DAVRIY XARAJATLAR (HISOBOT DAVRINING XARAJATLARI) – mahsulot
(ish, xizmat) larni ishlab chiqarish bilan bevosita bog’liq bo’lmagan xarajatlar. Ushbu xarajatlar
asosan tijorat (sotish) va ma’muriy boshqaruv va moliyaviy faoliyat bilan bog’liq xarajatlaridan
tashkil topgan.
DEBET (lat. debet - u majbur) - buxgalteriya hisobining bir qismi. Aktiv schetlarning
debetiga summalarning kо‘payishi yozilsa, passiv schetlarda esa, summaning kamayishi
yoziladi. Hisoblashish schetlarining debetida esa, boshqa korxona va shaxslarning shu korxonaga
qarzlari aks ettiriladi va debetorlik qarzlari deyiladi. Debet qoldiqlari esa, aktiv va aktiv-passiv
schetlarda bо‘ladi.
DEBITORLAR (lat. debitor - qarzdor) - ushbu subektga qarzdor bo‘lgan boshqa
korxona, tashkilot, muassasa yoki shaxslar bo‘lib, ular debetorlik qarzlarini to‘lashlari lozim.
Degressiv xarajatlar – o’zgaruvchan xarajatlarning bir turi, ya’ni xarajatlarning o’sish
darajasi subektning ishbilarmonlik faolligining o’sishidan ortda qoladi.
DEKLARATSIYA - (lotinchadan, ariza, e’lon) Deklaratsiyaning quyidagi turlari mavjud.
Bojxona deklaratsiyasi, aloqa deklaratsiyasi, soliq deklaratsiyasi va h.k.o.
-Bojxona deklaratsiyasi - boyliklar va tovarlarni chegaradan olib o‘tishda ularning nomi,
miqdori, bahosi, o‘rov turi va boshqalarni aks ettirgan holdagi bojxonaga taqdim etiladigan ariza;
-Aloqa deklaratsiyasi - xorijga jo‘natilayotgan pulli yoki qimmatli paketlarga ularning
mazmuni va qiymati aks ettirilib biriktiriladigan aloqa hujjati;
-Soliq deklaratsiyasi - shaxsning soliq to‘lash bilan bog‘liq daromadlari, mulki va
boshqalari hajmi haqidagi arizasi.
DEPONENT (lat. depono – yig‘aman) -korxona, tashkilot, muassasa yoki jismoniy
shaxsning korxona, tashkilot, muassasada vaqtincha saqlayotgan mablag‘i.
Deponent
summasi ishchi va xizmatchilarni mehnat haqini o‘z vaqtida olinmagan summalaridir. Mehnat
haqini to‘lash uchun muddat asosan 3 kun qilib belgilanadi. Muddat tugagandan so‘ng,
olinmagan mehnat haqi summalari vedomostga yoki deponentlar kitobiga xodimning ismi,
familiyasi, otasining ismi, qabul raqami, hisob-to‘lov qaydnomasi raqami va oy, hamda summa
yoziladi va deponentlangan deb belgilab qo‘yiladi. O‘z vaqtida to‘lanmagan pullar korxonaning
bankdagi hisob-kitobiga qaytariladi.
