Hazirlayanlar

11A - (s. 180)
Dünya. Benzersiz bir gezegen. Hareket-
li ve dinamik. Kıtalar yer değiştirip çar-
pışıyor. Yanardağlar patlıyor. Buzullar 
büyüyüp küçülüyor. Sürekli iş başında 
olan devasa güçler, arkalarında jeolojik 
zemlerden oluşan bir iz bırakıyor. Bu 
bölümde geçmişe yolculuk yapıp tüm 
zamanların en büyük jeolojik gizemini 
araştıracağız: Dünyanın doğumu. Bilim 
adamları gezegenimizin güneş siste-
minin tozlarından nasıl meydana gel-
diğini, taşların nasıl katılaşıp karaları 
oluşturduğunu, okyanuslarımızın nasıl 
suyla dolduğunu ve yaşamın dünyaya 
nasıl geldiğini araştırdı. Bunlar dünya-
nın nasıl yaratıldığının inanılmaz hikâ-
yesinin ilk bölümleri. Konu dünyanın 
doğumuyla ilgili ipuçlarını bulmaya 
gelince gezegenimiz izleri gizleme ko-
nusunda oldukça başarılı. Milyarlarca 
yıl boyunca meydana gelen erozyon, 
yanardağ faaliyetleri, kıtaların ve okya-
nusların kayması, dünyanın oluşumu-
nun ilk dönemleriyle ilgili neredeyse 
bütün kanıtları yok etmiş. Dünyanın ne 
zaman ve nasıl ilk olarak oluştuğunu 
tespit etmeye çalışan jeologlar için bu 
büyük bir meydan okuma.
Jeologlar dünyanın yaşını sorgulama-
ya başladığında, doğal olarak gittikçe 
daha eski taşlar aramaya başladı. An-
cak şunu fark ettik ki dünyanın tarihin-
de geçmişe gittikçe bu taşları bulmak 
daha da güçleşiyordu. Dünyadaki en 
eski taşlar için yapılan arama, araştır-
macıları kuzey Arizona’nın zorlu çölleri-
ne getirdi. Zemindeki bu dev delik, çok 
büyük bir göktaşı dünyaya çarptığında 
meydana gelen bir meteor krateri. Eli-
mizde başlangıca ait taşlar yoktu. Peki 
bunları nerede bulabilirdik? Aklımıza 
uzaydan gelip dünyaya düşen göktaşla-
rı geldi. Jeologlar burada hayati bir ke-
şif gerçekleştirdi. Göktaşları dünyadaki 
herhangi bir taştan daha eski. Dünya-
nın oluşumuyla ilgili sırrı çözecek olan 

---

İ S T A N B U L
YA B A N C I L A R İ Ç İ N T Ü R K Ç E Ö Ğ R E T İ M S E T İ C 1 / +
228
anahtarı bulmuşlardı. Eğer en eski taş 
uzaydan geldiyse araştırmalar da orada 
başlamalıydı, yani uzayda. Güneş sis-
temimiz, dört buçuk milyar yıl öncesi. 
Merkezindeyse genç güneş var. 
Ortaya çıkan teori şu şekildeydi: Güne-
şin etrafı bir gaz ve toz bulutuyla çevri-
liydi ve bu bulut soğudukça küçük mi-
neral tanecikleri oluştu. Bu gaz bulutu 
içinde uçuşan tüm bu mineral parçacık-
ları birbirine çarpmaya başlıyor. Ancak 
bu teoride bir sorun vardı. Hiç kimse 
mikroskobik mineral parçacıkların çar-
pışarak nasıl gezegen boyutlarında bir 
nesne oluşturabildiğini açıklayamıyor-
du. Sonra 2003 yılında, uluslararası 
uzay istasyonunda gerçekleştirilen bir 
deney tesadüf eseri yeni kanıtlar sun-
du. Astronot Dan Petit uzayın sıfır yer-
çekimi şartlarında farklı maddelere ne 
olduğunu görmek istiyordu. Bir plastik 
torbaya biraz tuz koyup sallayarak ba-
sit bir deney yaptı. Sonuçlar şaşırtıcıy-
dı. Parçacıklar hemen birbirlerine ya-
pışmaya ve küçük elektrik akımlarıyla 
birbirine tutunan küçük kütleler oluş-
turmaya başladı. Bilim adamları, eğer 
tuz tanecikleri uzayda birbirine yapı-
şıyorsa güneş sistemindeki toz bulu-
tunda bulunan mineral taneciklerinin 
de birbirine yapışabileceğini fark etti. 
Burada dünyanın oluşumunu başlatan 
temel mekanizmanın gerçek kanıtlarını 
buldular. 
Güneş sistemindeki toz bulutunda bu-
lunan mineral tanecikleri birbirine çar-
pıp yapıştıkça güneşin yörüngesinde 
dönen küçük taş parçacıkları oluştur-
maya başladılar. Takip eden birkaç mil-
yon yıl içinde bazıları çarpıştı ve daha 
da büyüdü. Bu taşların birçoğu günü-
müzde hâlâ güneşin etrafında dönüyor. 
Son dört buçuk milyar yıldan beri uzay-
da sürükleniyorlar. İlk oluştukları za-
mandan beri hiç değişmediler. Zaman 
zaman bir tanesi dünyaya düşüyor ve 
biz bunlara göktaşı diyoruz. Bunlar bi-
limciler için geçmişe inanılmaz bir pen-
cere açıyor.