Media va axboriy savodxonlik bo'yicha myammoli/tarbiyasi ogir yoshlar toifasi bilan ishlash uchun

 4-MAVZU. 
RAQAMLI «SOVUN»: 
YOLG’ON AXBOROTNI 
QANDAY QILIB OSON AJRATIB OLISH MUMKIN?
 
 
 
Treningga kirish
 
 
Axborot va uning xususiyatlari, 
shakllari, mohiyati va ta’sirini 
ko’rsatish 
undan foydalanish uchun 
tanqidiy yondashuvning muhimligini 
namoyish etdi. Axir, axborotda 
mavjud 
bo’lgan 
feyklar 
va 
manipulyatsiyalar 
kabi 
salbiy 
elementlar oddiy insonlarga ancha 
zarar keltirilishi mumkin.
Ular boshqa insonlar, hodisalar, voqealar, alohida dalillar haqida rost 
ma’lumotlarni noto’g’ri ko’rsatishlaridan tashqari, ular obro’, sog’liq va hayot 
uchun to’g’ridan
-
tog’ri xavfli bo’lishi mumkin
.
Soxta va manipulyatsiya xususiyatlarini o'rganishda ularning xususiyatlari 
aniqlandi: ularni qanday qilib niqoblash mumkin, qanday so'zlar va so'z 
birikmalaridan foydalanish mumkin, hissiyotlarga qanday ta'sir qilish kerak. 
Ammo soxta narsalar va manipulyatsiyalar o'zlarining ko'rinishlarida juda 
xilma-xil bo'lib, ko'pincha bir-birlari bilan qandaydir simbiyozni yaratadilar, 
shuningdek, ularni aniqlash mumkin bo'lgan ko'plab belgilar mavjud. Ushbu 
xilma-xillikda harakat qilishni osonlashtirish uchun bitta muhim printsipni 
o'rganishga arziydi. Uni o'zlashtirishning eng oson usuli bu oddiy mashq.
Mashq
 
М
P 1.
 
O’yin
-mashq. «Yetishmayotgan halqa».
Trener ishtirokchilarni 3-5 ta guruhga birlashtiradi. Har bir guruh 
o’rtacha haykalchani qurish yo’riqnomasi bilan LEGO
-konstruktorning mini-
to’plamiga ega bo’ladi
. Avvaldan har bir 
to’plamdan, haykalchani 
butunlay qura olmaslik uchun bitta detal olib qo’yilgan bo’lib, shu 
bilan bir paytda, har bir to’plamga, haykalchani qurish uchun kerakli 
bo’lmagan “ortiqcha” detal qo’shilgan.
Topshiriqni bajarish uchun guruhlarga 5 daqiqa beriladi.

---

69
Trener natijalar bo'yicha mashqni sarhisob qiladi. Tasavvur qilaylik, 
konstruktorning har bir detali - bu xabarlar, yangiliklar, postlar, 
bayonotlarning u yoki bu qismlari. Agar bizda bo'lgani kabi, ba'zi ma'lumot 
elementlari etishmayotgan bo'lsa, xabar to'liq bo'lmaydi. Agar ushbu dizayn 
bilan bog'liq bo'lmagan "qo'shimcha" elementlar mavjud bo'lsa, lekin ayni 
paytda ma'lumotlarning tafsilotlari bo'lsa va kimdir ularni ma'lum bir xabarga 
sun'iy ravishda "moslashtirishga" harakat qilsa, biz buzilgan yoki umuman 
yolg'on xabarlarni qabul qilamiz. 
Shuning uchun, Siz ma'lumot bir xil konstruktor ekanligini tushunishingiz 
kerak va biz aniq, to'liq ma'lumot olishimiz uchun har bir tafsilot muhim 
ahamiyatga ega. Shu bilan birga, biz ma'lumotlarning ishonchliligi uchun 
tahlil qilishda aynan shunday tafsilotlarga e'tibor qaratishimiz kerak. 
Ma'lumotlarning tafsilotlari bu ma'lumotlarning to'g'riligini yoki noto'g'ri 
ko'rsatilganligini tushunishning kalitidir.
Keling, Temur va skeytbord haqidagi voqeani eslaylik. Haqiqiy bo'lmagan 
hikoyalarda ba'zi faktlar-tafsilotlar butun xabardan olib tashlandi, boshqalari 
qo'shildi. Natijada yigit hayotidagi voqealar butunlay boshqacha ko'rinishga 
ega bo'ldi. 
Shuning uchun, oldimizda turgan narsani - buzilgan ma'lumotni yoki 
ishonchliligi shubhali ma'lumotlarni, yoki biz soxta yoki manipulyatsiya oldida 
turganimizni tushunish va tushunish uchun, biz tafsilotlarga e'tibor berishimiz 
kerak ma `lumot. Aynan nima? 
Oddiy ma'lumot foydalanuvchisi uchun 7 ta tushunarli maslahat belgilari 
mavjud. Ular Sizni yolg'onga ilinmaslikka yordam beradi. Bu o'ziga xos 
"informatsion shpargalka".