92
tashlasak. «Shoirning to‘yi»
2
qissasi qatag‘on qilingan buyuk
shoir haqida bitilgan asar. Ammo unda aniq bir shoir ismi tilga
olinmaydi. Qatag‘on qilingan va endilikda to‘yi o‘tkazilayotgan
shoir – Otashqalb shoir, uning raqibi bo‘lgan shoir – Oqsoqol
shoir. Ular yoshlikda talashishgan sohibjamol – Moviy ko‘z
dilbar yoki Alvastixonim, Oqsoqol shoirning fatvosi bilan
yuradigan olim – Ajoyib domla. Yuvindixo‘rlarning barchasiga
rahnamo ayol – Mafkuraxonim. Yana Tepakal, Zahmatkash,
Ma‘shuqaxonim, Fan arbobi, Jiyanbeka, Temiryo‘lchi, Yosh
shoir, Musofir kabi obrazlar qissadan o‘rin olgan. Yozuvchi
butun boshli bir millat, uning ziyolilari orasidan hech kimga ot
qo‘ymaydi. Chunki ot ―men‖ni, o‘zlikni talab kiladi. Shoir
aytmoqchi: «nom nomusga egadir». qissaning ko‘pchilik
qahramonlariga esa aynan nomus degandan nishona yo‘q.
Shaxslik yo‘qolgan, odam qulga, xalq olomonga aylangan joyda
ot emas, sifat muhim bo‘lib qoladi. Shaxsligidan ayrilgan ot –
odam o‘z hosilasi – sifatga aylanadi. Qissa o‘qilganda
kitobxonda qiyofasidan ajralgan, otini yo‘qotgan, bir-birining
yuziga qarab yolg‘on gapiradigan, talantli farzandlarini
qobiliyatsizlarga qurbon qilib, ularga bo‘ysunadigan ommaga
nafrat hissi paydo bo‘ladi.
Erkin A‘zamning mahorati shundaki, u tashqaridan
qaraganda hammasi ham qiyofasiz bo‘lgan qahramonlarning har
biriga xos jihatlarni g‘oyat ustalik bilan aks ettira olgan. Mana
shu jihat ularning qiyofasiz qiyofasini ko‘rsatishga xizmat
qilgan. Chunonchi, Oqsoqol shoir qanchalar xudbin, olchoq
bo‘lmasin qachondir iqtidorli bo‘lgani va qachonlardir yirik
odam bo‘lganligi sabab o‘z ko‘nglida haqiqatni tan oladi. Uning
davrdoshi bo‘lgan ajoyib domlada bunday tuyg‘u mutlaqo yo‘q.
Dostları ilə paylaş: