Hazirlayanlar

11B - (s. 184)
Tüketmek. Sözlük anlamı kullanarak 
yok etmek, bitirmek. Ama tüketirken 
ürettiğimiz, yok ederken yarattığımız 
bir şey var, çöp. Artık mı hammadde 
mi? Tehlike mi fırsat mı? Geçmiş mi ge-
lecek mi? Zamanla birlikte çöpün an-
lamı da değişiyor. Nicedir doğaya karşı 
işleyen sanayinin dişlileri, bugün çevre 
için çalışıyor. Makineler sorundan çö-
züm üretiyor. Atık, günümüzde yeni 
bir üretim çarkının hammaddesi. Fab-
rikalarda işlenen ve yeniden dolaşıma 
giren sonsuz bir kaynak. Modern insan 
atıkları yok etmeye değil yönetmeye, 
uzaklaştırmaya değil hayata katmaya 
çalışıyor. Çünkü yaratılan, üretilen, tü-
ketilen her şeyin geldiği ve gideceği yer 
aynı: Doğa. 
Varlıklarını kanıksadığımız pek çok 
şeyi bir kez daha düşünelim. Kâğıt bir 
zamanlar ağaçtı, camsa kum. Metal 
dediğimiz kayaçtan koparılan cevher, 
plastikse petrol. Ve bu kaynakların 
hiçbiri sonsuz değil. İşte bu yüzden 
geri kazandırdığımız her şey yalnızca 
doğaya değil, gündelik yaşamımıza da 
dönüyor. Hızlı sanayileşme ve kentleş-
me, aynı hızla insan yaşamını doğadan 
ayırdı. Ama doğal kaynaklar tükenme 
noktasına yaklaşırken, zihinsel bir dö-
nüşüm kaçınılmaz. Çağ, modern yaşa-
mı yeniden doğayla uzlaştırma çağı. 
Bunun için bireyler, toplumlar ve kuru-
luşlar, yüzlerini öncü çevre kuruluşları-
na dönüyor. Çevre Koruma ve Ambalaj 
Atıkları Değerlendirme Vakfı ÇEVKO, 
Türkiyede geri dönüşüm kültürünü 
yerleştirmek için yirmi yılı aşkın süredir 
çalışıyor.
ÇEVKO Vakfı, 1991 yılında, Türkiyede 
sanayinin önde gelen firmaları, şirket-
leri tarafından kurulmuş bir vakıf. Uz-
manlık alanı ambalaj atıkları. Ambalaj 
atıklarının geri kazanımı. Türkiyede ve 
dünyada çok ciddi miktarda ambalaj 
atığı ortaya çıkıyor. Bu atıkların tekrar 
toplanarak geri kazanılması sayesin-
de hem hammadde tasarrufu, enerji 
tasarrufu yapmamız mümkün oluyor 
hem de çevrenin kirlenmesini engelle-
miş oluyoruz. Böylece Türkiyede ÇEV-
KO Vakfı, ambalaj atıklarının sürdürüle-
bilir bir sistem içinde geri kazanılmasını 
sağlamak amacıyla kurulmuş bir vakıf. 
ÇEVKO 1991 yılından bu yana cam, me-
tal, plastik, kompozit ve kâğıt karton 
türü ambalaj atıklarının geri dönüşümü 
için çalışıyor. Etkinliklerle topluma geri 
dönüşüm bilinci aşılıyor. Kamu otorite-
leriyle, yerel yönetimlerle, uluslararası 
kuruluşlarla işbirliği yapıyor. Çevre ve 
Şehircilik Bakanlığı tarafından yetki-
lendirilmiş kuruluş ilan edildiği 2005 
yılından bu yana, özel firmaların geri 
dönüşüm yükümlülüklerini üstleniyor. 
2011 itibariyle anlaşmalı 1308 firma 
için yaklaşık 400.000 ton ambalaj atığı 
geri dönüşüme kazandırılmış durum-
da. Geri dönüştürülmüş bir ton cam 
100 litre petrol tasarrufu demek. Bir 
metal içecek kutusunun geri dönüşü-
münden elde edilen enerji 100 watt’lık 
bir ampulü 20 saat çalıştırıyor. Bir ton 
kâğıt ya da kartonun geri dönüşümü 
17 ağacı kesilmekten kurtarıyor. Kâğıt, 
plastik ve alüminyum karışımından 
oluşan kompozit ambalajlardan geri 
dönüşümle koliler, yalıtım malzemele-
ri, hatta mobilya üretiliyor. Plastik ise 
sentetik elyaftan marleye, farklı ürün-
ler olarak ekonomiye kazandırılıyor.
Öncelikle tabi geri dönüşümün direk 
küresel bir önemi var. Geri dönüşüm 
demek, ürünleri tekrar kullanmak. 
Ürünleri tekrar kullanmazsanız yeni 
ürünler üretmeniz lazım ve her şeyin 
bir ekolojik ayak izi var bildiğiniz gibi. 
O yeni ürünlerin üretilmesi için yeni 
kaynaklar, yeni madenler, yeni barajlar, 
yeni fabrikalar gerekecek ve bunların 
hepsinin yaban hayatına ve doğaya 
negatif etkisi var. Tabi ki ümit edilen, 
bunun olmaması, insanların üretim 
mekanizmalarının doğaya sıfır etkisi ol-
ması, sıfır karbon salınması. Geri dönü-
şüm yoluyla tekrar kazandığımız ham-
madde ve kaynaklar, bunların doğadan 
çıkarılmaması demek ve bu da doğaya 
verilen zararın daha az olması demek. 

---

229
İ S T A N B U L
YA B A N C I L A R İ Ç İ N T Ü R K Ç E Ö Ğ R E T İ M S E T İ C 1 / +
Geri dönüşüm bir yandan ulusal eko-
nomide tasarruf sağlarken diğer yan-
dan küresel iklim değişikliğinin önüne 
geçilmesine katkıda bulunuyor. Geri 
dönüşüm sadece insanın, doğanın de-
ğil, yaban hayatının da kurtuluş umu-
du. Kars Sarıkamış Allahuekber Milli 
Parkındaki çöplük, birçok domuz, boz 
ayı, kurt, tilki gibi yaban hayatı çeki-
yor ve orada beslenen hayvanlar için 
bir ekolojik tuzak niteliğinde. Çöplükte 
beslenen ayılar plastik torbaları yutu-
yorlar. Birçok canlı bu maddeleri yiye-
rek ölüyor. 
Gelinen noktada ne yapabiliriz? Fark 
yaratmak aslında sanıldığından daha 
kolay. Herkesin bireysel olarak yapa-
bileceği pek çok şey var. Başlama nok-
tası, ihtiyaç ölçüsünde tüketim ve geri 
dönüşüm.