Obodonlashtirish va transport

ortiq
m asofada b o'lgan trotuarlar,
shu n in gd ek , m ahalliy o 'tish
yo'laklaridagi trotuarlar,
A toifadagi
1
0,5
0,2
В toifadagi
0,5
0,2
0,2
D toifadagi
0,2
0,2
0,2
K o'chalardagi 
xiyobonlarda
piyodalar yo'laklari
Lyumensensiyali lam palar va D.R.L lampalar cho‘g‘lanma 
lampalarning yorug'lik berishidan ikki baravardan ortiq yorugiik 
berish qobiliyatiga ega. M asalan, cho‘g‘lanish lampalari quw at va 
kuchlanishga 
bog'liq 
holda 
12—20 
Im/Vt 
yorug'lik 
bersa, 
lyumensensiyali lam palar va D.R.L lampalari 40—48 lm/Vt 
yorug'lik beradi. Bundan tashqari, lyumensensiyali lampalar kichik 
sirt ravshanligiga ega, rangni yaxshi uzatadi va sirti katta bo'lgani 
uchun yo'l qoplamasi ravshanligini ancha bir tekis taqsimlaydi, 
ayniqsa, yog'ingarchilik paytlarida. Ko'chani yoritish qurilmalarini 
loyihalashda 
lam palarning 
eskirishini, 
chang 
bosishni 
va 
yoritkichlarning eskirishini hisobga oluvchi zaxira koeffitsiyentini 
kiritish zarur, bu koeffitsiyent yoritkichlar uchun 1,3 ga teng, gaz 
razryadli yorug'lik manbayiga ega yoritgichlar uchun esa bu 
koeflitsiyent 1,5 ga teng. Yorug'likni taqsimlash tavsifiga ko'ra 
yoritgichlar 
keng 
nosim m etrik 
yorug'lik 
taqsimlanuvchi 
yoritkichlarga va sochilgan simmetrik yorug'lik taqsimlanuvchi 
yoritkichlarga bo'linadi. Yoritkichning turini tanlash mazkur ko'cha 
uchun m e’yorlangan o 'rta c h a ravshanlik qiymatiga va ko'chaning 
qatnov qismi eniga bog'liq holda amalga oshiriladi. O 'rtacha 
ravshanlikning m e’yorlangan qiymati 0,4—1 nt bo'lgan ko'chalar 
uchun quyidagilami qo'llanish maqsadga muvofiqdir.
1. K o'cha qatnov qismining eni 24 m gacha, yoritkichlarning 
bir tom onlam a va ikki qatorli joylashtirish 
sxemalarida — 
gorizontal tekislikda 
nosimmetrik yon tom ondan tor yorug'lik 
taqsimlash bilan yoritkichlar;
2. K o'chaning qatnov qismining eni 24 m dan ortiq, 
yoritkichlami joylashtirish ning ikki qatorli va to'g'ri burchakli 
shaklida — gorizontal tekislikda nosimmetrik yon tom onlam a eng 
ko'p yorug'lik taqsimlagichli yoritkichlar.
3. K o'cha qatnov qismining eni 18 m gacha bo'lganda va 
yoritkichlar harakatlanish 
o'qlari bo'yicha joylashirilishida -
197

---

gorizontal tekislikda nosimmetrlik ikki tom onlam a yorug'lik 
taqsimlanishidagi yoritkichlar.
4. 
Chorrahalarni yoritish uchun — gorizontal tekislikda 
nosim m etrik 
to 'rt 
tom onlam a 
yorug'lik 
taqsimlanadigan 
yoritkichlar.
O 'rtac h a ravshanlik m e’yorlangan qiymati 0,1 —0,2 nt bo'lgan 
yoki m inimal gorizontal yoritilganligi 0,2—1 lk bo'lgan ko'chalarni 
yoritish uchun keng yorug'lik tarqatuvchi yoritkichlarni qo'llanish 
maqsadga muvofiqdir. Xiyobonlar va yo'laklam i yoritish uchun 
sochiluvchi yorug'lik tarqatuvchi yoritkichlarni qo'llash mumkin. 
K o'chalarda yoritish lampalarini joylashtirish ko'chaning toifasi va 
eniga bog'liq 
holda amalga oshiriladi. Chiroqlar machtasi 
tayanchlari shakliga ko'ra yengil bo'lish va kechasi ham , kunduzi 
ham ko'chaning um umiy manzarasini buzadigan inshoot kabi 
taassurot qoldirmasligi kerak. Hozirgi vaqt asosan tem ir-beton 
tayanchlar qo'llanilm oqda, ular juda baland bo'lishiga qaram ay 
kunduzi juda chiroyli ko'rinishi, hatto sezilmasligi ham mumkin.
K o 'ch a qatnov qismi qoplamasining m e’yorlangan o 'rtach a 
ravshanligiga ega shahar ko'chalari uchun yoritkichlar 
qadimiy 
yoritkichlarning 
mo'ljallanayotgan 
joylashuviga 
muvofiq 
belgilanishi niumkin. Yoritkichlarni trosga osib qo'yishida ulam ing 
qatnov qism ustidagi balandligi kamida 6,5 m bo'lishi kerak. 
Yorug'liklarni tramvayning yoki trolleybusning kontaktli tarm og'i 
ustida o'rnatilishda ko'chani yoritish yoritkichlari, troslari va 
simlarning ko'chaning qatnov qismi sirtidan balandligi tramvay 
liniya bo'lganda kamida 8 m, trolleybus liniyasi bo'lganda kamida 
9 m bo'lishi kerak.
5 .2 . T ra n s p o rt v a p iy o d a la r k e s is h m a la ri v a in s h o o tla m i y o ritis h
K atta shaharlarda avtomobil transportining rivojlanishi bilan 
magistral ko'chalar kesishgan joylarda transport 
va piyodalar 
harakatining turli darajadagi tunellar, o'tish yo'ilari va estakadalari 
bilan murakkab kesishmalari yuzaga kelmoqda. Bunday kesishmalar 
odatda, katta hududlam i egallaydi, o'tish yo'ilari o'z uzunligining 
ancha katta qismida egri chiziqli va bir-biriga nisbatan turli 
sathlarda o'tadi. Bulaming hammasi yoritilish qurilmalarining 
tuzilishini ancha murakkablashtiradi. 
Sun’iy yoritishni ikkita 
turlicha usul bilan amalga oshirilish mumkin:
a) 
yoritkiphlami barcha o'tish joylari trassalari 
bo'yicha 
joylashtirish yo'li bilan;
198

---

b) 
yoritkichlarni juda 
baland 
(2 0 -4 0
m) tayanchlarga 
joylashtirish yo‘li bilan kesishish majmuyini yorugMik bilan yoritish.
Yoritishning 
ikkinchi 
usuli 
tayanchlar 
sonini 
keskin 
kamaytirishga, yorugMik oqimlari va ravshanliklami barcha o ‘tish 
yoMlari 
bo'yicha 
tekis 
taqsimlanishini 
yaratishga, 
transport 
haydovchilari ko‘zi oldidagi yorugMik manbalarining juda ko‘p 
miqdorini bartaraf etishga, kunduzgi va kechki manzara estetikasi 
nuqtayi nazaridan butun yoritish tizimining maqbul yechimini 
qabul qilishga imkon beradi.
Murakkab shahar transport tugunlarini yoritishining bu turdagi 
yechimiga misol sifatida Rotterdamdagi (Gollandiya) 
transport 
tugunini yoritish tizimi xizmat qilish mumkin. U yerda yoritkichlar 
tayanchlarining joylashuvi bajarilgan hisob-kitoblar va tajriba 
qurilmalariga muvofiq amalga oshirilgan. Butun yoritish tizimi 
balandligi 25 m dan 35 m gacha boMgan 16 ta tayanchdan iborat 
boMib, ulaming har birida lampalarning yorugMik oqimi 23000 lm, 
200 Vt quw atli netriyli lam palar 
quyiluvchi yorugMikli 24 ta 
yoritkich 8,5 m ga teng diametrli maydonga qurilgan. 0 ‘rtacha 
yoritilganlik 25 lk boMganda o'rtacha ravshanlik 1,5 nt ni tashkil 
etadi. Tayanchlar orasidagi o'rtacha masofa 100 m.
Transport tunnellarini su n’iy yoritish transport va vositalari 
haydovchilariga 
tunnelga 
kirishda 
«yorug'lik 
bo'sag‘asi»ning 
ta ’sirini kamaytirish butun jahon talablariga muvofiq va tunnelning 
butun davomida maqbul yoritish amalga oshiriladi. Yorug'lik 
bo'sag'asi, ayniqsa, kunduzi kuchli ta ’sir ko'rsatadi, bunda sun’iy 
yorug'li go'yo tabiiy yorug'lik bilan raqobatlashgandek bo'ladi. Bu 
holat tunnellarni sun’iy yoritishda o 'z aksini topadi. Yoritilganlik 
m e’yorlari tabiiy kunduzgi yorug'lik bilan ta’minlanadigan qisqa 
tunnellarda 
kunduzgi 
rejim 
uchun 
sun’iy 
yoritish 
amalga 
oshirilmaydi. Bunday tunnelga misol tariqasida Moskvadagi Arbat 
maydonidagi uzunligi 52,8 m bo'lgan transport tunnelini keltirish 
mumkin. Tunnellarni yoritish bo'yicha Gollandiyada o'tkazilgan 
tadqiqotlar shuni 
ko'rsatadiki, 
m e’yordagi 
tezlikda tunnelga 
yaqinlashib kelayotgan haydovchi unga kirish joyidagi to'siqlarni 
portalga 81,4 m qolganda farqlay olishi kerak. Bu masofada 
haydovchi ko'zining 
adaptatsiya darajasi sezilarli o'zgarmaydi, 
bunda qora teshik effekti namoyon bo'ladi. Bunday sharoitlarda 
tegishlicha 
ko'rishni 
ta ’minlash 
uchun 
zarur ravshanliklami 
tekshirish bo'yicha tajribalarning ko'rsatilishicha, haydovchi yuzi 
56,6 kvadrat m etr bo'lgan, o 'z foni bilan 20 % farqi bo'lgan 
to'siqlarni qoshida 100 m masofada 0,1s vaqt ichida ko'rish
199

---

imkoniyatiga ega bo'lishi kerak. Zaruriy ravshanlik faqat sun’iy 
yoritish hisobiga olish tejamli emas. Tunnelga kirish hududida 
lyuverslami o'm atish maqsadida muvofiqroqdir. Lyuverslar tabiiy 
yoritilganlikni 10 m artagacha pasaytirishni ta ’minlaydi. Adaptatsiya 
(moslanish) zonasining uzunligi tunneldagi hisobiy harakat tezligiga 
bog'liq holda 70—90 m ni tashkil etadi (tezlik qancha katta b o isa , 
moslanish zonasining uzunligi shuncha katta bo'ladi). 
Kunduzgi 
yorug'lik asta-sekin 2—3 %gacha kamaytiriladi. Kechasi moslanish 
zonasi butun tunnel kabi yoritiladi. Transport tunnelining ochiq 
qism larida yo'l qoplamasining o'rtacha ravshanligi tunnelga olib 
keladigan ko'chalarning m e’yorlangan o'rtacha ravshanligidan 1,5 
m arta yuqori qilib qabul qilinadi. Piyodalar o'tadigan tunnellarda 
pol sathidagi yoritilganlik kunduzgi tartib uchun 50 lk, kechki tartib 
uchun 20 lk va kechasi uchun 51k qabul qilinadi. Piyodalar 
yuradigan tunnellarning ochiq zonalari kechqurun va kechasi 
zinapoya sathida 10 lk minimal gorizontal yoritilganlik bilan 
yoritiladi. Transport va piyodalar tunnellarini yoritish uchun 
lyumensensiyali lam palardan foydalanish maqsadga muvofiqdir.
Shahar ko'priklari o'tish yo'llarini va estakadalami ularning 
ko'cha tizim ida joylashuviga bog'liq ravishda turli xil usullar bilan 
yoritish mumkin. Agar ular murakkab transport kesishmasining 
um um iy majmuyiga kirsa, u holda ularning qatnov qismlarini 
yoritishini yuqori tayanchlarga o'rnatilgan yoritkichlardan quyilib 
keluvchi yorug'lik bilan yoki bevosita o'tish yo'llarida va 
estakadalarda joylashtirilgan yoritkichlar bilan yoritish mumkin. 
Keyingi 
vaqtlarda 
xorijiy 
mamlakatlarda 
o'tish 
yo'ilari 
va 
estakadalarda 0,8 dan 1,2 
m gacha balandlikda, ya’ni haydov-
2 0 0

