Qoshanov A’bdikerim

Soraw ha’m tapsi’rmalar ? 
1. Ne ushi’n IV-VI-a’sirler Xorezmde "I’laysan’li jillar" da’wiri dep ataladi’? 
2. Turkiy qawimler ha’m olardi’n; basqi’nshiliqlari aqibetleri haqqi’nda
ayti’p berin’.
3. I-IV asirlerde qanday jan’adan kanallar qazi’ldi, xaliqti’n’ sotsyalli’q
awhali’ qanday da’rejede boldi’? 
4. Qaraqalpaqstanni’n’ a’yyemgi xali’qlari'ni’n’ qural-jaraqlari’ ha’m 
a’skeriy sheberligi haqqi’nda ayti’n’ ha’m wolardi’ Worta Aziya xali’q- 
lari’ni’n’ qural-jaraqlari’ ha’m a’skeriy sheberligi menen sali’sti’ri’p 
ko’rsetin’. 
5. Qaraqalpaqstan aymag’i’ndag’i’ qalalardi’n’ o’nermentshiligi ham
jetkerip beretug’i’n o’nimleri qanday edi? 

---

75 
17-tema. B.e.sh. IV-I asirlerdegi A’yyemgi Xorezm ma’deniyati’
A’yyemgi Xorezm ma’deniyatina ta’n ja’miyetshilik b.e.sh. VII-VI a’sirlerge 
ta’n jergilikli sak – massaget xaliqlarinin’ tiykarinda payda boldi. Suwretlew 
ma’deniyatinin’ en’ da’slepkileri skif – sibir haywan ta’rizinde bolg’an. B.e.sh. VI 
a’sirdin’ aqirinda Xorezm ma’mleketi persiler tamaninan jawlap alinip 
Axemeniyler Imperiyasi menen baylanislar jasag’an. Sultanuizdag tawlarinan 
tabilg’an tas kapiteli b.e. baslari da’wirine ta’n bolip, usi Iran madeniyatinin’ 
ta’sirinin’ dawami boladi. 
37-su’wret.
‖Gopatshax‖ atli a’psanabiy adam ta’rizli maxluq turinde 
sa’wlelengen ko’rinis eki ayag’in dene astina jiynap jag’i astinda saqal ha’m eki 
jaqlama mu’yiz ko’rinisi sa’wlelengen. Sultanuizdag, IV –shi a’sir. 
Qaraqalpaqstan Respublikasi U’lke taniw muzeyinde saqlanbaqta.
B.e.sh. 
II 
–shi a’sirlerde Xorezm 
ma’deniyatina Orta Aziyadag’i ma’mleketler 
tamaninan ellenizm ma’deniyatida taray 
baslaydi. Bul ma’deniy tasirdin’ ku’shliligi 
a’sirese Geyur qala misalinda ko’rinip, onda 
tabilg’an Ellin tiypindegi mu’sinnin’ tabiliwi 
guwaliq. Mu’sin qizil ren’li ku’la’ldan 
islengen. Koriniste to’besi ushqir qalpaqqa 
kiyingen a’skerdin’ basi’ sa’wlelengen. B.e. 
I-II a’sirlerine ta’n bolip, ha’zirgi waqitta 
Moskva 
qalasindag’i 
Shig’is 
eller 
ma’deniyati muzeyinde saqlanbaqta.
B.e. 
birinshi 
a’sirlerinde 
Xorezm 
ma’mleketinin’ tariyxinda birinshi tengelerdin’ 
tu’rde basip shig’arilg’an. Olardin’ birinde 
u’zliksiz patshanin’ bu’yisti sa’wlelenip ekinshi 
tamaninda shawip baratirg’an attin’ ha’m grek 
a’psanasi basilg’an. Bul tengede a’yyemgi 
Xorezmdegi ma’mleketke ta’n ten’ge basip 
shig’ariwdin’ birinshi tiypinin’ payda boliwi. Olar 
grek-baktriya patshasi Evkratit ten’gelerine uqsas 
tu’rde shig’arilg’an.