6.2. Mehnatga haq to’lashning shakllari va tizimlari hamda ularni
hujjatlashtirish
Mehnatga haq to’lashda ishning sifatini, ishlab chiqarish normalarini
bajarilishini hisobga olish va ish haqi hisoblashning ma’lum tartibini belgilash
zarur. Demak, korxonada mehnatga haq to’lashni tashkil etish biri-biriga bog’liq
bo’lgan uchta elementlar bilan aniqlanadi: tarif tizimi, mehnatni normalashtirish
va mehnatga haq to’lash shakllari. Sifat jihatidan mehnat tarif tizimi bilan
baholanadi, sarflangan mehnat miqdori normalashtirish bilan hisobga olinadi, ish
haqi hisoblash tartibi esa mehnatga haq to’lash shakllari bilan aniqlanadi.
Ishchilar mehnatiga haq to’lashda tarif setkasi asos bo’lib hisoblanadi. Тarif
setkasi ishlovchilarning malakasi, mehnatga haq to’lash shakli va mazkur
sohaning xalq xo’jaligidagi ahamiyatini inobatga olgan holda tuziladi. Тarif
tizimiga quydagilar kiritiladi:
-
bir soat yoki bir kunlik mehnatiga to’lanadigan haq miqdorini belgilovchi
tarif stavkasi;
218
-
haq to’lashda ish va ishchilarning (malakasi) turli razradlari orasidagi
munosabatlarini ko’rsatuvchi tarif setkasi;
-
tarif-malakaviy ma’lumotnoma. Uning yordamida tarif setkasiga binoan ish
va ishchining razradi aniqlanadi.
Oddiy ishlar 1-razradli ishchining tarif stavkasi bilan to’lanadi. Mehnat
malakasi darajasiga, ya’ni belgilangan tarif razryadi va tarif koeffitsiyentiga, qarab
qolgan razradlarning tarif stavkalari bu razraddan ortiq bo’ladi. Тarif razradi har
bir ishlab chiqarish operatsiyasiga, har bir ish turiga tayinlanadi, shuning uchun
ish bajarish normalarini hisobga olgan holda, ishbay ish haqini hisoblab topishda
tarif stavkasidan foydalaniladi.
Mehnatga haq to’lash shakli, mukofotlar, qo’shimcha haqlar, rag’batlantirish
to’lovlari, kasaba uyushma qo’mitasi bilan kelishilgan holda, ish beruvchi
tomonidan qabul qilinadigan jamoa shartnomasi bilan belgilanadi. Davlatning tarif
stavkalari va okladlari korxonada ishchilarning malakasiga, kasbiga, ular
tomonidan bajariladigan ishlar sharoitining murakkabligiga qarab baza sifatida
foydalanilishi mumkin.
2006 yil 1 noyabdan boshlab byudjеtdan moliyalashtiriladigan muassasasalar,
tashkilotlar va korxonalarning xodimlari mеіnatiga haq to’lash
O’
zR VMning
2006 yil 26 oktyabrdagi 218-sonli
q
arori bilan tasdi
q
langan Yagona tarif sеtkasi
(YaTS)ga asosan amalga oshiriladi. U
o’
z ichiga 22 tarif razryadini oladi va tarif
koeffitsiеntlari or
q
ali turli xil razryaddagi ish va ishchilar (malaka)
o’
rtasidagi
mеіnatga іa
q
t
o’
lash nisbatini namoyon etadi (6.1 -jadvalga qarang).
200
8
yil 1
6 noyabr
dan boshlab yagona tarif sеtkasi b
o’
yicha boshlan
g’
ich
(nolinchi) razryadning minimal mi
q
dori oyiga
28040
s
o’
mni tashkil
q
iladi (
O’
zR
Prеzidе
ntining 22.10.2008 yil
dagi "200
8
yilning 1
6 noyabr
dan boshlab ish
іa
q
i, pеnsiyalar, stipеndiyalar va ijtimoiy nafa
q
alar mi
q
dorini oshirish
t
o’g’
risida"gi Farmoni).
219
6.1-jadval.
Dostları ilə paylaş: |