Izlanishlar, yechimlar

Oʻquvchilar 
ona tili
"Ona tili va adabiyoti” fanidan oʻquv 
dasturi nomlanishi
Ikkinchi 
davlat tili
Majburiy komponent
Majburiy 
komponent
Ixtiyoriy 
komponent
Fin tili
Fin tili va adabiyoti
Shved tili
-
Shved tili
Shved tili va adabiyoti
Fin tili
-
Sami tili
Sami tili va adabiyoti
-
Fin /shved 
tili
Sami tili
Fin/shved tili va adabiyoti,
sami tili va adabiyoti
Fin tili/ shved 
tili
-
Sigan tili
Fin/shved tili va adabiyoti,
sigan tili va adabiyoti
Fin tili/ shved 
tili
-

---

120
A.AVLONIY NOMIDAGI XALQ TAʼLIMI 
MUAMMOLARINI O‘RGANISH VA ISTIQBOLLARINI 
BELGILASH ILMIY-TADQIQOT INSTITUTI
Imo-ishora 
tili
Imo-ishora tili va adabiyoti, imo-ishora 
tili foydalanuvchilari uchun fin yoki 
shved tili
-
Fin tili/ 
shved tili
Boshqa til
boshqa ona tili (rus) toʻliq oʻqitiladi 
ikkinchi chet tili sifatida fin yoki shved
-
Fin tili/ 
shved tili
Yuqoridagi jadvalda koʻrganingizdek 
Finlyandiyada 
ikkita davlat tili mavjud, 
ona tili fin tili boʻlganlar, shved tilini, ona tili shved tili boʻlganlar fin tilini davlat 
tili sifatida oʻrganishadi. Ona tili sami yoki sigan, rus tili boʻlganlar ham fin yoki 
shved tilini oʻrganishadi. 
Bizdachi
,
umumiy oʻrta taʼlimning yangidan ishlab chiqilayotgan Milliy oʻquv 
dasturida “Til va adabiyot fanlari ona tili, adabiyot, oʻzbek tili (taʼlim boshqa tillarda 
olib boriladigan maktablar uchun), qardosh tillar (qozoq, qirgʻiz, tojik, turkman), 
rus tili (taʼlim rus va oʻzbek tilida olib boriladigan maktablar uchun) oʻquv 
predmetlarini qamrab oladi hamda ularning oʻzaro aloqadorligini taʼminlaydi”, 
deb qayd etilgan.
Bugungi kunda umumiy oʻrta taʼlim maktablarida taʼlim 7 tilda olib boriladi. 
Shundan, 2069 ta maktabda taʼlim oʻzbek tilidan boshqa tillarda yaʼni rus, 
qoraqalpoq, qozoq, tojik, turkman, qirgʻiz tillarida olib boriladi va har bir millat 
vakillari uchun millatlararo bagʻrikenglik tamoyili asosida sharoitlar yaratilgan, 
oʻquv jarayoni oʻz ona tillarida tashkil etilgan va ushbu maktablarning har birida 
oʻquvchilar uchun barcha fanlardan oʻz ona tilida darslik va oʻquv metodik 
adabiyotlar bilan taʼminlanadi. 
Fin taʼlim tizimida taʼlim oluvchilarda til oʻrganish qobiliyatini rivojlantirish 
erta bolalikdan boshlanadi va butun hayotida davom etadi. Til uyda, maktabda 
va maktabdan tashqari vaqtlarda rivojlanadi. Maktabda til oʻqitishning asosiy 
prinsipi - turli vaziyatlarda tildan foydalanishga oʻrgatish hisoblanadi.
Oʻqish va yozish strategiyasi - bu ona tilini oʻrgatish paytida taʼkidlash zarur 
boʻlgan markaziy metakognitiv koʻnikmalardir. Til oʻrganishning maqsadi tilni 
anglash va tahliliy til qobiliyatlarini qoʻllab-quvvatlash va rivojlantirishdir.
1-2-sinflarda ona tili va adabiyot fanini oʻqitishda oʻquvchilarning individual 
qobiliyatlarini hisobga olgan holda ongli yondashish, oʻzini namoyon qilish va 
muloqot qobiliyatlarini rivojlantirishga koʻmaklashish, til, shuningdek, tinglash, 
gapirish, oʻqish va yozish qobiliyatlarini rivojlantirish alohida vazifa hisoblanadi. 
Oʻquv jarayonining davomiyligiga eʼtibor qaratish, maktabgacha yoshdagi 
asosiy koʻnikmalar va oʻzaro kompetensiyalarga bogʻlagan holda davom ettirish 
muhim. 

---