52
mablag‘larga diskont bog‘liqligi, xo‘jalik riskining darajasiga bog‘liq
bo‘ladi.
3. Tarmoqqa raqiblar kirib kelish ehtimoli yuqori bo‘lsada, firma uchun
bugungi kunda olingan foyda muhimroq.
Forxaymer modeli
1930 yil, bitimga
asoslangan
1. tarmoqda yetakchi va autsayder firmalar mavud.
2. yetakchi firma bozorning muayyan ulushini egallashga harakat qiladi.
3. yetakchi firmaning xarajatlari autsayder firmalarnikidan kam.
4. autsayder firmalar soni cheklangan.
5. autsayder firmalar teng ulushlarda mahsulo ishlab chiqaradilar va yetakchi
firma narxiga moslashadi.
6. firma imeyet informasiyu o sprose na produksiyu i predlojeniyax firm-
konkurentov.
7. strategiya povedeniya yetakchi firmaning strategiyasi: monopoliya; narx
belgilash bo‘yicha yetakchi va raqobat yo‘nalishini saqlab qoladi. xarajatlar
miqdori yetakchi firmanining xarajatlariga teng yoki yaqin bo‘lgan firmalar
qo‘shimcha daromad olish imkoniyatiga ega bo‘ladilar.
O‘zbekiston sharoitida iqtisodiyotning xom ashyo, qora va rangli
metallurgiya, kimyo, va mashinasozlik sanoat yaqqol oligopolistik tusga ega.
sanoatning yirik kimyo (mineral o‘g‘itlar sun‘iy tola), mashinasozlik (yengil
avtomobillar va qishloq xo‘jaligi mashina–agregatlari) to‘liq oligopollashgan
tarmoqlardan hisoblanadi. Bu yirik korxonalar mamlakatimiz iqtisodiyotining
yetakchi ishlab chiqaruvchilari hisoblanishadi. Umumiy holda sanoatning 78%
oligopollashgan bugungi kunda ham mamlakatimiz metallurgiya sanoatining 88%,
mashinasozlikning 100%, kimyo sanoatining 100% oligopollashgan hisoblanadi.
Taqqoslaydigan
bo‘lsak, Buyuk Britaniyada moddiy ishlab chiqarish
tarmoqlarining 60% kichik biznes ulushiga to‘g‘ri keladi. shu bois ham
mamlakatimiz iqtisodiyotida oligopol firmalarning iqtisodiy samaradorligini
oshirish, sanoat sohasiga kichik biznesni keng jalb qilish ustuvor vazifalardan biri
bo‘lib qolmoqda.
Dostları ilə paylaş: