Loyihaviy (qizil) gorizontallar usuli
- loyihalanayotgan relyefni
yangi, qizil gorizontallar deb ataluvchi chiziqlarda aks ettirishdir.
Loyihalash jarayonida yer sirtiga ruxsat etilgan nishabliklar
berish bilan relyefning yangi shakli yaratiladi.
Loyihalanayotgan relyefni qizil gorizontallarda aks ettirish
hududning bo'Iajak relyefini oson tasaw u r qilishga imkon beradi.
Loyihaviy gorizontallar usuli
- maydon tarhi bilan vertikal
rejalash loyihasini bitta chizm ada ko'rsatish imkoniyatini beradi,
ya’ni ko'p sonli profillami tuzish va loyihalashga o'rin qolmaydi.
Binolarni, inshootlam i va boshqa qurilish elem entlarini,
injenerlik qurilmalari va hududni obodonlashtirish holatlarini va
vertikal
rejalashtirish
loyihalarining birgalikdagi
tarhi
shahar
hududini
o'zlashtirish,
rejalashtirish
va
qurish
masalalarini
kom pleks ravishda yechadi.
Shaharsozlik amaliyotida loyihaviy
gorizontallar usuli keng
qo'llanilm oqda, jum ladan, shahar ko'chalarini loyihalashda, turar-
joy guruhlari va m ikrorayon hududlarini loyihalashda, shaham ing
relyefi murakkab bo'lgan joylarida injenerlik tayyorgarligi ishlarida.
Relyefni loyihalashdan maqsad, qurilayotgan hudud tarhida
hududni o'zlashtirish talablariga javob beradigan relyefni yaratish
uchu n unda qizil gorizontallar o'tkazishdir.
22
Turarjoy kvartallari
va
mikrorayonlarning
vertikal
rejasi
masalalari quyidagilardan iborat:
•
bino
va
inshootlam i
joylashtirishga
qulay
bo'lgan,
joylashishi, vazifasi va kompozitsion yechimini hisobga olgan holda
relyefni tashkil etish va maydonlami yaratish;
•
transport
va
piyodalaming
xavfsiz
harakatlanishini
ta ’minlovchi ichki qatnov qismlarini, piyodalar o ‘tish joylari va
m aydonlami zaruriy ko‘ndalang va bo‘ylama nishabliklar bilan
ta ’minlash;
•
mikrorayon yoki kvratal hududidan eng qisqa yo'llar orqali,
tashqi suvlarni qisqa vaqtlarda to'liq qochirishni ta ’minlash;
•
kvartalda vertikal rejalash natijasida hamda bino va
inshootlar, yer osti injenerlik tarmoqlari va yoMaklarni qurishda
ortib qolgan tuproqni hudud bo'ylab maqsadli joylashtirish.
Kvartallar va mikrorayonlami vertikal rejalashtirish uchun
dastlabki materiallar sifatida, relyefi har 0,10—0,25—0,50 m da
kvartal yoki mikrorayon qizil chiziqlari bo ‘yicha loyihaviy belgilar
qabul qilinadi.
Kvartal yoki mikrorayonni vertikal rejalashtirishning asosiy
shartlaridan biri, hududni qurish va obodonlashtirish talablariga
mos ravishda tabiiy relyefni mumkin qadar saqlash hisoblanadi. Bu
shartga amal qilish, ko'kalamzorlashtirishda muhim ahamiyatga ega
bo'lgan yer sirtining madaniy qatlamini saqlashga imkon yaratadi.
Bundan tashqari, iqtisodiy nuqtayi nazardan yer ishlarini ko'p
miqdorda bajarish, yer balansini saqlashga olib keladi.
Mikrorayon hududida tabiiy relyefdan samarali foydalanish,
inshootlar poydevorlarini, texnik yerto'lalar, binolarning yerto'la
xizmat xonalarini, yo'llar va yer osti tarmoqlarini qurishda ortiqcha
to'proq massasini paydo bo'lishiga olib keladi. To'proqning bu
massasi
mikrorayonning
sport
va
bolalar uchun
ajratilgan
maydonlariga joylashtirilishi mumkin.
Sathi ko'tarilgan maydonlarda tashqi suvni qochirish va bu
maydonlami quritish ishlari oson kechadi. Ko'kalamzorlashtirilgan
maydonlarda yer sathini sun’iy ko'tarish va bu m aydonlami zaruriy
nishabliklar bilan ta ’minlash tashqi suvlami qochirishda qo'l keladi.
Sun’iy ravishda yaratilgan
relyef mikrorayonning yashil
hududlari landshaftini rejalashtirshga yordam beradi.
Kvartallar va m ikrorayonlam i vertikal rejalashtirish loyihaviy
(qizil) gorizontallar usuli yordamida amalga oshiriladi. Bu usul
1.2.4. T u ra ijo y kva rta lla ri va m ikrorayonlarning vertikal rejasi
23
o'zaro balandlik belgilari bo'yicha uzviy bolangan juda ko‘p
qurilish va obodonchilik elem entlarini (ichki qatnov qismlari va
bort toshlari, binoga kirish joylarining belgilari, tashqi suvlami
qochirish ariqlari, turli ahamiyatga ega bo'lgan kichik m aydorlar va
h.k.) vertikal rejalashda qulaydir. Bu elem entlam ing balandlik
vaziyatlari bo'yicha o'zaro uyg'unlashuvi kvartal yoki m ikrorayon
ning mikrorelyefini tashkil etadi (1.3-rasm).
Binolami jovlashtirishda va qatnov qismlarini tkazishda
kvartal va m ikrorayonlam i erkin rejalashtirish vertikal rejalash
ishlarini osonlashtiradi.
Shunday
qilib,
qurilishni
erkin
rejalashtirishda
vertikal
rejalashtirish m a’lum bir joylar uchun amalga oshiriladi, ya’ni
binolar quriladigan maydonlarda, sp"ort va boshqa turdagi m aydon
larda, qatnov qismlari va avtomobillarga ajratilgan maydonlarda.
Rejalashtirilayotgan m aydonda yer sirtining loyihaviy relyeflni
yaratish bo'yicha
vertikal loyihalashning bir nechta turlari mavjud
bo'lib, ulardan eng ko'p qo'llaniladigan turi, bu konvertsimon,
ya’ni suvni to 'rt tomonga oqizishdir. Bundan tashqari, ikki
tom onlam a va bir tom onlam a suv qochirish turlari mavjud.
Odatda,
maydoni
unchalik
katta
bo'lm agan
turarjoy
guruhlarida tashqi suvlami qochirish ochiq suv qochirish tizimi
orqali
amalga
oshiriladi.
M ikrorayonlarda
esa
maydonning
kattaligidan kelib chiqqan holda, kuchli yom g'ir paytlarida
ariqlarda tirbandlik vujudga kelmasligi uchun yer osti suv
qochirgich tizimlaridan foydalanish maqsadga muvoflqdir.
(fragment).
24
Turarjoy dahalari va mikrorayon ichki qatnov qismlarini
loyihalash ruxsat etilgan bo‘ylama va ko'ndalang qiyaliklami
inobatga olgan holda maydonni vertikal rejalashtirish jarayonida
amalga oshiriladi (1.1-jadval).
Ichki yo'llar va maydonlarda bo‘ylama va ko‘ndalang qiyaliklari
/.
Dostları ilə paylaş: |