---

chining ko‘zi sathida o'rnatiladigan 
poropey yoritkichlar keng 
uzluksiz qatoridan iborat yoritish qo'llanila boshlaydi. Bunday 
yoritish Rimda qo'llanilgan bo‘lib, u yerda 0,8 balandlikda 
joylashtirilgan porobolik qaytargichli, 30 Vt quw atli lyumensen­
siyali lampalardan 
foydalanilgan. Bunday qurilmaning qiymati 
minoraga o'm atilgan oddiy qurilmalardan ancha yuqori. Bunday 
yoritish usulining afzalligi-tayanchlarning bo'lmasligi, avtomino- 
ralardan 
yoritkichlarni ko'zda kechirishda va ta ’mirlashda hara- 
katga xalaqit bermaslik foydalanish qiymati va xizmat ko'rsatuvchi 
xodimlarga bo'lgan ehtiyoj odatdagi tizimlardagilardan past.
5 .3 . M ik r o r a y o n la r h u d u d la rin i y o ritis h
M ikroroyonlar hududi kechqurun va kechasi mikrorayondagi 
trotuarlardan, piyodalar xiyobonlaridan, bog‘dan foydalanuvchi 
aholi uchun qulay sharoit yaratish maqsadida yoritiladi. Shular 
bilan bir vaqtda mikrorayon ichidagi o'tish yo'ilari bo'ylab 
avtomobillaming harakatlanish xavfsizligi ta ’minlanadi. Mikrorayon 
ichidagi 
o'tish 
yo'ilari, 
yo'laklar, 
piyodalar 
xiyobonlarining 
yoritilishi katta transport ahamiyatiga ega bo'lgan ko'chalar va 
yo'llar uchun zamonaviy texnik sharoitlar bilan qabul qilingani kabi 
ravshanligi 
bo'yicha 
emas, 
balki 
ular 
sirtining 
gorizontal 
yoritilganligi 
bo'yicha 
m e’yorlanadi. 
Mikrorayonlarda 
uylar 
guruhiga, 
maktablarga, 
bolalar 
bog'chalari 
va 
yaslilariga, 
do'konlarga, garajlaiga olib boradigan o'tish yo'ilari, shuningdek, 
bolalar bog'chalari va yaslilar, maktablar, do'konlar, oshxonalar va 
boshqa madaniy-maishiy xizmat ko'rsatish muassasalari hamda 
mikrorayondan chiqish uchun olib boradigan piyodalar yo'ilari va 
xiyobonlar yoritiladi. 
Binolarning 
bevosita 
fasadi 
bo'ylab 
joylashgan piyodalar yo'laklari va trotuarlar odatda, binoga 
kiraverishda 
o'rnatilgan 
yoritkichlar 
bilan 
yoritiladi. 
Mikrorayondagi bog'lam i tojga o'xshash yoritkichlar bilan yoritish 
maqsadga muvofiq, bunda fonarlarni shunday joylashtirish kerakki, 
qorong'i tushganda yoritkichlar yorug'ligi bog'ga kiraverishda va 
uning asosiy qismlarida kattalar dam oladigan maydonchalarda, 
bolalar o'ynaydigan m aydonchalarda va jism oniy 
mashqlar 
bajariladigan maydonchalarda yaxshi ko'rinish imkoniyatlarini 
yaratsin. Mikrorayonlarda yoritkichlarni joylashtirishda shunga ham 
e ’tiborni qaratish kerakki, ulardan tushayotgan yorug'lik turar 
joylam ing derazalaridan ichkariga tushib aholini bezovta qilmasin.
2 0 1

---

O 'tish yo'ilari burilm alarida chiroqlar o 't o'chirish mashinalarining 
o'tib ketishiga xalal bermasligi kerak.
5 .4 . Is tir o h a t b o g ‘la r i, bog‘la r , x iy o b o n la r, y o M a k la m i y o ritis h
Istirohat bog'lari, 
bog'Iar, xiyobonlar, yo'laklam i 
sun’iy 
yoritish ko'cha va m aydonlam i yoritishdan keskin farq qiladi. 
K o'chalarda va m aydonlarda kunning qorong'i tushgan paytlari 
transport 
va piyodalaming 
xavfsiz harakatlanishi 
uchun qulay 
sharoit yaratishga harakat qilinadi, buning uchun yaxshi ko'rish va 
harakat xavfsizligini ta ’minlovchi bir qator 
sharoitlarni va yo'l 
qoplam alarining yorug'lik-texnik hissalarini hisobga olgan holda 
yorug'likning bir tekis taqsimlanish, yo'lning qatnov qismlarini 
yoritish ravshanligiga nisbatan qat’iy qoidalarga rioya qilingan 
holda 
joylashtiriladigan 
katta 
quw atli 
yoritish 
qurilmalari 
qo'llaniladi.
Parklarda, bog'larda, xiyobonlarda va ko'chalarda sun’iy 
yoritish 
boshqa 
m aqsadlami 
ko'zda 
tutadi: 
a) 
ko'kalam ­
zorlashtirilgan hududning ajoyib kechki landshaftini yaratib, bunda 
yoritish vositalaridan o'sim liklarning (daraxtlarning, butalarning, 
gullaming alohida guruhlarini ajratib, suv basseynlari va faw oralar 
bilan birga qo'shilgan holda) amaliy m e’moriy kom ponenti sifatida 
yoritish 
vositalaridan 
foydalanish; 
b) 
ko'kalamzorlashtirilgan 
hududlarga keluvchilar uchun yaxshi ko'rish holatini yaratish, bu 
ayniqsa, 
katta 
bog'larda juda 
muhimdir; 
d) 
xiyobonlarda, 
m aydonlarda, suv va havzalari yonida yaxshi dam olish uchun 
sharoit yaratish. Bu sharoitlarni bajarish uchun 
kuchli yoritish 
vositalaridan foydalanish talab etilmaydi, aksincha, ko'kalam zor­
lashtirilgan hududlam ing ayrim elementlarining yoritilish yumshoq, 
tinchlantiruvchi bo'lishi kerak. Bunda parklar, bog'Iar, xiyobonlar 
v~ yo'llam i yoritish prinsiplari va usullari bir-biridan keskin farq 
qiladi, oqibatda, ularni alohida ko'rib chiqish kerak.
5 .5 . P a r k v a bo g ‘la rn i y o ritis h
M am lakatim izda shahar parklarining o'ziga xos ko'rinishi — 
madaniyat va istirohat parklari mavjud. Bunday parklar (bog'Iar) 
o'nlab va yuzlab gektarlar bilan o'lchanuvchi va odatda faol dam 
olish ham da sokin dam olish hududlariga ajratiladi. Shunga mos 
ravishda park hududining ayrim qismlarini yoritish o'zining 
tavsiflga ko'ra ham, o'zining yorug'lik texnik xossalariga ko'ra ham
2 0 2

