Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

Gartner, Emarketer, Nielsen, ComScore 
va 
boshqalar
) yordamida yig’lishi mumkin. Qidiruv talablarining statistikasi Internet 
tarmoq’i rivojlanishi tufayli vujudga kelgan usul hisoblanadi. Bu usul kalit so’zlar 
va so’z bo’laklarining so’rovlardagi chastotasi qanchalidi vositasida u yoki bu 
hodisani baholashdir. Qidiruv talablari har qanday saytni ishga tushirishdagi asosiy 
tarkibiy qismlardan biri hisoblanadi. Odatda bacha qidiruv talablarini yuqori 
chastotali, o’rtacha chastotali va past chastotali talablarga hamda yuqori raqobatli, 
o’rta raqobatli va past raqobatli qidiruv talablariga bo’lish mumkin. Chastotasi 
nolga yaqin bo’lgan talablarga ortiqcha ahamiyat berish tavsiya etilmaydi. 
Yandexda 
Yandex.Wordstat
deb nomlangan mahsus servis bo’lib, u ko’rsatilgan 
so’zlar yoki so’z bo’laklarining chastotasini aniqlash imkonini beradi. Ko’pchilik 
hollarda shu ma’lumotlarning o’zigina u yoki bu talabning qanchalik ommabop 
ekanini aniqlash uchun kifoya qiladi. 
Google
tizimi ham u yoki bu talabning 
chastotasi qanchalik o’zgarish tarixini aniqlash uchun 
Google Adwords
hizmatini 
taklif qiladi. Shuni ham aytish kerakki, ba‘zi bir turdagi talablar mavsumiy 
harakterga ega bo’lishi ham mumkin – ya’ni bunda „
qiziqishlarning parvozi
“ 
kuzatiladi.
Endi 
Unit-ekonomika
(
unit-iqtisodiyot, unit-ecomomics
) bilan bog’liq 
masalalarni ko’rib chiqamiz. 
Unit-iqtisodiyot
– 
innovatsion kompaniya moliyaviy 
ko‘rsatgichlarining bir mijoz hisobiga aniqlangan kattaliklaridir. Unit-iqtisodiyot 
quyidagi savolga javob topish uchun hizmat qiladi: biznesni tashkil qilish va uni 
masshtablashtirish moliyaviy jihatdan maqsadga muvofiqmi yoki yo’qmi? Unit-

---

Toshkent Moliya instituti 
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 
iqtisodiyot Eliyahu Goldrattning tizimlar chagaralanishi nazariyasiga asoslangan. 
Ushbu nazariyaning asosiy g’oyasi istalgan tizimda kompaniya potentsialini 
amalga oshirishga halaqit beradigan va uning o’sishini sekinlashtiradigan 
chegaralanish bor degan fikrdir.
Endi startap tomonidan tanlangan biznes-modelning hayotiyligini aniqlashga 
imkon beradigan asosiy metrikalarni ko’rib chiqamiz: 
1.