Dərslik rəHBƏRLİk azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 24 saylı
Yüklə 18,24 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
DERMATOLOGİYADA TƏTBİQ EDİLƏN
PREPARATLAR VƏ FİZİOTERAPİYA METODLARI Cədvəl 6.1. Preperatlar və metodlar Göstəricilər İltihab əleyhinə və hiposensibilizəedici preparatlar Kalsium preparatları (xlorid, qlükonat, kalsium pantotenat və s.) damarların ke- çiriciliyini azaldır, böyrəküstü vəzinin adrenalin ifrazının artırır, vena daxili yeri- dildikdə (10%-li kalsium xlorid 5-10 ml) bəzi hemostatik təsir göstərir Natrium tiosulfat – antitoksik, iltihab əleyhinə və desensibilizəedici təsir göstə- rir. Vena daxilinə 30%-li məhlulu 5-10 ml yeridilir və daxilə 10%-li sulu məhlulu 2-3 q qəbul edilir Qeyri-steroidli iltihab əleyhinə preparat- lar (ibuprofen, naprossin və s.) – prostaq- landinlərin sintezini zəiflədir Antihistamin preparatlar (dimedrol, tave- gil, fenkarol, peritol, klaritin və s.) – H1- reseptorların blokatoruna aiddir Alfa-adrenoblokatorlar (pirroksan, prazo- zin və s.) – orqanizmin periferik və mərkə- zi adrenoreaktiv sisteminə təsir edir, dəri- nin psixi gərginliyini, qaşınmasını azaldır Sedativ preparatlar və trankvilizatorlar (maqnium sulfat, bromidlər, damotu və pişikotu tinkruru, diazepam, bellatami- nal, belloid, fenobarbital, amizil, rezerpin, raunatin) – psixoterapevtin tövsiyəsinə uyüun təyin edilir Allerqodermatozlar, psoriaz, qırmızı yastı dəmrovun kəskin mərhələsi Neyrodermit, psoriaz, ekzema, toksider- miyalar, eritrodermiyalar, övrə Psoriatik artropatiya Allerqodermatozlar, psoriaz, toksikoder- miyalar, eritrodermiyalar, flebotodermi- yalar Akrosianoz, Reyno sindromu, skleroder- miya, keçəllik, diffuz neyrodermit, xroni- ki övrə, psoriaz, psoriatik eritrodermiya, qırmızı yastı dəmrov Psoriaz, qırmızı yastı dəmrov, allerqoder- matozlar, neyrodermatozlar 81 Immunkorreksiyaedici preparatlar İmmunostimulyatorlar – levamizol, tima- lin, taktivin, natrium nukleinat, prodigio- zan, pirogenal, splenin, plasenta ekstraktı, mielopid, ribomunil İmmunodepressantlar – sitostatiklər (metotreksat, azatioprin, merkaptopu- rin, prospidin və s.), siklosporin A (san- dimmun-neoral), geparin. Sitostatiklər az dozada kortikosteroidlər, vitaminlər, immunostimulyatorlarla kombinasiyada orqanizm tərəfindən daha yaxşı qəbul edi- lir Əvəzedən immunkorreksiyaedici terapi- ya - leykositar interferon, antistafilokokk plazma, leykositar kütlə, qamma-qlobulin və s. Spesifik immunoterapiya vasıtələri – sta- filokokk antifagin və anatoksin, antistafi- lokokk qamma-qlobulin, antistafilokokk plazma, stafilokokk bakteriofaq, strepto- kokk və stafilokokk vaksini Adaptogenlər – dibazol, jenşen və limon- nik ekstraktı, kalium orotat və s. Xroniki, residivləşən və aüır dermatozlar Qırmızı qurdeşənəyi (kəskin, yarımkəskin), akantolitik pemfiqus, psoriazın aüır formaları, eritrodermiya, xərçəngönü və onkodermatozlar Herpeslər, Kapoşi ekzeması, psoriazın aüır forması, neyrodermitlər, xroniki xoralı piodermiya Xroniki follikulitlər, vulqar sızanaqlar, furunkulyoz, residivləşən hidradenit, qızılyel iltihabı, yenidoüulmuşların endemik pemfiqusu, mikrob ekzeması, residivləşən ektima Xroniki dermatozlar, herpeslər Hormonal vasitələr Qalxanabənzər vəzinin preparatları (tireoidin, triyodtironin, L-tiroksin) Qlükokortikosteroidlərin sintetik analoqları (deksametazon, triamsinalon, kenaloq, diprospan və s.) – kalsium, kalium preparatları, C, A, E vitaminləri, immunstimulyatorlar ilə yanaşı, xörək duzunun, yaüların, karbohidratların məhdudlaşdırılır Anaboliklər (retabolil, nerobolil, nerobol və s.) Miksedematoz statuslu psoriaz, sklerodermiya, ixtioz, neyrodermit, ekzema, sızanaq xəstəlikləri, eritrodermiya müşayiət olunan xəstəliklər zamanı istifadə olunur Akantolitik pemfiqus, Dyurinq dermatozu, eritrodermiyalar, artropatik psoriaz, neyrodermitin diffuz forması və ekzema Akantolitik pemfiqus və s.kaxeksiyanın inkişafı əlaməti olan dermatozlar 82 Antibiotik terapiyası Penisillin və onun törəmələri: benzilpeni- sillin, fenoksimetilpenisillin, benzatinpe- nisillin, bisillinlər, oksasillin, ampisillin, amoksisillin, karbenisillin