O ’zbekiston respublikasi oliy va o ’rta maxsus ta'lim vazirligi nizomiy nomli toshkent davlat pedagogika universiteti

3. YOsh avlod tarbiyasida mehnat tarbiyasining
vazifalari
Mehnat tarbiyasining asosiy maqsadi bolalarni har tomonlama rivojlantirish, 
axloq^ qilib tarbiyalash, kelajakdagi mehnat faoliyatiga ruxiy jixatdan tayyorlash, 
meh'hat qilish xohishini singdirib borishdir.
Mehnat tarbiyasining vazifalari xilma-xildir, shuning uchun ularni guruhlar 
bo’yicha quyidagicha turkumlarga ajratiladi (V.I.Loginova):
Birinchi guruh vazifalari bolalarning mustaqil mehnat faoliyatiga pedagogik 
ta'sir ko’rsatish bilan belgilanadi:
1. Bolalarni maqsad qo’yishga, n)ehnat malakalari, ko’nikmalari, mehnat 
madaniyati bo’yicha kerakli materiallar va mehnat qurollarini tanlab olishga 
o ’rgatish.
2. Bolalarda bo’lajak mehnat faoliyatini shakllantirish. mehnat jaryonlarini 
mehnatda qatnashuvchilar o ’rtasida taqsimlash, mehnatda yaxshi natijalarga erishish 
malakalarini shakllantirish.
3. Mehnat faoliyatining dastlabki ijtimoiy sabablarini shakllantirish, buyumlar 
va harakatlarga qiziqish uyg’otish orqali mehnat natijalariga erishish, katta 
guruhlarda esa mehnatning ijtimoiy ahmiyatli ekanligini tushinib etish.
Ikkinchi guruh vazifalari kattalar mehnatiga ijobiy munosabatni tarbiyalashga 
qaratilgan:
1) Bolalarga kattalarni qanday natijalarga erishish uchun mehnat qilayotganini 
tushuntirish.
2) Bolalarda mehnat axliga hurmatni, ularga qo’lidan kelganicha yordam berish 
xohishlarini tarbiyalash.
3) Kattalarning mehnat natijalarini asrab-avaylashga o’rgatish.
Uchinchi guruh vazifalari mehnat faoliyatida bola shaxsini shakllantirishga 
qaratilgan:
83

---

- Bolalarda mehnatsevarlik, har qanday mehnatda katnashish, boshlagan ishini 
oxiriga etkazish uchun bor kuchini ayamaslik, o’z shaxsiy mehnatiga nisbatan to’g ri 
munosabatni tarbiyalash.
- Javobgarlik, mustaqillik, maqsadga qaratilganlilik, qat'iylik, tashabbuskorlik 
va faollik. sabr-matonatlilik, chidamlilik kabi bola shaxsining axloqiy sifatlarini 
tarbiyalash.
- Madaniy xulq va o ’z tengdoshlariga nisbatan ijobiy munosabatni tarbiyalash, 
o'zaro kelishgan holda birga ishlay olish, jamoa ishida natijaga erishguncha o’z 
mehnati bilan qatnashish, o'zi va o rtoqiarining mehnalini xolisona baholash, yordam 
berish.
Bolalar mehnatining mazmuni «MTMda ta'lim va tarbiya dasturi»ning bijinchi 
va ikkinchi kichiq guruhlar uchun «Mehnat faoliyati uchun zamin tayyorlash» 
bo’limida, o’rta, katta va maktabga tayyorlov guruhlarida esa «Mehnat» bo’Iimida 
berilgan.
Kattalar 
mehnati 
bilan 
tanishtirish 
hamma 
yosh 
guruhlari 
uchun 
«Mashg’ulotlarda ta'lim berish», «Tevarak-atrof bilan tanishtirish va ijtimoiy hayot 
xodisalariga qiziqishni tarbiyalash» bo’limlarida berilgan. Katta va maktabga 
tayyorlov guruhlari uchun qo’l mehnatining mazmuni «Qurish-yasash» bo’limida 
berilgan.
Dasturda bolalar mehnatiga mustaqil faoliyat va axloqiy tarbiyaning vositasi 
sifatida qaraladi.