Babayeva d. R

356

---

Multimediya vositalarini MTMdagi mashg‘ulotlarda qo‘Ilash
Mutaxassislaming fikricha, insonning eshitish a’zolariga nisbatan 
ko‘rish a’zolari yordamida qabul qilingan ma’lumotni besh marota- 
ba ko‘p eslab qolish mumkin. Sababi - eshitish a’zolariga nisbatan 
ko‘rish a’zolaridan olinayotgan ma’lumotlar qayta kodlashtirilmay 
to‘g ridan-to‘g‘ri xotiraga o‘tadi va saqlanadi.31 Maktabgacha yoshdagi 
bolalar ta’lim-tarbiyasiga qo‘yiladigan Davlat talablarida maktabga 
tayyorlov guruhi bolalarini savod chiqarishga tayyorlash, elementar 
matematik bilim berish va atrof-olamni o‘rganish, ta’lim o‘yinlari 
yo‘nalishlari bo‘yicha, quyidagilar qayd etilgan: nutq o‘stirish 
bo‘yicha nutq-tovush madaniyatini shakllantirish, ijodiy hikoya qi­
lish, nutqning garmmatik tuzilishini shakllantirish, lug‘atni boyi- 
tishni jadallashtirish, matematika bo‘yicha son-sanoq, miqdor, shakl- 
lar, fazoviy tasawurlar, vaqt haqida tasawur hosil qilish. Ta’limiy 
o‘yinlar bo‘yicha rangni top (ranglami to‘g‘ri ajratish), shaklini top 
(doira kvadrat, uchburchak va boshqa shakllar), halqalaming shakli 
va ranglari bo‘yicha o‘yinlar, tabiat bilan tanishtirish bo‘yicha gul-
31 
M aktabgacha ta 'lim m uassasalari m udiralari uchun o ‘quv m odullari 
3-m odul: B osh shaxsini rivojlantirishga y o ‘naltirilgan ta 'lim . T-2012 y.
357

---

zorga ekskursiya, paxta dalasiga sayohat, kabutar singari qushlami 
kuzatish, ulaming xususiyatlari va farqi, havo va uning xossalari bi­
lan tanishtrish, suv va uning xususiyatlari bilan tanishtirish kiradi.
Tarbiyalanuvchilaming bilimini baholash mezoni. Baholash ta’lim 
jarayonining ma’lum bosqichida o‘quv maqsadlariga erishilgan da- 
rajasini oldindan belgilangan mezonlar asosida o‘lchash, natijalami 
aniqlash va tahlil qilishdan iborat jarayondir.
Maktabga tayyorlov guruhi bolalarining bilimlarini aniqlash, 
beshta: ya’ni o‘quv maqsadlariga asoslanganlik, haqiqiylik, haqqo- 
niylik, ishonchlilik va qulaylik kabi tamoyillariga asoslanadi. MTM 
tarbiyachisi bolalaming bilimini baholash jarayonida baholash tamo- 
yillarini hisobga olishi shart. Multmediali kompterli ta’limda bo­
lalaming yoshi, rivojlanish darajasi va psixologiyasini hisobga olib, 
o ‘tilgan materiallami baholashda uchta test savoli qo‘yiladi. Bu yosh- 
dagi bolalarga beshta savol qiyin bo‘lishit mumkin. Buni hisobga ol- 
gan holda testga uchta savol quy b, uch balli tizimda baholanadi.
Tarbiyalanuvchilar bilim dara'alarini aniqlash mezonini quyidagi- 
cha: o‘rganiladigan material turi>,a qarab.3 tadpn 5 tagacha turli va- 
riantdagi dasturli o‘yin, taqdimot, slayd, yozuv, msrn, sxema, mashqlar 
va chizmalar savol tariqasida kompyuter; xotirasiga kiritiladi. Tarbi- 
yalanuvchilarga to‘g‘ri javobni aniqlash topshiriladi va ulaming bilim 
darajalari test sinovi yoki kompyuter xotirasiga kiritilgan mashg‘ulot 
mavzusiga oid amaliy topshiriqlami bajarish orqali aniqlanadi.
Agar tarbiyalanuvchi kompyuterda berilgan variantdagi uchta 
topshiriqdan barchasini to‘g‘ri bajarsa, u holda unga «a’lo» bahoni 
ifodalaydigan 3 ball qo‘yiladi. Agar berilgan variantdagi ikkita top- 
shiriqni to‘g‘ri bajarsa, u holda «yaxshi» bahoni ifodalaydigan 2 ball 
qo‘yiladi. Agar berilgan variantdan bitta topshiriqni to‘g‘ri bajarsa, 
u holda tarbiyalanuvchiga «qoniqarli» bahoni ifodalaydigan 1 ball 
qo‘yiladi. Agar variantdagi topshiriqni to‘g‘ri bajara olmasa, u hol­
da hech qanday balla qo‘yilmaydi. Bunday hollarda tarbiyachi tar­
biyalanuvchi bilan qo‘shimcha shug‘ullanib, uning bilim darajasini 
aniqlash uchun qayta testga qo‘yish kerak.
Mashg‘ulotlarda bolalar bilimlarini kengaytirishga yo‘naltirilgan, 
ishtirok etishga mo‘ljallangan quyidagi interfaol usullardan foydalanilgan:
358

---

Suhbat
• 
Ko‘rgazmalilik
• 
Tushuntirish
• 
Ko‘rsatish
• 
Kichik guruhlarda ishlash (3-4 bola bilan)
• 
Savol-javob
• 
Rag‘batlantirish
• 
Amaliy ish
• 
Bilimlami mustahkamlash uchun o‘yin.
Bu usullar mashg‘ulotlarda almashinib kelgan holda qo‘llanilgan.
Metodik qo‘llanmadan maktabgacha ta’lim muassasalari tarbi- 
yachilari, ota-onalar, pedagogika institutlari vakollej talabalari ijodiy 
yondashgan holda foydalanishlari mumkin.