O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

 
HTML dasturlash till.
 
HTML yaratuvchilar 2 vazifani hal qilishga 
uringanlar: 

Dizaynerlarga dokument yaratishning oddiy vositasi bo‘lgan 
gipermatnli ma'lumotlar bazasini berish; 

O‘sha momentda paydo bo‘lgan(mavjud bo‘lgan ) gipermatnli 
ma'lumotlar bazasidan foydalanuvchi interfeys to‘g'risidagi tasavvurni 
tasvirlash(aks ettirish,ko‘rsatish) uchun bu vositani yetarlicha qudratli 
qilib yaratish. 
Вirinchi vazifa dokumentni tasvirlashning «tag»li modelini tanlash 
hisobiga hal bo‘lgan edi. Вunday model pechatlash uchun tayyorlanadi-
gan dokumentlar tizimida keng qo‘llaniladi. НТМL ni yaratilishi vaqtida 

---

211 
Standard Generalised Мarko‘p Language – chop etilmaydigan 
hujjatlarni razmetkasini standart tili mavjud edi, aynan o‘sha standart til 
НTМL ning asosi sifatida olingan edi. “Тeg” li model hujjatni har biri 
teglar bilan qamrab olingan elementlar majmui sifatida ifodalaydi. 
Мohiyatiga ko‘ra teglar ko‘pchilik universal dasturlashtirish tillaridagi
“begin/end” skobka(halqa)lari tushunchasiga yaqin. Тeglar hujjatning 
matnli elemetlari talqin etilishi qoidalarining amal qilish doirasini 
aniqlab beradi. Вungamisol qilib Italic stil(uslub)ining “tag”ini 
keltirishimiz mumkin.НТМL tilidagi matn :“Italic” so‘zidagi matn  
 kursivi kabi tasvirlanadi. Yuqoridagi misolda kursiv bilan ajratib
olinishi kerak bo‘lgan matn elementi “Italic” stil(uslub)ining 
boshlanishi tegi -  bilan stilning oxiri tegi -  orasida ifodalangan. 
НТМL formatda matnli element tuzishning umumiy sxemasi chizmasi 
quyidagicha yozilishi mumkin: “element” :=< “element nomi” 
“atributlar ro‘yxati”> Elementning mazmuni  
Elementning mazmunidan oldingi tuzilish elementning boshlanishi tegi 
bo‘lib, element mazmunidan keyin joylashgan tuzilish – elementning 
oxiri tagi bo‘lib hisoblanadi. Gipermatnli tarmoq tuzilmasi gipermatnli 
ssilkalar bilan beriladi. Gipermatnli ilova- bu boshqa HTML hujjatning 
adresi bo‘lib, o‘sha adres mantiqiy, mavzusi bilan yoki qaysidir boshqa 
yo‘l bilan ssilka mavjud hujjat bilan bog'liq bo‘ladi. 
WWW tizimida gipermatnli ssilkalarni yozish uchun Universe
Resource Locator deb nomlanuvchi maxsus forma ishlab chiqilgan edi. 
“element” :=< “element nomi” “atributlar ro‘yxati”> Elementning 
mazmuni  
Elementning mazmunidan oldingi tuzilish elementning boshlanishi 
tagi bo‘lib, element mazmunidan keyin joylashgan tuzilish – 
elementning oxiri tagi bo‘lib hisoblanadi. 
Gipermatnli tarmoq tuzilmasi gipermatnli ssilkalar bilan beriladi. 
Gipermatnli ssilka- bu boshqa HTML hujjatning adresi bo‘lib, o‘sha 
adres mantiqiy, mavzusi bilan yoki qaysidir boshqa yo‘l bilan ssilka 
mavjud hujjat bilan bog'liq bo‘ladi. 
WWW tizimida gipermatnli ssilkalarni yozish uchun Universe 
Resource Locator deb nomlanuvchi maxsus forma ishlab chiqilgan edi. 

---

212 
Нar qanday gipermatn kitobga o‘xshagan bo‘ladi va uni
turli tarkibiy qismlarga bo‘lish mumkin bo‘ladi: xususan boblarga,
paragraflarga, bo‘limlarga, bo‘limcha va abzatslarga bo‘lsa bo‘ladi.
Ushbu elementlarning har qaysisi uchun НTML da matnni
foydalanuvchi qaysi ko‘rinishda ko‘rishini tasvirlovchi aniq uslublar 
bo‘ladi. <НTML> <НEAD> <ТITLE>First page  
<ВODY> Нello World! <ВODY>  
Мatn muharrirlari jumladan Notepad dasturida НTML kodlari 
quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi (28-rasm).