---

o ‘ziga 
xos bo'lishi tabiiy. Ommaviy foydalanish uchun ko‘p 
miqdordagi binolar, inshootlar va madaniy — oqar suv, ko'ngil- 
ochar maydonlar joylashgan faol dam olish hududlarida yoritish 
qurilmalari ayrim binolam i; kinoteatr, yozgi teatr, sirk, ko‘rgazma 
pavilonlari, attraksionlar 
majmuyi, restoranni yorugMik bilan 
ajratib tantanavorlik 
kayfiyatini yaratish kerak. Bunga alohida 
yondashuv va hatto turli xil yoritkichlar va ularning tayanchlaridan 
foydalanib, ayrim joylarda yoritilganlikni kontrastlashtirish bunga 
yordam 
berishi mumkin. 
Masalan, 
attraksionlaming 
keng 
maydonlari 
oz 
miqdordagi 
yoritkichlar 
bilan 
yetarlicha 
yoritilganlikni ta ’minlovchi, baland tayanchlarga o ‘rnatilgan kuchli 
lyumensensyali yoritkichlar bilan yoritilishi mumkin.
Ko'rgazma 
zallari, 
kinoteatrlar, 
restoranlar 
oldidagi 
maydonchalarni yoritish baland tayanchlarga o ‘rnatilgan tojsimon 
yoritkichlar bilan qiziqarli tarzda hal etilishi mumkin, bunda shu 
bilan bir vaqtda binolam i va ulami o ‘rab turgan o'simliklarni ham 
biroz yoritish katta sam ara berishi mumkin. Yoritkichlarning turlari 
va tayanchlam ing shakli, shuningdek, bino va maysazorlarni 
yoritish faol dam olish hududlarining umumiy loyiha majmuida 
belgilab qo‘yilishi kerak, chunki, faqat shu uslubda loyiha- 
lashdagina yaxlit badiiy-m e’moriy va injenerlik yechimiga erishish 
mumkin. Bunda yoritkichlar (tayanchlar) shakli har biri alohida 
bino va inshootning m e’moriy obrazi bilan faqat kechasi emas, 
kunduzi ham uyg'unlashib ketishi kerak. Yoritish qurilmalari 
umumiy majmuada 
ustuvorlikka d a’vogarlik qilish kerak emas, 
tayanchlarni imkoni boricha yengil va ixcham, loyihalanayotgan
203

---

m ajm uaning um um iy m anzarasi bilan uyg‘unlashib ketadigan qilib 
tayyorlash kerak. Sokin dam olish hududlari uning asosiy vazifasiga 
muvofiq lyumensensiyali lampalaridan yoki cho‘g‘lanm a lam palar- 
dan foydalangan 
holda tojsimon yoritkichli chiroqlar bilan 
yoritkichlarni joylashtirish hududning um um iy tuzilishini hisobga 
olgan 
holda, xizmat ko'rsatuvchi binolar (kafe, 
qiroatxona, 
kioskalar va b.) oldidagi maydonlarning yoritilishini kuchaytirish, 
burilishlarda yoritkichlarni joylashtirish, shu bilan bir vaqtda 
ko‘kalam zorlashtirish 
m e’morchiligining 
kechki 
manzarani 
yaratuvchi — daraxtlar guruhi, butalar, gulzorlami biroz yoritish 
yo‘li bilan yaxshi ko'rish imkonini beradi. Bundan tashqari, park 
hududining 
relyefini 
ham hisobga olib, uning baland joylari, 
keskin qiyaliklari, vohachalari va hokazo joylarini yoritish bog'ning 
tavsifiga qarab amalga oshiriladi. U ncha katta bo ‘lmagan hududni 
bog' odatda, sokin dam olish hududi sifatida foydalaniladi, uning 
yoritilishi ham shunga ko'ra hal etiladi. O 'z tavsifiga ko'ra 
parklarga yaqin keladigan katta bog'larda yoritish parklardagi kabi 
hal etiladi.
5 .6 . X iy o b o n v a b u lv a rla rn i y o ritis h
Xiyobonlar ular joylashgan maydonning elementi hisoblanadi. 
Shuning uchun ham xiyobonning ko'k o'simliklari rejasi va 
m e’morchiligi kabi, uni yoritish tizimi ham shu m aydonning 
um um iy majmuyida hal etiladi. Bu butun maydonni yoritishni 
yaratishni istisno qilmaydi. Aksincha, xiyobonda toj ko'rinishidagi 
yoritkichlardan kiraverishda xiyobonning kechki manzarasiga esda 
qoluvchi yagonalikni va maydonning um umiy manzarasi bilan 
uyg'unlashuvchi o'ziga xoslik ruhini berish mumkin. Bu ayniqsa, 
xiyobonda faw oralar va haykallar mavjud bo'lganda yanada yaqqol 
nam oyon bo'lishi m umkin. Bunga misol tariqasida Toshkentdagi 
«Pushkin 
maydoni»dagi xiyobonning yoritilishi yorqin 
misol 
bo'ladi.
Ayrim hollarda xiyobonning hududi uncha katta bo'lm aganda 
va faw ora ham da haykal bo'lm aganda xiyobonni unga yaqin 
m aydon qismidagi yoritkichlar bilan yoritish mumkin. Bulvarlarni 
yo'laklar bo'ylab um um iy qatorda xiyobonni o'rab turgan daraxtlar 
bo'ylab joylashgan 
toj ko'rinishdagi yoritkichlar bilan yoritish 
maqsadga muvofiqdir. Fonuslar bunday joylashtirilganda shuni ham
e’tiborga olish lozimki, odatda, bunda daraxtlardan tushadigan
204

---

soyalar sayr qilib yuruvchilarda yorug'lik va soyaning qo'shilishidan 
yoqimli kayfiyat tug'dirishi mumkin.
5 .7 . A y rim o b y e k tla rn i y o ritis h
Q orong'i tushganda shaham ing kechki manzarasida ayrim 
m e’m oriy ansambllar, binolar, monumentlarni biroz yoritish katta 
ahamiyat kasb etishi mumkin. Bunday yoritish shahar landshaftida 
ustuvor bo'lgan binolar va inshootlami ta ’kidlab o'tish imkonini 
beradi va shaham ing kechki ko'rinishini yanada ta’sirchan qilib 
ko'rsatadi. Binolar va boshqa inshootlami yoritish umumiy rang 
bilan yoki konturli yoritish bo'lishi mumkin (bunda binoning 
konturi yoritiladi). Konturli yoritish asosan bayramlar vaqtida 
illyuminatsiyalarda, 
shaham ing 
ko'pchilik 
maydonlari 
va 
ko'chalari, binolar, monumentlar, ko'priklar, faw oralar ommaviy 
yoritilganda qo'llaniladi. Binoni biroz yoritishda, uning ayrim eng 
qiziqarli va jozibador qismlari yanada kuchliroq yoritiladi, bu esa 
yoritilayotgan bino chegarasida yorug'lik kontrastini 
(keskin 
farqlanishini) 
yuzaga 
keltiradi 
va 
binoning 
va 
atrofdagi 
landshaftning kechki manzarasidan olinadigan umumiy taassurotni 
kuchaytiradi.
Arxitektura 
ansambllarini 
va 
ayrim 
binolami 
yoritish 
obyektidan tashqari o'm atilgan 
projektorlar 
vositasida amalga 
oshirilishi mumkin, binoning alohida qismlarini yoritishda esa 
yoritilayotgan 
binoning 
o'ziga 
ham 
o'm atilishi 
mumkin. 
Projektorlar va boshqa 
yorug'lik 
manbalari 
yashirin 
holda 
joylashtiriladi va shunday yoritiladiki, uning yorug'lik oqimlari 
ko'cha yoritishning m e’yordagi manzarasini buzmasin, transport 
vositalari haydovchilari va piyodalar ko'zini qamashtiradigan 
darajada ta ’sir ko'rsatmasin.