Sinsilyasiya üsulu. Təbiətdə bir sıra duzlar mövcuddur
ki, onlara radioaktiv şüalarla təsir etdikdə özlərindən işıq
saçırlar. Belə maddələrə sinsilyatorlar və ya “fosforitlər” edən
maddələr deyilir. NaJ, CaJ duzları belə maddələrdəndirlər. İşıq
saçmanın intensivliyini artırmaq üçün sinsilyasiya edən maddə
adətən tellur Te elementi ilə aktivləşdirilir. Məhz duzların bu
xassəsindən radioaktiv şüaları aşkar edən qurğuların iş
prinsipində istifadə olunur.
- zərrəciyin flüoressen maddəyə
zərbəsi nəticəsində buraxılan işığı gözlə müşahidə etmək olur.
- zərrəciklərin yoluna üzəri nazik kükürdlü sink təbəqə ilə
örtülmüş ekran qoyub ona mikroskopla baxmaqla, görünüş
sahəsində ayrı-ayrı qığılcımların sinsilyasiyası müşahidə
olunur. Hər bir qığılcım bir
- zərrəciyin ekrana göstərdiyi
zərbəyə uyğun gəlir. Beləliklə, ekrana düşən
- zərrəcikləri
bilavasitə saymaq və onların ekrana düşdüyü yeri təyin etmək
olur. Sinsilyasiya üsulu sürətli
-zərrəciklərini də müşahidə
etməyə imkan verir.
Şək. 2.2- də sinsilyasiya üsulunda hazırlanmış detektorun
strukturu (a) və blok sxemi (b) göstərilmişdir.
a)
50
b)
Şək. 2.2a, b. Detektorun strukturu və blok sxemi
Ġmpulslu ionlaĢma kamerası. Onun iş prinsipi yüklü
zərrəciklərin qazı ionlaşdırma xassəsinə əsaslanmışdır.
İonlaşma kamerası lövhələrinin arası qazla doldurulmuş
kondensatordan ibarətdir. Onun elektrodlarına sabit gərginlik
verilir. Gərginlik elə seçilir ki, yaranan ionlar rekombinasiya
etmədən elektroda çatsın və eyni zamanda ikinci ionizasiya
yaranmasın. Qeyd olunacaq zərrəcik elektrodlar arasına
düşdükdə qazı ionlaşdırır və yaranmış ionlar elektrodlara
yığılır. Bu effekt qeydedici blok tərəfindən qeyd edilir (şək.
2.3).