O ’zbekiston respublikasi oliy va o ’rta maxsus ta'lim vazirligi nizomiy nomli toshkent davlat pedagogika universiteti

Birinchi yo’l 
— ekskursiya, mashg’ulot, maqsadli sayriar orqali bolalarni kattalar 
mehnatiga yaqinlashfirish. Bunda kuzatish, kino va diafilm, diapazitiv, teleeshittirish, 
badiiy adabiyot, ko’rgan va eshitgani to’g’risida suhbat, tarbiyachi va bolalarning 
hikoyalari. Tarbiyachining hikoya va tushuntirishi, didaktik o’yinlar kabi turli-tuman 
metodlardan foydalaniladi.
Ikkinchi yo’l 
- mashg’ulot va mashg’ulotdan tashqari vaqtlarda kattalar 
mehnatini bolalarga yaqinlashtirish. Gigienik va pedagogik Jihatdan mumkin bo’lgan 
ishlarni (binoni tozalash, idish yuvish, yuvilgan kirlarni dazmollash va tahlash, 
bayram kiyimlarini tikish, bolalar bilan o’yin, mashg’ulot uchun kerakli materiallarni 
tayyorlash va boshqalar) bolalar oldida bajarish. Kuzatish, ko’rsatib tushuntirish, 
suhba^ 
tarbiyachining so’zlab berishi va shunga o’xshash materiallardan
RS

---

foydalaniladi. Kuzatishdan keyin bolalar bilan shunga o’xshash mehnat turlarini 
tashkil etish maqsadga muvofiq ЬоЧаг edi: kutubxonaga borib kelgandan keyin 
yirtilgan kitoblarni yamash, modalar atelesiga borib kelgandan keyin qo’g’irchoqqa 
kiyim tikish va hokazolar.
Uchinchi yo’l 
- bolalarning katlalar bilan birgalikdagi mehnatlari. Bolalarning 
kattalar bilan birgalikdagi mehnatlari har xil bo’lishi mumkin (xona o'simliklarini 
yuvish. polizda ko’chat yoki urug’larni ekish uchun jo’yaklar tayyorlash, binoning 
ichini tozalash va h.k.).
Bolalarning kattalar bilan birgalikdagi mehnatlarini tashkil etish shakllari ham 
ish mazmuniga qarab har xil boMadi;
1. Asosiy ishni kattalar bajarishadi, bolalar qo’llaridan kelganicha yordam 
beradilir.
2. Tarbiyachi ishni boshlab beradi, qolganini bolalar o’zlari mustaqil davom 
ettirishadi.
3. Kattalar boshlab beradi, bolalar davom ettiradi, keyin esa bolalar va kattalar 
birgalikda bajarishadi.
Bolalar kattalar bilan birgalikda mehnat qilishlari orqali mehnat malaka va 
ko’nikmalarini tez va oson egallab oladilar, ularning kattalar mehnati to'g'risidagi 
bilimlari boyidi, bunday mehnat bolalarga quvonch bag’ishlaydi.
Bolalami kattalar mehnati bilan tanishtirishda hamma metod va vositalardan 
keng ravishda foydalaniladi.
SHunday qilib kattalar mehnati bilan tanishtirish bolalar mehnat va axloqiy 
tarbiyasining tarkibiy qismi hisoblanadi. 
»
5. 
Xilma xil mehnat turlarining vujudga kelishi
Mehnat qilish muntazam tarzda boMib, unda hamma bolalar ishtirok etsa va 
kattalar mehnati bilan tanishtirib borilsa, u tarbiya vositasiga aylanadi.
o’z4)’ziga xizmat 
qilish