Azərbaycan respublġkasi təHSĠl nazġRLĠYĠ «AZƏrbaycan hava yollari» qsc mġLLĠ avġASĠya akademġyasi

1.4. 

 -Ģüalanma 

-şüaları- 
elektronlar (
-1
e
0
), yaxud pozitronlar (
+1
e
0
) 
selin-dən ibarət olub, neytron artıqlığına malik dayanıqsız 
nüvələrin daxilində neytronun protona çevrilməsi zamanı və 
neytron çatış-mazlığına malik dayanıqsız nüvələrin daxilində 
protonun ney-trona çevrilməsi prosesində yaranır (şək.1.6). 
Şək. 1.6. 

-şüalanma 





0
1
1
1
1
0
e
P
n




0
1
1
0
1
1
e
n
P
(1.12) 

---

19 
Burada 

və 

neytrino və antineytrino olub sükunət 
kütləsi sıfır, spinləri isə 
2
1
olan elementar zərrəciklərdir və 
ancaq işıq sürəti ilə hərəkət halında mövcud ola bilir və maddə 
ilə çox zəif qarşılıqlı təsirdə olur. 
90
Th
234
izotopunun

-parçalanmasından görünür
ki: 
v
e
Pa
Th
~
0
1
234
91
234
90




(1.13) 
Deməli, 


- parçalanma elə baş verir ki, nüvənin proton-
larından biri neytrona çevrilir, nəticədə pozitron və neytrino 
buraxılır. 


-parçalanmada isə nüvənin neytronlarından biri 
pro-tona çevrilir və bu zaman elektron və antineytrino 
buraxılır.

-zərrəciklər nüvədən çıxarkən onların enerjiləri 
10MeV-ə qədər müxtəlif qiymətlər alır. 

-şüalar elektrik və 
maqnit sahələrində 

-zərrəciklərinə nisbətən daha çox meyl 
edir və ionlaşdırma qabiliyyətləri 

-zərrəciklərinkindən 
yüzlərlə dəfə kiçikdir.
Şək. 1.7. 

-şüalanma çevrilməsi 

---

20 
Ona görə də müxtəlif maddələrdə bir neçə millimetrdən on 
metrədək yol gedir. 

-şüalardan qorunmaq üçün metal və ya 
plasmas lövhələrdən istifadə etmək kifayətdir. 

-zərrəciklərin 
maddədə tormozlanması zamanı rentgen şüalanması yaranır.