g'oyasini ch u qu r idrok etishga zam in h ozirlanadi, o 'q u v ch ilar nutqi
rivojlantiriladi.
Xalq og'zaki ijodida ertak jan rin in g bolalar to m o n id an yaxshi
qabul qilinib, qiziqib o'qilishining sabablaridan biri ertak tilining
t a ’sirchanligi, o 'tk ir sujetliligi va xalq tiliga yaqinligidir. E rtak o 'q ib
b o'lingach, uning badiiy tili ustida ishlashga alohida aham iyat berish
zarur.
2 -sin f „O 'qish kitobi“ da keltirilgan „K am aychi sh o h " ertagida
,,yov qora bulutday yopirilib kelayotgan ek an", „K uychi terak"
ertagida „Terakning shoxlari xuddi surnay chalgandek ovoz chiqarib,
yaproqlari esa shildirab raqsga tu sh ar ek an ", „T o 'rg 'ay lar q o 'sh iq ay
tib, ularga jo 'r b o 'la r ekanlar", „O h, deb nola qilibdi terak ", „U stu n
ularning nag'm alariga jo 'r bo 'lib, s h o 'x -sh o 'x kuy chalibdi" kabi badiiy
vositalar yordam ida tasvirlangan m an zaralar ju d a ko'p . U la r ustida
ishlash o'quvchi nutqini o 'stirish bilan birga ularni fikr yuritishga,
m ulohaza qilishga ham o'rgatadi.
Ertaklarda o'xshatishlar, jonlantirish va m ubolag'alardan foydala
nilgan. O 'quvchilarga ularni izohlab berish, keyinchalik m atn d an to p
tirish, qayta hikoyalashda ulardan n u tqlarida foydalanishga o'rgatish
zarur.
Asar o 'q ib bo'lingach, badiiy til vositalari ustida ishlanadi. C hunki
ularning m a’nosi m atndan, asar m azm unidan anglashiladi. Ayniqsa,
m asallarda allegoriyani ochishda k o 'ch m a m a’noli so'zlardan k o 'p foy
dalaniladi. U lar bolalarga masal m azm unini tushunishga xalal bergani
u ch u n ayrim k o 'c h m a m a’noda ishlatilgan so 'z la r asam i o'q ish d an
oldin tushuntiriladi.
3 -sin f „O 'q ish kitobi“ d an o 'rin olgan „A yam ajiz" (Q udrat H ikm at)
sh e ’rida „B o 'ralar q o r kapalak", „B og 'lar sokin m izg'ishar, M isoli oq
kapalak", „M uz oynalar sovuq yeb" m isralarida o'xshatish, jo n la n ti
rish; „Saxiy ona tab ia t", „q u ch og 'id a havo s o f ' m isralarida m etafora;
„Ayam ajiz izg'iydi, K o'chalard a tutoq ib , Shox-shabbani tortqilar,
Y alm og'izdek yutoqib" kabi m isralarda jo n lan tirish va o'xsh atishlar
q o'llangan. Bular ustida ishlaganda quyidagicha savol-topshiriqlardan
foydalanish m um kin:
Dostları ilə paylaş: