Ər psixologiya elminin sürə
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
–proyeksiya (köçürmə ) mexanizmi əsasında istifad ə olunan psixodiaqnostik metodların sistemi. - Psixiatriya- psixi x ə st ə likl ərin qarşısının alınması və müalicə si il ə m əşğul olan tibb elminin bölmə si. - Psixi x ə st ə likl ə r- insanın psixikasının və dav ranışının müxtə lif formalarda pozulmasında təzahür edə n x ə st ə likl ə r (m ə s ə l ə n, psixozlar, nevrozlar, psixopatiyalar, əqli pozğunluqlar və s.) - Psixodiaqnostika- xüsusi psixoloji bilik və metodların sahəsi. Onların kömə yi il ə insanların psixi proseslə ri, xass ə v ə v ə ziyy ə tl əri ölçülür, k ə miyy ə t v ə keyfiyy ət baxımından qiymə tl ə ndirilir. - Psixozlar- ciddi xroniki psixoloji xarakter daşımayan, öz təzahürlə rin ə görə insan psixikasının müxtəlif pozğunluqları. - Psixokorreksiya – x ə st əlik xarakteri daşımayan, insanın psixikası və davranışındakı müxtəlif qüsurların aradan qaldırılması ilə bağlı psixoloqun peşə kar f ə aliyy ə t sah ə l ə rind ə n biri. - Psixoloji xidm ə t – insanlara operativ psixoloji kömə k m ə qs ə di il ə xüsusi müə ssis ə l ə rd ə r ə sm ən yaradılmış sistem. Belə xidm ə t sah ə l ə ri müxtə lif sosial institut v ə t əşkilatlarda, mə s ə l ə n, tibbd ə , t ə hsild ə , iqtisadiyyatda, siyas ə td ə, orduda, hüquq sistemində yaradılır. - Psixoloji m ə sl ə h ə tverm ə - praktik psixoloq t ə r ə find ə n insanlara m ə sl ə h ə t v ə tövsiyyə l ər formasında göstə ril ən yardım formalarından biri. - Psixoloji t ə hsil – psixoloqların ali mə kt ə bl ə rd ə aldığı xüsusi peşə hazırlığı. - Psixomotorika – insanda psixi hadis ə v ə h ə r ə k ə tl ərin qarşılıqlı ə laq ə si v ə t ə siri. - Psixopatiya – insanın xarakterində ifad ə li d əyişikliklə n ə z ə r ə çarpan normal psixi f ə aliyy ətin pozulması. Mə s ə l ən, yüksə k sinir-psixi 303 oyanıqlıq, özündən şübhə l ə nm ə k, q ə tiyy ə tsizlik, fanatizm, aqressiv reyaksiyalara meyillilik, isteriklik v ə s. - Psixoterapiya – müxtə lif x ə st ə likl ə rin psixoloji vasit ə l ə rl ə müalicə sini h əyata keçi r ə n tibbin sah ə si. - Psixotrop vasit ə l ə r – insanın psixi proseslə rin ə , v ə ziyy ə t v ə xüsusiyyə tl ə rin ə ə h ə miyy ə tli t əsir göstə r ən müxtə lif biokimy ə vi vasit ə l ə r. Tibbd ə bu vasit ə l ə rd ən müxtə lif psixi x ə st ə likl ərin müalicə si m ə qs ə di il ə istifad ə olunur. - Psi ( ) - yunan əlifbasının hərfi. O, psixologiyanın emblemi kimi q əbul edilmişdir. - Psixoloji diaqnoz- diaqnostik müayinə nin n ə tic ə si v ə onun əsasında t ə rtib edil ə n r ə y. Bu r ə y əsasında sınanılan şə xsin f ə rdi-psixoloji xüsusiyyə tl əri aşkara çıxarılır. Psixol oji m ə sl ə h ə t v ə ya korreksiyaedici v ə inkişafetdirici proqramların tə rtibind ə h ə min r ə yd ə n istifad ə edilir. - Rol- cins davranışı - müə yy ə n cins ə m ənsub olan insan üçün sə ciyy ə vi olan sosial c ə h ə td ə n q ə bul edil ən davranış forması. - Reanimasiya – orqanizmin ə sas h əyati funksiyalarının bə rpa edilm ə si (canlanma, ruhun ―qayıtması‖). - Reytinq – nüfuzun kə miyy ət göstə ricisi. H ər hansı adamın digə rl ə ri il ə müqayisə d ə m əşhurluğu. - Renutasiya – h ər hansı konkret adam haqqında onun ətrafındakılarının r əyi. Renutasiya müsbə t v ə m ə nfi ola bil ə r. - Retrospektsiya – fikr ən keçmişə qayıtma, artıq keçmişdə baş vermiş hadis ə l ə rin t ə hlili. - Refleksiya –insanın şə xsi t əcrübəsi, xüsusilə, öz psixoloji xüsusiyyə tl ə ri haqqında düşüncə l ə ri. - Referent qrup – insanların sosial birliyi. Referent qrup üzvü olan şə xs öz ideallarını, ə qid ə sini, s ə rv ə t meyll ə rini, ustanovka v ə davranış 304 normalarını qrup normasına uyğunlaşdırır, onun rə yini v ə qiym ə tini q əbul edir, ona layiq olmağa can atır. - Sindrom – eyni m ə nb ə d ən qidalanan simptomların, ə lam ə tl ə rin m ə cmuyu. - Skeptik – h ər şeydən şübhə l ə n ə n, dem ə k olar ki, h ər şeyə inamsız, t ənqidi münasibə t b ə sl ə y ə n adam. - Sosial stereotip – insanın sosial yönəlişliyinin davamlı sistemi. O, h ə min c ə miyy ə td ə yaşayan insanların ə ks ə riyy ə tinin bu c ə miyy ə t ə v ə ya qrupa münasibə tini ə ks etdirir. - Stereotip – şablon, trafaret. - Senzitivlik – h əssaslıq - Senzitiv dövrlə r - ətraf gerçəkliyin müə yy ə n t ə sirl ə rin ə qarşı h əssaslıqla müşayət olunan ontogenetik yaş dövrlə ri. - Sensor inkişaf - qavrayışın inkişafı. - Sinkretizm – erk ə n v ə m ə kt ə b ə q ə d ər yaşlı uşaqların qavrayış və t ə f əkkürünün xüsusiyyə ti. Obyektl ərin bitişik qavranılması. - Sosiallaşma – f ə rdin sosial t əcrübə ni f əal şə kild ə m ə nims ə m ə si prosesi. - Stimul – t ə hrikedici amil. - T ə qlid- başqa adamların etdiklərini şüurlu və ya şüur suz olaraq yamsılama, təkrarlama. O, xüsusilə uşaqlıq dövründə öyrə nm ə nin, h ə yat t əcrübə si ə ld ə etm ə nin əsas üsullarından biridir. - Telepatiya –fiziki enerji növlərinin kömə kyi il ə insanın fikir və hissl ə rinin, informasiyanın ötürülmə si. - T ə tbiqi psixologiya – praktik psixoloji bilikl ə rin t ə tbiqi il ə h ə ll edil ə n m ə s ə l ə v ə probleml ə rl ə bağlı psixologiyanın bir çox sahə l ərinin ümumi adı. - Taksonomiya- t ə lim m ə qs ə dl ərinin şə b ə k ə li v ə ya sistemli t əsnifatı. 305 - Temperament – insanın dinamik xüsusiyyə tl ə ri, psixi proses v ə v ə ziyy ə tl ə ri, habel ə xarici davranış formaları ilə ifad ə olunan, onun f ə rdiyy ətinin ümumi psixoloji xüsusiyyə tl ə rind ə n biri. - Test – standartlaşdırılmış psixodiaqnostik metodika. Onun vasitə sil ə insanın bu və ya dig ər psixoloji xüsusiyyə ti k ə miyy ə t v ə keyfiyy ə tc ə ölçülə r ə k qiym ə tl əndirilir. Psixologiyada bir neçə min test növü vardır. - Treninq – n ə yins ə öyrə dilm ə sin ə xidm ə t ed ən xüsusi məşq. İnsanda faydalı bacarıq, vərdiş və ad ə tl ərin formalaşdırılması üçün tə tbiqi psixologiyada müxtə lif treninql ə rd ə n istifad ə olunur. - T ə lqin- t ə sir ə ə h ə miyy ə t verm ə d ə n, d ə rk etm ə d ə n onun t əsiri altına düşmə . - T ə x əyyül - ə vv ə ll ər birbaşa qavranılmamış tamamilə yeni obrazların yaradılması ilə müşayə t olunan psixi proses. - T ə rbiy ə - t ə rbiy ə olunanda müə yy ən davranış formalarının, dünyagörüşünün, xarakter və qabiliyy ə tl ə rinin, hissl ə rin formalaşdırılmasına yönəldilmiş mə qs ədyönlü və sistematik t ə sir prosesi. - T ə bii imkanlar – orqanizmin anadang ə lm ə anatomik-fizioloji xüsusiyyə tl ə ri, m ə s ə l ə n, sinir sistemi tipi, resepto rların quruluşu və s. T ə bii imkanlar qabiliyy ə tl ərin formalaşması və inkişafının təbii şə rti kimi özünü göstə rir. - Ünsiyyə t- İnsanlar arasında informasiya mübadiləsini, onların psixoloji v ə davranış baxımından bir -birin ə qarşılıqlı tə sirini ə ks etdir ə n proses. - Verbal – sözlü - Yalan detektoru – müə yy ən texniki qurğular vasitə sil ə t ə tbiq edil ə n xüsusi psixoloji test. Onun vasitə sil ə insanın doğru və yalan danışdığını müə yy ə n etm ə k olur. - Yeni pedaqoji t ə f əkkür – t ə hsilin pedaqoji v ə psixoloji d ə y ə rl ə r ə ə saslanan mentaliteti. Humanistl əşdirmə , demokratikl əşdirmə , 306 humanitarlaşdırma, fə rdil əşdirmə v ə inteqrasiya yeni pedaqoji t ə f əkkürün ə sas prinsipl ə ridir. - Zeyqarnik effekti - m ənşə c ə alman olan rus psixoloqu Bulyuma Vulfovna Zeyqarnik t ə r ə find ə n k əşf edilmiş, hafiz ə prosesin ə aid hadis ə . Zeyqarnik ə görə, tamamlanmamış tapşırıqlar tamamlanmış tapşırıqlara nə z ə r ə n iki d ə f ə yaxşı yadda qalır. Lakin bu hadisə bir sıra amill ə rd ə n – sınanılan şəxsin yaşından, tamamlanmış və tamamlan- mamış tapşırıqlara münasibə tind ə n, h ər bir tapşırığın hə llin ə s ə rf olunan vaxtdan, onların nisbi çə tinlik s ə viyy ə sind ə n v ə s. asılıdır. Lakin bu hadis ə heç də h əmişə müşahidə olunmur. 307 İstifadə olunmuş ə d ə biyyatlar: Az ə rbaycan dilind ə : 1. M ə rdanov M.C. Az ə rbaycan T ə hsil Sistemi: real v ə ziyy ə t, probleml ə r v ə islahat istiqam ə tl ə ri. (YUNESKO il ə ə m əkdaşlıq kontekstində ) ―Azərbaycan müəllimi‖ qə zeti, 15 iyul, 2006- cı il. 2. Xalq T ə hsili Sistemind ə Psixoloji xidm ət haqqında Əsasnamə . (rus dilind ə n t ərcümə ) B., 1999. 3. Baxşə li yev Ə.T. Azərbaycanda psixoloji fikrin inkişafı. (1920 -1985-ci ill ər) B., ―Maarif‖, 1991. 4. Bayramov Ə.C., Əlizadə Ə.Ə. Sosial psixologiyanın aktual mə s ə l ə l ə ri. Az ərbaycan Dövlə t N əşriyyat. B., 1986. 5. Çə l ə biyev N.Z. Psixodiaqnostika m ə s ə l ə l ə ri. B., ADPU, 2003. 6. Çə l əbiyev N.Z. Uşaq psixologiyası. B., ADPU, 2005. 7. Çə l ə biyev N.Z. T ə limd ə gerid əqalmanın klinik göstə ricil ə ri v ə korreksiya imkanları. // AMİ -nin x ə b ə rl ə ri, B., 2007, № 3, s ə h. 86-92. 8. Əlizadə Ə.Ə. Müasir Azə rbaycan m ə kt ə binin psixoloji probleml ə ri. B., ―Pedaqogika‖; 2004. 9. Əmrahlı L.Ş. Psixoloji xidmə tin əsasları. I kitab. B., MBM, 2006. 10. H ə mz əyev M.Ə. Pedaqoji psixologiya. B., ―Maarif‖, 1991. 11.H ə mz əyev M.Ə. Yaş və pedaqoji psixologiyanın əsasları. B., ―Adiloğlu‖, 2003. 12. İsmayılov H.B. Psixiatriya. B., ―Maarif‖, 1992. 13. Quliyev E.M. Kiçik mə kt əblinin psixologiyası. B., ADPU, 2003. 14. M ə mm ədov İ.Ə. Mə kt əb psixoloqlarının hazırlanması təcrübə si haqqında. // İbtidai mə kr ə b v ə m ə kt ə b ə q ə d ə r t ə rbiy ə . B., 2004, N3, s ə h 52-56. 15. Mehrabov A., Abbasov Ə., Zeynalov Z., Hə s ə nov R. Pedaqoji texnolo- giyalar. B., ―Mütərcim‖, 2006. 308 16. M ə mm ədov İ.Ə. Mə kt ə b psixoloqunun m əlumat kitabı. B., ―Pedaqogika‖, 2003. 17. M ə mm ədov İ.Ə. Azə rbaycan m ə kt ə bl ə rind ə psixoloji xidm ə tin t əşkili t əcrübə si v ə elmi-metodik probleml əri. B., ―Gənclik‖, 1996. 18. M ə mm ə dzad ə P.H. T əhsil müə ssis ə l ə rind ə psixoloji xidm ə t. (Metodik v ə sait). B., 1996. 19. Zeynalabdinova Ə.X. Mə kt ə bd ə psixoloji xidm ə tin praktik m ə s ə l ə l ə ri. B., 2003. Rus dilind ə : 1. Абрамова Г.С. Практическая психология. Издание второе, стерео - типное. М., «Академия», 1997 . 2. Аникеева Н.П. Психологический климат в коллективе. М., «Просвещение» , 1989 . 3. Веселова В.В. Психолого - педагогическая служба «гайденс» в средней школе США.//«Советская педагогика»,1982,№6,стр.116 -119. 4. Воспитание трудного ребѐнка. Дети с девиантным поведением (Под. ред. М.И. Рожкова) М., «Владос», 2003 . 5. Гамезо М.В., Петрова Е.А., Орлова Л.М. Возрастная и педагоги - ческая психология. М., «Педагогическое общество России», 2003 . 6. Детская практическая психология. (Под.ред. Т.Д.Марцинковской), М., «Гардарики‖ , 2003. 7. Дубровина И.В.Практическая психология образования. М., 1998 . 8. Зиновьева Н.О., Михайлова Н.Ф. Психология и психотерапия насилия. Ребѐнок в кризисной ситуации. М., «Речь», 2003 . 9. Интеллектуальное развитие и воспитание дошкольников. (Под. ред. Л.Г. Нисканен). М., «Академия», 2002 . 10. Ковалев С.В. Психология современной семьи. М., «Просвещение», 1991. 309 11. Когнитивная психология. (Материалы финско - советского симпозиума). М., «Наука», 1986 . 12. Лейтес Н.С. Возрастная одарѐнность школьников. М.,«Академия», 2001. 13. Маликова В.А. Теория и практика профессионального взаимодей - ствия психолога и педагога. Оренбург, 1999 . 14. Немов Р.С. Практическая психология. М., «Владос», 2001 . 15. Немов Р.С. Психология. М., «Просвещение», 1990 . 16. Немов Р.С. Психология 2. М., «Владос», 1999 . 17. Обухова Л.Ф. Возрастная психология. М., «Педагогическое общество России», 2003 . 18. Обучение и воспитание детей шестилетного возраста в школе. (Под. ред. И.Д.Зверева, А.М.Пышкало) М., «Педагогика», 1987 . 19. Педагогика. Педагогические теории, системы, технологи. (Под.ред. С.А.Симирнова), М., «Академия», 2003 . 20. Певзнер М.С. Клиническая характеристика детей с задержкой развития. // Дефектология. М., 1977, № 3 2 1. Педагогическая психология. (Под. ред. Н.В.Клюевой) М., «Владос - пресс», 2003 22. Психологическая диагностика. (Под. ред. М.К.Акимовой, К.М.Гуревича). 3 - е издание. М., «Питер», 2005 . 23. Практикум по патопсихологии (Под. ред. Б.В. Зейгарник, В.В.Николаевой, В.В. Лебединского) М., Изд - во Московского Университета. 1987 . 24. Потапова А.В., Нартова - Бочавер С.К. Детская психологическая служба. курс лекции. Часть II М., МОСУ, 2001 . 25. Прихожан А.М., Толстых Н.Н. Дети без семьи М., «Педагогика», 1990. 26. Пенолопа Лич. Младенец и ребенок. От рождения до пяти лет. 310 (Перевод с англ.) М., «Педагогика», 1985. 27. Психологический тренинг в группе. Игры и упражнения. (Авторы - составители Т.Л.Бука, М.Л.Митрефонова. ) М., Изд - во Института Психотерапии. 2005. 28. Рогов Е.И.Настольная книга практического психолога. В двух книгах. Книга 1, 2. М., «Владос - пресс», 2006 . 29. Ротенберг В.С., Бондаренко С.М. Мозг, обучение, здоровье . М., «Просвещение», 1989 . 30. Рубинштейн С.Я. Психология умственного осталого школьника. М., «Просвещение», 1986 . 31. Сластенин В.А. Исаев И.Ф., Шиянов Е.Н. М., «Академия», 2002. 32. Столяренко Л.Д. Основы психологии. Практикум. Ростов - на - Дону. «Феникс», 2002 . 33. Фридман Л.М., Волков К.Н. Психологическая наука – учителю. М, «Просвещение», 1985 34. Фридман Л.М. О концепции школьной психологической службы. // «Вопросы психологии», М., 2001, №1, стр. 97 -106. 35. Шнейдер Л.Б., Вольнова Г.Б., Зыкова М.Н. Психологическое консультирование. М., «Ижица», 2002 . 36. Широкова Г.А. Справочник дошкольного психолога. Изд. Пятое. Ростов - на - Дону, «Феникс», 2007. 37. Щуркова Н.Е. Педагогическая технология. М., «Педагогическое общество России», 2002 38. Энциклопедия психологических тестов. ( Составитель С. Касянов) М., «Эксмо», 2002. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|