«axborot-kommunikatsiya texnologiyalar va tizimlar»

Markaziy qayta ishlash birligi
Markaziy qayta ishlash birligi (MQIB) kompyuteming miyyasi 
hisoblanadi. Uning asosiy funksiyasi dasturlami ishlatmoqdir. Das- 
turlami ishlatishdan tashqari MQIB xotira, kiritish va chiqarish 
qurilmalari kabi boshqa tarkibiy qismlaming operatsiyalarini ham 
bajaradi. MQIBning asosiy qismlari quyidagilar:
(i)Arifmetik va logik birlik (ALB)
(ii)Nazorat birligi (NB)
(i)ALB.
ALB funksiyasi qo‘shish, ko‘paytirish, boiish va ayi- 
rish kabi arifmetik va logik operatsiyalami ijro etishdan iborat: 
AND, OR, NOT, EXCLUSIVE OR Operatsiyalar. ALB oshirish, 
kamaytirish, chap o‘zgartirish va tozalash operatsiyalari vazifalarini 
ham bajaradi.
(ii)Nazorat birligi. 
Nazorat birligi MQIBning eng asosiy qismi 
hisoblanadi, u ALB, xotira birligi, kiritish va chiqarish birligi kabi 
barcha fimksiyalami nazorat qiladi va boshqaruvini amalga oshiradi. 
Biroq u ma’lumotlar ustida amalga oshiriladigan asosiy qayta 
ishlash jarayonlarini amalga oshirmaydi, NB markaziy nerv sis- 
temasi vazifasini ijro etadi.
Xulosa qilib aytganda, bu quyidagi funksiyalami ijro etadi:
1. U xotira birligidan tashqaridagi buyruqlami oladi.
2. U buyruqlar shriftini ochadi.
3. U aloqani ma’lumotlami ichki aloqasi orqali to‘g‘ri vaqtda 
to‘g‘ri joyga o‘matadi.
4. U dastlab buyruq amalga oshirilgandan keyin ijro etilgan 
buyruqni saqlash joyini aniqlashtiradi.

---

3.2. Kiritish va chiqarish qurilmalari
Kiritish qurilmalari ma’lumotlami kompyuterga qayta ishlash 
uchun kiritadi - masalan klaviaturadan yoki diskka saqlangan 
fayldan. Kiritish markaziy qayta ishlash birligi qabul qilgan 
foydalanuvchi tomonidan amalga oshirilgan xato ishning dastur 
buyruqlarini ham qamrab oladi. Chiqarish qayta ishlashning 
natijalariga taa’luqlidir - u natijalami monitorda aks ettiradi, 
printerda chop etadi va boshqa kompyuterga aloqa simlari orqali 
uzatadi. 3.5-rasmda umumiy kiritish va chiqarish qurilmalarini 
kompyuter bilan foyalanilganligini tasvirlaydi.