Eshonqulov O. E. va boshq. Genetika: Akad litseylar uchun darslik / A. E. Eshon e 99 qulov, K. N. Nishonboyev, M. Bosimov
Yüklə 2,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Belgi
Gen Genotip 1. Yong‘oqsimon A - B - AABB, AaBb 2. Gulsimon tojli A - b - AAbb, Aabb 3. No‘xotsimon tojli a - B - aaBB, aaBb 4. Yalpoqsimon tojli a - b - aabb P: O AAbb x O aaBB Gametalar: Ab aB F 1: AaBb Fenotip: Yong‘oqsimon tojli F2: O AaBb x O AaBb X AB Ab aB ab AB AABB Yong‘oqsimon tojli AABb Yong‘oqsimon tojli AaBB Yong‘oqsimon tojli AaBb Yong‘oqsimon tojli Ab AABb Yong‘oqsimon tojli AAbb Gulsimon AaBb Yong‘oqsimon tojli Aabb Gulsimon aB AaBB Yong‘oqsimon tojli AaBb Yong‘oqsimon tojli aaBB No‘xotsimon aaBb No‘xotsimon ab AaBb Yong‘oqsimon tojli Aabb Gulsimon aaBb No‘xotsimon aabb Yalpoqsimon F 2 9 ta yong‘oqsimon tojli; 3 ta gulsimon tojli; 3 ta n o ‘xotsi- m on tojli; 1 ta yalpoqsimon tojli tovuqlar rivojlanadi, ya’ni bu nis- bat duragaylar chatishtirishning avlodida kuzatiladigan fenotip b o ‘yicha belgilarning ajralish nisbatiga mos keladi. 39 Mustaqil yechish uchun masalalar 1. O dam da yaqindan ko‘rish dom inant belgi b o ‘lib, turli dara- jada nam oyon b o ‘ladi. Bu belgi har xil autosom ada joylashgan dom inant genlarning kom plem entar ta ’siri natijasidir. G enotipda har ikkala dom inant genlar uchrasa yaqindan ko‘rishning yuqori darajasi, dom inant genlardan faqat bittasi uchrasa belgi o ‘rta dara- jada yuzaga chiqadi. O na yuqori darajada yaqindan ko‘radigan, ota esa normal ko‘rish qobiliyatiga ega b o ‘lgan oilada ikki farzand tug‘ilgan: biri yuqori darajada, ikkinchisi o ‘rta darajada ko‘radi. O ta-onalar va avlodlar genotipini aniqlang. 2. T o ‘tiqushlarda patlar rangi ikki juft birikmagan va allelmas genlar tom onidan belgilanadi. Ikki xil dom inant genlarning genotipda birga kelishi yashil rangni belgilaydi, bir juftning dom i nant geni ikkinchi juftning retsessiv geni bilan birga uchraganda sariq yoki havorang nam oyon b o ‘ladi, har ikkala juftning retsessiv genlari esa oq rangni belgilaydi. a) Patlari yashil rangli to ‘tiqushlar, oq patli to ‘tiqushlar bilan chatishtirilganda, keyingi avlodda olingan qushlarning 25 foizi yashil, 25 foizi havorang, 25 foizi sariq va 25 foizi oq patli b o ‘lgan. Chatishtirish uchun olingan to ‘tiqushlarning genotipini aniqlang. O ‘rganilayotgan belgining irsiylanish qonuniyatini aniqlang. b) Yashil rangli to ‘tiqushlarning o ‘zaro chatishtirish natijasida avlodda 55 ta yashil, 18 ta sariq, 17 ta havorang va 6 ta oq rangli qushlar olingan. O ta-ona va duragaylarning genotipini aniqlang. d) Hayvonot bog‘i oq to ‘tiqushlarga buyurtm a bergan. Ammo fermada mavjud b o ‘lgan yashil va sariq qushlar chatishtirilganda oq to ‘tiqushlar hosil b o ‘lmagan. Fermadagi to ‘tiqushlarning genotip- larini aniqlang. 3. Sichqonlarda ju n rangining kulrang b o ‘lishligi dom inant A va B genlarning kom plem entar ta ’siriga bog‘liq. A geni mustaqil holda ju n rangining qora b o ‘lishligini ta ’minlaydi. B geni esa, A geni ishtirokisiz junning rangli b o ‘lishligini ta ’minlaydi. A geni esa, B genining ishtirokisiz junning rangli b o ‘lishligini ta ’minlay olmay- di. Shuning uchun genotipda dom inant gen B b o ‘lsa ham sichqon lar oq junli b o ‘ladi. Shu genlarning retsessiv allellari yig‘indisi ham ju n rangining oq b o ‘lishi sabab b o ‘ladi. a) Kulrang sichqonlar chatishtirilganda, keyingi avlodda olin gan sichqonlarning 82 tasi kulrang, 27 