N. M. Kayumova

Children’s appreciation for nature develops at a young age, so
begin environmental education for kids as early as possible. They
watch and imitate the attitudes and actions o f the adults around
them towards living things. Whether it’s a ja r o f warms a few
snails, butterfly eggs, tadpoles or sow bugs, young children’s eyes
light up when you bring living things into the classroom. Kids
need to learn about nature through read interactions with it not
from filling out stacks of worksheets about nature. Once children
307

---

have had opportunities to investigate what you bring, they’re
motivated to ask questions to take their ideas where they want and
or are motivated to complete projects designed to share their new
knowledge.
Bolalarning tabiatga mehri yoshligidan rivojlanadi, shunday qilib
ularning atrof-muhit haqidagi bilimlari imkon boricha erta boshlash
kerak. Ular oez atrofidagi xatti-harakatlarni kuzatishadi va ularga
taqlid qilishadi. U qurt ovozi bo‘ladimi, chig‘anoq, kapalak qurti,
qurbaqa bolasi yoki kana agar uni sinfxonaga olib kirsangiz, albatta,
bolalar ko‘zlari katta ochilib qarashadi. Bolalar, albatta, haqiqiy
jonivorlarni ko‘rib o‘rganishi lozim faqat qog‘ozdagina emas. Agar
bolada siz nima olib kelganingizni so‘rashga imkoniyat bo‘lsa, ular
sizga savol bilan murojaat qilishni boshlashadi, bu esa ularga fikrlarini
bayon etishga va ularni boshqalar bilan bolishishga olib keladi.
K indergardenslessons.com Mike 
Adams 
Copyright 
2014
Ekskursiya. Maktabgacha ta'lim muassasalarida bolalarni 
tabiat bilan tanishtirishda ta'lim berishning tashkiliy 
formalaridan biri ekskursiyadir. Ekskursiya jarayonida 
bolalar ona tabiat to'g'risida aniq tasavvurga ega bo'ladilar. Bu 
tasavvur tabiatni ko'rish, eshitish, sezish orqali idrok etiladi. 
Ekskursiya jarayonida maktabgacha yoshdagi bolalarda tabiat, 
undagi bog'liqlik va uning qonuniyatlari to'g'risida realistik 
tasavvurlar hosil bo'ladi. Bu tushunchalar keyinchalik bolalar 
egallaydigan ilmiy bilimlarning asosini tashkil etadi, maktabda 
o'rganiladigan tabiiy fanlarni o'zlashtirib olishniosonlashtiradi. 
Tabiat to'g'risidagi bilimlardan bexabar bo'lish ko'pincha 
o'simlik va hayvonlarga nisbatan noto'g'ri, ba'zi hollarda 
esa berahm va shafqatsiz munosabatda bo'lishga olib keladi. 
Ekskursiya bolalarni tabiatni o'ziga xos hodisa va voqealari 
bilan tanishtiribgina qolmay, balki shu bilan qatorda insonlarni 
tevarak-atrofdagi o'zgartiruvchi faoliyatining natijalari bilan 
ham tanishtirib boradi. Bu esa kishilarning yaratuvchanlik 
faoliyatiga hurmatini tarbiyalaydi va unda qatnashish xohishini 
uyg'otadi, o'z o'lka tabiatidan, unda yashovchi mehnat ahlidan 
g'ururlanish hissini mustahkamlaydi.
308

---

Yuqorida tilga olingan barcha metodlar va usullar bolalarda 
tabiatga nisbatan qiziqish uyg'otadi, ularni yanada sinchkovlik 
bilan kuzatishga, kuzatayotgan narsa ustida chuqurroq 
o'ylashga, fikr, bilim doirasini kengaytirishga, har xil tabiiy 
voqea, hodisalarni so'z bilan chiroyli qilib to'g'ri ifodalab 
berishga o'rgatadi.