Odam oyoq panjasining bosh barm og‘i y o 4g ‘on va baquvvat.
Yurish vaqtida tana og'irHgining anchagina qismi unga to 'g 'ri
keladi. Birinchi baimoq ikkinchi
barmoqdan mustasno qolgan
barmoqlardan uzunroq. Oyoq panjasining bosh barm og‘i shimpanze
va gibbonlarda katta, gorillada nisbatan kichikroq. orangutanda esa
juda kichik va tirnoqsiz.
Umuman olganda maymunlar oyoq panjasining bosh barm og‘i
qo‘l panjasinikidan uzoqroq joylashgan.
Bosh skeleti
Bosh
skeletining hajmi va shakli, uiardagi suyak bo'limlari
bilan antropologiyaning alohida shaxobchasi kraniologiya shug‘ul-
larrndi. Odam kalla skeleti miya va yuz qismga bo‘linadi. Miya
qismida bosh miya joylashgan va u tashqi tomondan suyak qatlami
bilan o ‘ralgan.
Kalla skeletining
yuz qismi nafas olish,
ovqat hazm qilish
organlarining qismlari hamda sezgi organlari uchun suyak bo4 lib
xizmat qiladi.
Miya qismining suyak qopqog4i esa, chakka {juft), tepa (juft),
peshona. ponasimon va panjarasimon suyaklardan tashkil topgan.
Yuz qismidagi suyaklarga yuqorigi j a g \ yonoq, tangiay. burun, ko'z
yosh
suyaklari, burunning pay chig‘onog‘i va
ikkita tik suyaklar -
pastki shox va dimog4 suyagi til osti suyagi ham kiradi.
Miya qutisining sig‘imi
Yevropaliklarda o'rfacha miya qutisining sig‘imi
erkaklarda
1450 sm3, ayollarda esa 1300 sm ’. Miya qutisining sig'iraini smJ
orqali olingan raqamlar miya og‘irligiga qaraganda ancha yuqori.
Chunonchi miya qutisining o ‘rtacha sig'irni 1280-1360 sm- b o ‘lgan
holda har 100 sm3 m iy asig ‘im iga91 gr miya og‘irligi to‘g‘ri keladi.
Maboda miya qutisining sig‘imi 1500-! 600 sm bo ‘lsa 100 sm3
miya sig'im iga 94 gr miya og4irligi to bg ‘ri keladi.
Ularning o ‘zaro nisbati har xil yoshda turlicha boMadi.
Masalan
40 yoshda miya og'rrligi miya sig'irnini 90-96% ni, 80 yoshda esa
85-90% ni tashkil qiladi.
27
