Toshkent davlat agrar umversiteti qalandarov muxitdin maxmudovich

Namaraliroqdir. 
Mavritan gazonlarini parvarishlash oddiy 
ga/.onniki kabi bo‘ladi. Har qanday gazonning maysazorida o‘z 
vaqtida o‘g‘itlash va yomg‘irlatish usulida sug‘orish ishlarini 
o'lkazib borish zarur bo‘ladi.
2-jadval
Gazon urug‘larini ekish me’yori 
_______
№
Gazon
turlari
1 j 
Sin
fi
A
so
si
y 
tu
r 
ur
ug'
ini
ng
mi
qd
ori
1 
kg
 
da
 
b
eg
on
a 
o
‘t
urug‘
la
ri
n
in
g 
so
n
i
U
n
u
vc
h
a
n
li
k
, 
k
a
m
id
a
, 
%
X
o'
ja
li
k
 
y
a
r
o
q
lil
ig
i
10
00
 
ta 
u
m
g
‘ 
o
g
‘irlig
i,
gr
am
m
E
ki
sh
 
m
e
’y
or
i 
k
g
/g
a
1
O‘tloq
myatligi
I
95
500
75
-
0,25
45-55
2
Oddiy
qo‘ng‘irbosh
-
50-60
3
0 ‘rmon
myatligi
-
60-70
Qizil
qo‘ng‘irbosh
I
96
250
85
-
1,10
100-120
4
II
90
1000
80
72
III
80
2500
60
-
0 ‘t]oq
I
97
250
90
-
1,85
120-140
5
qo‘ng‘ir-
II
92
1000
85
78,2
boshi
III
85
3000
75
-
6
Ovsyanita
ovechya
-
90-110
I
95
500
85
-
0,15
25-30
7
Oq polevita
II
85
4000
75
63,7
5
III
75
10000
65
8
Sochsimoti
polevita
-
20-25
9
Oddiy
polevita
-
20-25
10
Yaylov
I
97
250
90
2,15
120-140
raygrassi
II
92
1000
85
78,2
105

---

III
85
3000
75
-
11
Vestervold
raygrassi
I
95
250
90
-
1,55
II
85
1000
80
68
III
80
2500
70
-
12
Baland
bo‘yli
raygrass
I
95
250
90
-
2,70
II
85
2000
80
82,4
8
III
80
5000
70
-
13
Nishablik
joy uchun
raygrass
-
100-120
14
Bir yillik
raygrass
-
100-110
15
Oddiy
yulg'un
-
70-90
16
0 ‘tloq
“tulkidumi”
I
90
500
85
-
0,80
70-80
П
80
2000
75
60
Ш
75
4000
60
-
17
Oq beda
-
0,69
40-50
Nazorat savollari
1. Ko‘p yillik gul o‘simliklari va maysa turlariga ta’rif 
bering.
2. 1000 m2 maydonda manzarali maysazorlar barpo etish 
uchun gazon turlarini tanlang va urug‘ sarfini aniqlang.
3. Mavritan gazonlari uchun gul turlarini tanlang va ularga 
ta’rif bering.
106

---

X 
bob. Ochiq joydagi gul o‘simliklari va
ulardan ko‘kalamzorlashtirishda foydalanish
Bizning mamlakatimizda gullar bilan shug‘ullanish o‘zining 
uxoq tarixiga ega. Gulchilik respublikamizga Uzoq Sharqdan, 
Xiloy, Misr va Hindistondan qadimiy Buyuk ipak yo‘li orqali 
kirib kelgan.Shundan so‘ng Samarqand, Buxoro, Xiva, 
Shahrisabz, Qo‘qon va Marg‘ilon kabi qadimiy shaharlarimizda 
lurli xil gul turlaridan ko‘kalamzorlashtirishda keng foydalanil- 
gan. Bora-bora gullar o‘zimizda yetishtirila boshlangan, Bota- 
nika ilmiy tadqiqot instituti va botanika bog‘lari, respublikamiz 
viloyatlarida uning filiallari tashkil etilib, ularda har xil turdagi 
anvoyi gullar ham ochiq, ham yopiq usulda yetishtirila bosh­
langan.
Gul o‘simliklarini ko‘paytirish jarayonida ular ikki guruhga 
bo‘linadi. Ochiq yer maydonlarida o‘sib rivojlanuvchi va yopiq 
joylarda o‘suvchi gul turlariga bo‘linadi. Ochiq joyda o‘suvchi 
gullar, o‘z navbatida, quyidagi guruhlarga ajratiladi:
-bir yillik manzarali gul o‘simliklari;
-ikki yillik manzarali gul o‘simliklari;
-ko‘p yillik manzarali gul o‘simliklari.
Bir mavsum davomida o‘zining manzarali ko‘rinishini na- 
moyon qiluvchi, o‘z davrida pishgan urug‘lar beruvchi va 
o‘suvchi o‘simliklar bir yilliklar deyiladi.
107

---

Bir yillik o‘simliklar ekilgan vaqti va gullash muddatlariga 
ko‘ra uch guruhga bo'linadi:
1) ekilgandan 8-9 haftadan keyin gullovchilar. Bu turlarga 
chinnigul, allissum, xitoy chinniguli, kosmeya, kalendula va 
boshqalar kiradi;
2) tuproqqa ekilgandan 10-12 haftadan so‘ng gullovchilar. Bu 
turlarga qo‘qongul, godensiya, rezeda, silena va boshqalar 
mansub;
10.1-rasm. Ko‘kalamzorlashtirishda shoyi gullardan foydalanish.
108

---

3) 
ekilgandan 13-14 haftadan so‘ng gullovchi gul turlari 
floks, tinniya, lobeliya, duxobali petuniya, salviya va boshqa bir 
nccha turlardan iborat bo‘ladi.
Barcha bir yillik gul o‘simliklari ko‘kalamzor hududlarda 
foydalanilishi bo‘yicha bir necha guruhlarga bo‘linadi:
1. Chiroyli gullovchi bir yillik gul o'simliklaridan turli xil 
ko'rinishdagi gulli kompozitsiyalami; klumbalar, rabatkalar, 
miksborderlar, guruh holida ekish va kesish ishlarini bajarish 
uchun keng foydalaniladi. Ulaming ko‘pchilik qismi gullash 
davrining 
davomiyligi, 
gullarining 
yoki 
gulbarglarining 
yorqinligi bilan nafis ko‘rinish namoyon etadi.
2. Chirmashib o‘suvchilar-vertikal ko‘kalamzorlashtirish 
uchun devorlar, ayvonlar, ishkomlar, ravoqlar, piramidalar, 
ustunlar, naqshinkor panjaralar va hokazolarda keng foydala­
niladi. Barcha chirmashuvchi bir yilliklar faqat yuqori 
agrotexnikada - chuqur yumshatilgan tuproqda, yetarli miqdor- 
da o‘g‘itlar solinganda, uzluksiz sug'orilganda, kesib parvarish- 
langanda yaxshi o‘sib rivojlanadi va gullay boshlaydi. Ularga 
quyidagilar kiradi: vyunok (qirmizi ipomeya), klematis, 
limonnik, aktinidiya, nastursiya, kobeya, dolixos, azarina va 
boshqalar.