Qituvchining muomala madaniyati va psixologiyasi

1 – qoida
. Avvalo ziddiyatli holatni boshqarishga harakat qilish, ya’ni har 
ikkala tomonning hissiy keskinligini pasaytirishga intilish. Qanday qilib? Avvalo 
o’zidan boshlash: ortiqcha jismoniy zo’riqishni, maqsadsiz hatti–harakatlarni 
yo’qotish. Biz bilamizki, mimika, gavda holati, qo’l harakatlari faqat ichki 

---

kayfiyatni ifodalabgina qolmay, balki uni o’zgartirishga ham ta’sir ko’rsatadi. 
Demak, tashqi hotirjamlik va sabr-toqatni namoyon etish. 
2 – qoida.
O’zini tutish bilan sherigiga ta’sir ko’rsatish. Affekt holatni 
yo’qotish uchun kelishmovchilik ishtirokchisining yuziga jimgina qarab turish va 
shu yo’l bilan uning holatini o’rganib chiqish juda qo’l keladi. 
3 – qoida.
Suhbatdoshning hulq–atvori motivlarini tushunishga harakat 
qilish. Vaziyatni fikran tahlil qila bilish orqali hissiy qo’zg’alish pasaytiriladi.
YAhshisi, bu qiyin ahvolni tushunayotganligini ifodalash, (“Men sening (Sizning) 
ahvoling(iz)ni tushunib turibman va sh.k.”) yoki o’zining munosabatini ifodalash 
(“Meni tashvishlantiradi”) kerak. Demak, hatti-harakatni darhol baholashga 
o’tmang, avvalo yuz bergan holatga o’z munosabatingizni bildiring. 
4 – qoida.
Maqsadni uyg’unlashtirish. O’zini o’quvchi bilan bog’lab turgan 
narsani mumkin qadar oldinroq anlab etish. Birgalikdagi hatti–harakatlarning 
umumiy nuqtasini ko’rib, ”biz” degan pozitsiyaga o’tish. 
5 – qoida.
To’g’ri qaror qabul qilish uchun o’z pozitsiyasini ishonch bilan 
mustahkamlash. Nihoyat, ziddiyatni hal qila turib, hayolan unga qaytish va uni 
keltirib chiqargan sabablar haqida o’ylash, yana shunday ziddiyatlarning kelib 
chiqishi oldini olish. Zero, ziddiyatlarni hal etishdan ko’ra undan qochish 
afzalroqdir. 

---

FОYDALANILGAN ADABIYOTLAR:
 
1.
 
P. Yusupоva. «Maktabgacha tarbiya pedagоgika» «Ukituvchi» T- 
1993Y. 
2.
 
Muxabbat Rasulоva va «Uchinchi ming yillikning bоlasi»
tayanch dasturi.T-2002y. 
3.
 
«Bоlalar bоgchasida ta’lim-tarbiya dasturlari» Muminоva, 
Sоbirоva va bоshkalar. 
4.
 
Ye.T.Nedоpekina, A.V. Nikоl’skaya «Maktab busagasida» 
«Ukituvchi»T- 1971Y.