Baki sl avyan u ni V ers it et I azərbayс anca

учеников;  2)  со  значением  временного 

или пространственного предела. 

Axşama 

qədər  до  вечера,  səhərə qədər  до  утра, 

şəhərə qədər  до  города,  qayıdana qədər 

до  возвращения, 

dünənə  qədər  до  вче­

рашнего  дня, 

dizə qədər до колен,  dar- 

vazaya  qədər  до  ворот,  avtobusa  qədər 

до автобуса, 

saat опа qədər до десяти ча­

сов;  3) предшествование какому-л.  собы­

тию. 

Müharibəyə qədər до войны, dərs ili 

başlarıana  qədsr  до  начала  учебного 

года, 

qurultaya  qədər  до  съезда;  2. как 

(сравнение). 

Xəzər qədər как Каспий, sə- 

nin qədər как ты;  0 birqədər:  1) несколь­

ко,  немного. 

Xəstənirı hah bir qədəryün- 

gülləşdi состояние  больного  несколько 

улучшилось, 

bir qədər dayanmaq немного 

постоять;  2) некоторый. 

Bir qədər vaxt- 

dan  sonra  через  некоторое  время;  bu 

qədər:  1)  столько  (такое  количество, 

определенное количество). 

Ви qədər vaxtı 

harada idin? где ты был  столько  време­

ни? 

bu qədərşeyi nə edirsən? на что тебе 

столько  вещей?, 

bu qədər kitab столько 

книг;  2) баста,  вот  и  все; 

nə  qədər:

1.  сколько. 

Nə  qədər  kitab  oxumusan? 

сколько  книг  ты  прочитал?  2. какой, 

какая, какое. 

Nə qədər məsafə keçmisən? 

какое  расстояние  ты  прошел? 

nə  qə- 

dər..., о qədər...  настолько..., насколько... 

Nə qədər güclüdürsə,  о  qədər də cəlddir, 

насколько  силён,  настолько  и  ловок, 

ilk təəssürat пэ qədər giiclüdür! насколь­

ко  сильно  первое  впечатление!; 

пэ qə- 

dər ki пока;  до  тех  пор,  пока.  Nə qədər 

ki  о  buradadır...  до  тех  пор,  пока  он 

здесь..., 

nə  qədər  ki  hava  qaralmayıb... 

пока не стемнело..., 

пэ qədərki, тэп Ьи- 

rada olacağam...  до тех  пор, пока я буду 

здесь...; 

о qədər:  1. столько  (значитель­

ное количество). 

О qədər kitabı haradan 

almısan?  где  ты  взял  (купил)  столько 

книг? 

о qədər damşır ki...  он столько го­

ворит,  что...;  2.  настолько,  до  того; 

о 

qədər gözəldir ki...  он  настолько красив, 

что...; 

sinifdə  о  qədər  sakitlikdir  ki...  в 

классе  до  того  тихо,  что...; 

тйткйп 

qədər  по  мере  возможности,  по  мере 

сил; 

bir bu qədər də столько  же;  boğaza 

qədər  по  горло;  xirtdəyə qədər  см.  bo- 

ğaza qədər;  müəyyən qədər до известной 

степени; 

buraya qədər до сих пор;  ölün- 

cəyə qədər до  гроба,  по  ф об;  qəbrə qə- 

dər до фобовой доски; пэ vaxta qədər? до 

каких  пор?; 

bu vaxta qədər до  сих  пор.

QƏDƏR2  с у щ .   рок,  судьба. 

Qədərbükdü 

belimi  судьба  согнула  мне  спину.

QƏDƏRLƏNMƏ  с у щ .   о т   глаг.  

qədar- 

lənmək.

QƏDƏRLƏNMƏK  г лаг .   предопределять­

ся, быть предопределенным роком, судь­

бой  (о  том,  чему  суждено  сбыться).

QƏDƏRSİZ  п р и л .   р а з г .   1.  бесчислен­

ный. 

Qədərsiz  sürülər  бесчисленные 

стада, 

qədərsiz sayı k i m i n ,   n ə y i n   бес­

численное  количество  к о г о ,   ч е г о ;

2. беспредельный, безфанйчный. 

Qədər- 

siz sədaqət беспредельная  преданность, 

qədərsiz sevgi  безфаничная  любовь.

QƏDİD  с у щ .   1.  вяленое мясо;  2. п е р е н .  

худой,  слабый  здоровьем  человек.

QƏDİM  п р и л .   1. древний,  старинный, 

старый. 

Qədim şəhərin xarabaları  разва­

лины  древнего  города, 

qədim  mədəniy- 

yət  древняя  культура,  qədim  memarlıq 

abidələri  древние  памятники  архитек­

туры, 

qədim tarix древняя  история,  qədim 

xalqlar  древние  народы,  qədim zaman- 

larda  в древние  времена,  г е о л .   qədim 

allüvial çöküntülər древнеаллювиальные 

отложения, 

qədim Xəzər terrasları  древ­

некаспийские террасы, 

qədim уипап dili 

эллинский язык, древнефеческий  язык, 

qədim xalq mahmları  старинные  народ­

ные песни, 

qədim ənənələr старые тради­

ции, 

qədimdünya старый свет;  2. г е о л . 

ископаемый. 

Qədim düzənliklər ископае­

мые  равнины, 

qədim  qalıqlar  ископае­

мые остатки, 

qədim su ископаемая вода;

3.  античный. 

Qədimdünya pedaqogikası

п е д .   античная  педагогика;  4.  архи...  (в 

сложных  словах). 

Qədimfonem л и н г в ,  

архифонема;  0 

qədim əyyamda при царе 

Горохе; 

qədim dövrlərdən bəri  испокон 

веков. 

!

QƏDİMÇAPLI  п р и л .   б и б л .   старопечат­

ный. 

Qədimçaplı  kitab  старопечатная 

книга.

QƏDİMDAMAQLI  п р и л .   з о о л .  древне­

нёбный. 

Qədimdamaqlı quşlar древненёб­

ные  птицы.

QƏDİMDƏN  н а р е ч .   издавна,  испокон 

веков,  исстари,  издревле. 

Onlar lap qə- 

dimdən  dostdurlar  они  издавна  друзья,

qədimdm  adət  belədir  так  ведется  ис­

стари.

QƏDİMDƏNQALMA  п р и л .   старинный. 

Qədimdənqalma  üzük  старинное  коль­

цо, 

qədimdənqalma  daş-qaş  старинные 

драгоценности.

QƏDİMİ  п р и л .   древний:  1. старинный;

2.  старый,  ветхий.

QƏDİMLİK  с у щ .   1. древность. 

Тарйап 

qablarm qədimliyi древность  найденной 

посуды;  2.  ветхость. 

Tikililərin  qədim- 

liyi  ветхость  строений.

QƏDİR  сущ.   1. достоинство,  значение, 

цена;  2.  уважение;  0 

qədrini  bilmək 

k i m i n ,   n ə y i n   дорожить  ке м,   знать 

цену  кому;   оценивать,  оценить  чьи 

заслуги  по  достоинству. 

Azadlığın qəd- 

rini bilmək знать  цену  свободе.

QƏDİRAĞACI  п е р е н .   и р о н . в   сочета­

нии 

qədirağacı  эктэк:  употребляется 

по  отношению  к  старательному  чело­

веку  (бук.  дерево  благодарности). 

Yaxşı 

işlə,  sənə qədirağacı  əkəcəklər  работай, 

работай  -   памятник  тебе  поставят.

QƏDİRBİLƏNI  п р и л .   благодарный. 

Qs- 

dirbilən adam  благодарный  человек,  qə- 

dirbilən  nəsillər  благодарные  потомки; 

II  с у щ .   ценйтель.

QƏDİRBİLMƏZ  п р и л .   неблагодарный. 

Qədirbilməz adam  неблагодарный чело­

век.

QƏDİRBİLMƏZLİK сущ.  неблагодарность.

QƏDİRDAN  приЛ.  у с т а р .   см. 

qədirbilən.

QƏDİRDANLIQ  су щ.   у с т а р .   см. 

qədir- 

şünaslıq.

QƏDİR-QİYMƏT  су щ.   1. neHä  (степень 

ценности,  значимости  кого-,  чего-л). 

Qədir-qiymətini  bilmək  k i m i n ,   n ə y i n  

знать  цену к о м у ,   че му ;   2.  почёт,  ува- 

жёние.

QƏDtRŞÜNASI п р и л .   благодарный;  знаю­

щий  цену,  ценящий. 

Qədirşünas dostlar 

благодарные  друзья;  II  с у щ .   ценйтель 

чьих-л.  заслуг.

QƏDİRŞÜNASLIQ  с у щ .   благодарность; 

знание  цены,  оценивание  к о г о - л .

QƏDİRTUMLU  сущ.   д и а л .   сорт  дыни.

QƏDLƏMƏ  сущ.   о т   глаг.  

qədləmək.

QƏDLƏMƏK глаг.  n e y i  см. 

qəddəmək.

QƏDLƏNMƏ  сущ.   от   глаг. 

qədlənmək.

QƏDLƏNMƏK  глаг.  см. 

qəddənmək.

QƏDLİ-QAMƏTLİ прил. с м. 

qədd-qamətli.

QƏDR сущ.  устар.   1. достоинство;  2. си­

ла,  могущество.

QƏDR-QİYMƏT  с у щ .   с м .  

qədir-qiymət.

QƏDTƏZƏ  п р и л .   р а з г .   совершенно 

новый,  новенький,  неиспользованный. 

Qədtəzəpaltar совершенно  новая  одеж­

да, 

qədtəzə ayaqqabı  совершенно  новая 

обувь.

QƏFƏSI с у щ .  1.  клетка. 

Ağac qəfəs дере­

вянная  клетка, 

quş  qəfəsi  клетка  для 

птиц; 

döş qəfəsi  а н а т .   грудная  клетка;

2. решётка,  т е х . ,   ф и з .  

Qəfəs genera- 

toru  генератор  решёток,  qəfəs parametri 

параметр  решётки, 

atom qəfəsi атомная 

решётка, 

laylı  qəfos  слоистая  решётка, 

molekulyar qəfəs молекулярная  решётка;

3. п е р е н .   тюрьма,  кутузка;  4.  т е х .  

клеть  (подъёмное  устройство  в  шахте). 

Qəfəsləri  pillələrlə  yerləşən  dəzgahlar 

станы  со  ступенчатым  расположением 

клетей;  II  п р и л .   1. клеточный. 

Qə- 

fəsdə  bəsləmə  клеточное  содержание;

2.  решётчатый;  О 

qəfəs k i m i   как тюрь­

ма,  как  гроб  (о  тесном  помещении); 

qəfəsə salmaq  сажать,  посадить  за  ре­

шётку,  заточать,  заточить; лишать,  ли­

шить  свободы; 

qəfəsdə saxlamaq держать 

за решёткой; 

qəfəsdən azad olmaq осво­

бодиться  из  заключения; 

qəfəsə düşmək 

попасть  за  решётку; 

qəfəsdə  oturmaq 

сидеть  за решёткой; 

quru qəfəs кожа да 

кости.

QƏFƏSARASI  п р и л .   межплоскостной. 

Qəfəsarası məsafə  межплоскостное  рас­

стояние.

QƏFƏSƏ  с у щ .   1.  клетка;  2.  стойка,  под­

ставка. 

Sınaq şüşələri üçürı qəfəsə стойка 

для  пробирок;  3.  полка  (на  стене  или 

в шкафу). 

Kitab qəfəsəsi книжная полка;

4. стеллаж. 

İkimərtəbəli qəfəsə двухъярус­

ный  стеллаж.

QƏFƏSƏLİ  прил.   решётчатый.

QƏFƏSLİ прил.  решётчатый,  с решеткой.

QƏFƏSŞƏKİLLİ  п р и л .   решётчатый  (в 

виде  решётки).

QƏFİL  п р и л .   внезапный,  неожиданный. 

Qəfll  atəş  неожиданный  выстрел,  qəfd

gəliş  внезапный  приход,  qəfll ölüm  вне­

запная  (скоропостижная)  смерть.

QƏFİLCƏ  н а р е ч .   см. 

qəfıldən.

QƏFİLDƏN  н а р е ч .   см. 

qəflətən  I.

QƏFİLLƏMƏ  н а р е ч .   разг.   неожиданно, 

внезапно.

QƏFLƏT  с у щ .   1.  неведение,  неосведом­

лённость;  2.  невежество,  необразован­

ность;  3. невнимательность,  нерадивость, 

беспечность;  0 

qəjlətdə olmaq быть в не­

ведении,  быть  в  стороне  от  событий; 

qəflətdə saxlamaq  k i m i   держать  в  не­

ведении  к о г о ;  

qəflətdə yatmaq  быть  в 

неведении; 

qəflətyuxu.su полное неведе­

ние; 

qəflət yuxusuna getmək быть,  нахо­

диться в полном неведении; 

qəflətyuxu- 

sundatı aydmaq просыпаться,  проснуть­

ся;  открыть  глаза  на  мир.

QƏFLƏTƏNI  н а р е ч .  1.  вдруг,  внезапно, 

неожиданно. 

Qəflətən xəstələnmək  вне­

запно  заболеть, 

qəflətən  hücum  etmək 

внезапно  напасть, 

qəflətən aydmaq  вне­

запно проснуться;  2. случайно. 

Qəflətən 

rast gəlmək  случайно  встретиться;  qəf- 

lətərı  ölmək  скоропостижно  скончаться; 

II  п р и л .   1.  внезапный,  неожиданный. 

Qəjlətən  soyutma  ф и з .   внезапное  ох­

лаждение 

qəflətən genişlənmə  внезапное 

расширение; 

qəflətən  təftiş  внезапная 

ревизия; 2. непредвиденный, случайный.

QƏHƏL  с у щ .   д и а л .  загон (огороженное 

место  для  скота).

QƏHƏR  су щ.   см. 

qəhr.

QƏHƏRLƏNMƏ  с у щ .   от  г ла г .  

qəhər- 

lənmək.

QƏHƏRLƏNMƏKMar.  1. устар.  сердить­

ся,  рассердиться;  злиться,  разозлиться; 

гневаться,  разгневаться;  2. умиляться, 

умилиться,  растрбгаться, расчувствовать­

ся,  прослезиться.

QƏHƏRLİ I п р и л .   1. сердитый, злой, сви­

репый,  гнёвный;  2.  растроганный;  пе­

чальный,  слезный,  грустный,  скорбный; 

II н а р е ч .   1.  сердито,  гневно;  2.  скорб­

но,  грустно,  слёзно.

QƏHƏRLİ-QƏHƏRLİ  н а р е ч .   1.  сердито, 

гневно,  зло;  2.  с м . 

qəhərli II.

QƏHƏT  I  с у щ .   1. нехватка;  дефицит;

2. неурожай,  недород  из-за  бездождья, 

засухи;  II  п р и л  

1. недостаточный,

скудный;  2. голодный,  неурожайный; 

qəhət olmaq,  qəhətə  çıxmaq  оскудевать, 

оскудеть,  иссякать,  иссякнуть;  О 

başı- 

па iş qəhətdir? другого  занятия  нет,  что 

ли?  больше  заняться  нечем? 

başına söz 

qəhətdir?  не  нашел  другого  слова,  не­

чего  больше  сказать?

QƏHƏTLƏNMƏ  с у щ .   от   г ла г .  

qəhət- 

lənmək.

