O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti yoqilg‘i va organik birikmalar kimyoviy

Pnevmotransport qurilmalarining asosiy uzellariga
yuklarni magistral 
(asosiy ) yo‘lga qabul qiluvchi qurilma, trubalar ( havo yuradigan-vozduxovod), 
kollektorlar, xavo xaydovchi mashinalar ventilyator bilan birga, yuklarni xavodan 
ajratuvchi siklonlar va filtrlar kiradi. 
Pnevmotransport qurilmalarida ko‘pincha havoni yaxshilab tozalash uchun 
ikkitadan siklon va filtr qo‘yiladi. 11- rasmda siklon bilan filtrning umumiy 
sxemasi keltirilgan. 

---

22 
11- rasm. Pnevmotransport qurilmalarida o‘rnatiladigan filtrlar: 
a - suvli; b – silkitadigan materialdan g‘ilofli. 
3- jadvalda esa Giprodrevprom tomonidan chikarilgan siklonlarning ayrim 
asosiy parametrlari berilgan. 
3 - jadval 
Ko‘rsatkichlar 
nomi 
S-950 
S-1150 
S-1400 
S-1500 
O‘tkazish qobiliyati, m
3 
/soat 
Tashqi diametri, mm 
Balandligi, mm 
9500 
950 
4335 
14000 
1150 
5255 
20000 
1400 
6395 
23000 
1500 
6865 
Pnevmotransport
qurilmasi 
ustida 
bajariladigan 
asosiy 
hisoblash ishlari 
Pnevmotransport qurilmalarini hisoblash ishlarida uning ish unumi, 
truboprovodning uzunligi va konfiguratsiyasi xamda yukning fizik-mexanikoviy 
xossalari boshlang‘ich ma’lumot bo‘ladi. Hisob-kitob ishlari, odatda, quyidagi 
ketma-ketlikda bajariladi: 
-
yuk zarrachalarining uyurmalanish tezligi (skorost vitaniya), 
-
havo oqimi tezligi, 
-
berilgan ish unumi va aralashma konsentratsiyasiga qarab havo sarfi va 
truboprovod diametri, 
-
magistral yo‘l (trassa)ning uzunligi va uning shakliga ko‘ra truboprovoddagi 
gidravlik 
qarshiliklar 
va 
bosimni 
pasayish 
farqi, 
va 
nixoyat 
elektrodvigatelning quvvati aniklanadi. 

---

23 
Bu aytilgan parametrlarni bitta misol (masala) echish orqali tushuntirishga 
harakat qilamiz. 
Misol.
Soatiga 3600 kg yog‘och qirindisini bir joydan ikkinchi joyga 
o‘tkazadigan pnevmotransport qurilmasini hisoblash. Qirindining sochilish zichligi
ρ
g
=500 kg/m
3
. Tozalovchi qurilma sifatida Giprodrevprom tomonidan chiqarilgan 
siklondan foydalaniladi. 
Echish.
Silaev A.B. kitobidagi 21- jadvaldan aralashma (xavo + yuk
zarrachalari) konsentratsiyasi μ topiladi. U yog‘och qirindisi uchun 0,2-0,7 ga 
teng. Gorizontal trubada havo tezligi quyidagi formula orqali aniqlanadi: 
 
V= S
2 
μ
0,45
+ 0,01ρ
g
+ v 
 
V
g
= 5,17· 0,7 
0.46
+ 0,01· 500 + 7 = 16 m/sek,
bu erda:
S
2
= 5,17 (mayda payraxalar uchun) emperik koeffitsient; 
v 
- o‘zgarmas konstanta, 7 ÷ 11 atrofida bo‘ladi. 
Havo sarfi quyidagi formuladan topiladi: 
Q
v
 = 


в
г
Q
 = 
7
.
0
2
.
1
3600

 = 4300 m
3 
/soat 
bu erda: ρ
v
– havo zichligi, kg/m
3
. 
Aralashma konsentratsiyasi unchalik yuqori bo‘lmagani uchun (μ=0,7) 
vertikal trubalardagi havo tezligini xam
V
v
= 16 m/sek deb qabul qilamiz. 
Truboprovod diametri quyidagi formula orqali topiladi: 
d = 0,0188