tasi qora va 35 tasi oq junli 40 Genetika b o ‘lgan. Chatishtirish uchun olingan sichqonlarning genotipini aniqlang. b) Kulrang sichqonlar chatishtirilganda F 1 da olingan sichqon- larning 58 tasi kulrang va 19 tasi qora junli b o ‘lgan. Sichqonlarning genotipini aniqlang. d) Digeterozigotali kulrang sichqonlar retsessiv oq sichqonlar bilan chatishtirilsa, keyingi avlodda olingan sichqonlarning genotipi qanday b o ‘ladi? e) Kulrang sichqonlar, qora sichqonlar bilan chatishtirilganda F 1 da olingan sichqonlarning ham masi kulrang b o ‘lgan, F 2 da esa 3/4 kulrang, 1/4 qora sichqonlar olingan. Chatishtirish uchun olin- gan va chatishtirishdan keyin olingan sichqonlarning genotipini aniqlang. Test topshiriqlari 1. Allel genlarning o ‘zaro ta ’siri qaysi javobda berilgan. 1. Dominantlik 2. Epistaz 3. Polimeriya 4. Retsessivlik 5. Kodominantlik 6 . Ko‘p allellik 7. Komplementarlik 8 . To‘liqmas dominantlik 9. O‘ta dominatlik A) 1.4.5.6.8.9 B) 2.4.6 C) 1.2.5.8.9.4 D) 2.3.7 2. Allelmas genlarning o ‘zaro ta ’siri qaysi javobda berilgan. 1. Dominantlik 2. Epistaz 3. Polimeriya 4. Retsessivlik 5. Kodominantlik 6 . Ko‘p allellik 7. Komplementarlik 8 . To‘liqmas dominantlik 9. O‘ta dominatlik A) 1.4.5.6.8.9 B) 2.4.6 C) 1.3.5.8.9.4 D) 2.3.7 3. Gomozigota (aa) holatda yuzaga chiqadigan belgi qaysi javobda berilgan. A) Dominant B) retsessiv C) ko‘p allel D) Kodominant 4) Geterozigota holatida (Aa) har ikkala gen o ‘z ta ’sirini yuzaga chiqarishi ........ deyiladi. A) Dominant B) retsessiv C) ko‘p allel D) Kodominant 5. Barcha qon guruhidagi farzandlar tug‘iladigan ota-ona genoti pini k o ‘rsating. A) Geterozigotali 3 va 2 qon guruhli ota-onadan B) Gomozigotali 3 va 2 qon guruhli ota-onadan C) Geterozigotali 3 va 1 qon guruhli ota-onadan D) Gomozigotali 1 qon guruhli ota-onadan 6) Odamlarda uzoqni k o ‘rmaslik kasalligi qanday irsiylanadi. A) Dominantlik B) Epistaz C) Polimeriya D) Komplementarlik 41 7. Sichqonlarda junning rangi komplementar irsiylanadi F2 dagi ajralish nisbatini k o ‘rsating. A) 6 : 7 B) 9:3:4 C) 9:6:1 D) 1:1:1 8. Tovuqlar toji komlementar irsiylanadi yapoloqsimon toj genotipi ni k o ‘rsating. A) AAbb B) AaBb C) aabb D) aaBB 9. Geterozigota holatda dominant genning ta ’siri kuchliroq bo‘ladi- gan belgi. A) O‘ta dominant B) Retsessiv C) Ko‘p allel D) Kodominant. 1. Komplementarlik. Tabiatda keng tarqalgan ikki yoki undan ortiq allelmas (odatda dom inant b o ‘lgan) genlarning o ‘zaro ta ’siri natijasida yangi belgi yuzaga chiqadi. Bu allellarning har biri genotipda alohida uchraganda muayyan o ‘ziga taalluqli belgini yuzaga chiqaradi. M asalan, odamning norm al eshitish qobiliyati D va E allelmas dom inant genlarning o ‘zaro ta ’siri bilan belgilanadi (D — chig‘anoq rivojlanishi, E — eshitish nervi rivojlanishi belgi laydi). H ar ikkala genlar b o ‘yicha dom inant gomozigotalar (D D EE) yoki geterozigotalar (DdEe) da eshitish qobiliyati normal rivojlanadi. Agar ikkita allelmas genlarning bittasi retsessiv gomozigota holida kelsa (D D ee va ddEE) karlik kasalligini ku- zatiladi. Quyidagi rasmda komplementarlik irsiylanish berilgan (11-rasm). Interferon oqsili, gemoglobin polipeptidlari sintezlanishi, sochning pigmentatsiyasi ham komplementarlik xususiyatiga bog‘- liq. Komplementarlikda belgilar ajralishi 9 : 7; 9 : 6 : 1; 9 : 3 : 4 nisbatda kuzatiladi. 8 -§ . N oallel genlarning o ‘zaro t a ’siri AAbb Yüklə 2,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|