sah ə y ə yönə ldil ə n maliyy ə vasit ə l ə rinin h əcminin artması kimi yeniliklə r pedaqoji innovasiya deyil, c ə miyy ə td ə baş ver ə n sosial- siyasi islahatların nə tic ə sidir. Yeni t əhsil müə ssis ə l ə rinin tikilm ə si, inventar v ə avadanlıqların müasirləşdirilməsi, kompüterləşmə v ə s. kimi d əyişikliklə r d ə pedaqoji innovasiya yox, ictimai h əyatda baş verə n d əyişikliklə rin n ə tic ə sidir. Bel ə likl ə , pedaqoji innovasiyalar dedikd ə ; t ə hsilin m əzmununda baş verə n d əyişikliklə r; m ə kt ə bin h əyatinın daxili təşkilində ki yenilikl ə r; ―müəllim‖ - ―şagird‖ münasibə tl ə rind ə baş verə n d əyişikliklə r; t əlim metodlarında yeniləşmə n ə z ə rd ə tutulur. Pedaqoji innovasiyalar t əhsil islahatının həyata keçirilməsi üçün zə ruri şə rtdir. İnnovasiya pedaqoji ictimaiyyə tin f əallığının istiqamətini müə yy ə n- l əşdirir, onlarda yeni pedaqoji şüurunun və t ə f əkkürün formalaşmasına meydan açır. İnnovasiyalar cə miyy ətin, o cümlə d ə n t ə hsil sisteminin demok- ratikc ə sin ə yenil əşməsinin mühüm şə rtl ə rind ə n biridir. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|