QƏHƏTLƏNMƏK  г ла г .   стать  редким, 

дефицитным;  исчезать,  исчезнуть.

QƏHƏTLƏŞMƏ  с у щ .   от   г ла г .  

qəhət- 

ləşmək.

QƏHƏTLƏŞMƏK  г лаг.   оскудевать,  оску- 

дёть;  исчезать,  исчезнуть;  становиться, 

стать  редким,  дефицитным.

QƏHƏTLİK  с у щ .   1.  неурожай,  недород. 

Buğda  qəhətliyi  неурожай  пшеницы;

2.  недостаток,  нехватка  ч е г о - л .   нуж­

ного; дефицит. 

Materialın qəhətliyi недо­

статок материала; 

qəhətlik çəkmək n е d ə n 

испытывать  недостаток,  нехватку ч е г о .

QƏH-QƏH  м е ж д .   ха-ха  (хохот).

QƏHQƏHƏ  с у щ .   ха-ха,  хохотание,  хохот. 

Qulaqbatırıcı  qəhqəhs  оглушительный 

хохот, 

qəhqəhə  qopdu  раздался  хохот; 

qəhqəhə  çəkmək  хохотать,  захохотать 

громко  смеяться,  расхохотаться,  взор­

ваться  смехом; 

qəhqəhə  etmək (eləmək) 

расхохотаться,  начать  громко хохотать.

QƏHQƏHƏLİ  п р и л .   хохотливый.

QƏHMƏR  с у щ .   с м .  

qahmar.

QƏHMƏRÇİ  с у щ .   с м .  

qahmarçı.

QƏHMƏRÇİLİK  с у щ .   с м .  

qahmarçdıq.

QƏHR  с у щ .   1. гнев,  ярость. 

Xalqkütləsi- 

nirı qəhri  волна  народного  гнева,  qəhrə 

gəlmək  прийти  в  ярость;  п е р е н .  

в ы с о к ,   неукротимость. 

Dalğaların 

qəhri ярость  волн;  2. негодование,  воз- 

мущёние. 

Qəhrlə rədd etmək отвергнуть 

с  негодованием;  3.  печаль,  грусть, 

скорбь. 

Dərin  bir  qəhrlə  с  глубокой 

скорбью; 

qəhr etmək (ehmək):  1. унич­

тожать,  уничтожить,  сокрушать,  сок­

рушить,  нанести  полное  поражение. 

Düşməni qəhr etmək (eləmək)  сокрушить 

врага;  2. карать,  покарать,  наказывать, 

наказать; подвергать,  подвергнуть каре. 

Cinayətkarları qəhr etmək покарать пре­

ступников; 

qəhr olmaq:  1. уничтожаться,

быть уничтоженным,  сокрушаться,  быть 

сокрушенным;  2.  погибать,  погибнуть.

QƏHRƏMANI  с у щ .   1.  герой:  1)  человек, 

совершивший  подвиг. 

Böyük Vətən mü- 

haribəsi  qəhrəmanları  герои  Великой 

Отечественной  войны, 

qəhrəmanların 

xatirəsi  bizim  üçün  əzizdir  нам  дорога 

память героев (о героях), 

xalq qəhrəmanı 

народный  герой;  2)  главное  действу­

ющее  лицо  литературного  произведе­

ния. 

Əsərin  qəhrəmanı  герой  произве­

дения; 

MÜsbət 

qəhrəman положительный 

герой;  3)  лицо,  воплощающее  в  себе 

характерные черты эпохи,  среды. 

Zsma- 

nəmizin  qəhrəmarıı  герой  нашего  време­

ни;  2. храбрец,  храбрый человек;  3. бо­

гатырь  (человек безмерной  силы,  отваги, 

стойкости  и  т.д);  II  п р и л .   1. героиче­

ский. 

Qəhrəmarı Azərbaycan xalqına eşq 

olsunl  Слава героическому азербайджан­

скому  народу!;  2.  богатырский;