və s. Tetrasiklinlər: tetrasiklin, metasiklin, dok- sisiklin Makrolidlər: eritromisin, oletetrin, azitro- misin (sumamed), roksitromisin (rulid), midekamisin (makropen) və s. Sefalosporinlər: sefazolin, sefaleksin (bi- rinci nəsil), sefuroksim, sefaklor (ikinci nəsil), sefotaksim, seftazidim (üçüncü nə- sil), sefelim (dördüncü nəsil) və s. Flüorxinolinlər: siprofloksasin (siprobay, kvintor), ofloksasin (tarivid), pefloksasin (abaktal), lomefloksasin (maksakvin) və s. Aminoqlikozidlər: netilmisin, amikasin, gentamisin, tobramisin Karbapenemlər: tienam, meronem Monobaktamlar: aztreonam Linkozamidlər: linkomisin, klindamisin Qlikopeptidlər: vankomisin, ristosetin Kombinə olunmuş antibiotiklər: amoksi- sillin / klavulanat, kotrimoksazol Müxtəlif qrup antibiotiklər: natrium-fuzi- din, xloramfenikol, rifampisin Göbələkəleyhinə antibiotiklər: nistatin, levorin, flukonazol (diflükan), qrizefulvin, kanesten, ketokonazol (nizoral), itrakona- zol (orunqal), terbinafin (lamizil) Piodermiyalar, sızanaqlar, erizipeloid, vi- rus dermatozları (tetrasiklinlər), etiologi- yası aydın olmayan dermatozlar (sklero- dermiya, qırmızı yastı dəmrov, çəhrayı dəmrov, çoxformalı eritema və bəzi xəstə- liklər) Kandidozlar, onixomikozlar, trixomikoz- lar, hamar dərinin yayılmış mikozu 83 Kimyaterapiya vasitələri Sulfanilamid preparatları (biseptol, sulfa- dimetoksin, kotrimoksazol və s.) Sulfon preparatları (diusifon, avlosulfon, sulfaton və s.) Malyariya əleyhinə preparatlar (rezoxin, plakvenil, xloroxin, delagil) QİNK törəmələri (ftivazid, izoniazid, sal- yuzid və s.), rifampisin, dihidrostreptomi- sin Metronidozol, tinidazol, metrogil Piodermiyalar Cüzam, Dyurinq dermatozu, neyrodermit, psoriaz, sklerodermiya, xroniki piodermi- yalar Qırmızı qurdeşənəyi, fotodermatozlar, porfirin xəstəliyi Dıri vərəmi Demodekoz, rozasea, peroral dermatit, se- boreidlər, vulqar sızanaqlar Sistem terapiyanın vasitələri və herpetik infeksiyanın profilaktikası Anomal nukleotidlər: asiklovir (viroleks, zoviraks), valasiklovir (valtreks), famsiklovir (pensiklovir), qansiklovir, vidarabin, sitarabin, ribavirin, idoksiuridin, triflüortrimitidin, foskarnet Bitki mənşəli preparatlar (panavir) Spesifik qamma- və immunoqlobulinlər: insan immunoqlobulini, sitotek, intraqlobulin, pentaqlobulin, vezikbulin İnterferonlar və onların induktorları: leykositar insan interferonu, reaferon, larifan, ridostin, sikloferon, leykinferon, roferon-A, intron A, vellferon, kamedon, kaqosel, vitamedin Herpetik vaksinlər: canlı, inaktiv, rekombinant Sadə herpes • ümumi təzahürlərlə birincili • fəsadlı • disseminə olunmuş • residivləşən Residivləşən herpes • kəmərləyici dəmrov • insan papiloması virusu Genital herpes • birinci hücum • fəsadlı • residivləşən Kəmərləyici dəmrov Residivləşən I və II tip herpes 84 Detoksikasiya metodları Peroral enterosorbentlər (aktiv kömür, po- lifepan, belosorb, enterosgel və s.) Hemosorbsiya, plazmaferez. PUVA-te- rapiya, kortikosteroidlər, retinoidlərlə birlikdə aparıldıqda metodun effektivliyi artır Qanəvəzedicilər (hemodez, poliqlükin və s.), natrium xloridin izotonik məhlulu, 5%-li qlükoza məhlulu təkrar olunan vena daxili damcı üsulu ilə yeridilir Alleqidermatozlar, psoriaz Stivens-Conson və Layell sindromları daxil edilməklə Aüır dermatozlar, kəskin qırmızı qurdeşənəyi, akantolitik pem- fiqus, toksidermiyalar, artropatik psoriaz, psoriazın və neyrodermitin aüır diffuz for- ması, övrə Psoriaz, xroniki yayılmış dermatozlar Metabolik terapiya vasitələri B, A, E, C, D qrup vitaminləri, fol və nikotin turşuları, kokarboksilaza, piri- doksalfosfat, rutin, F vitamini, essensia- le. Farmakodinamik rezerv vasitəsi kimi müalicə və profilaktika məqsədi ilə istifa- də olunur Aromatik retinoidlər (etretinat, izotretino- in, asitretin, roakkutan) Sink və mis preparatları (sinkteral, sıqa- pan, vitus M, teravit, qravitus, kvadevit və s.) Psoriaz, qırmızı yastı dəmrov, diffuz ney- rodermit və bəzi başqa dermatozlar. Vita- min D dəri vərəminin kompleks terapiya- sında tətbiq olunur Psoriazın aüır forması, eritrodermiya, pustulyoz psoriaz, ixtioz, keratodermiya- lar, kistoz sızanaqlıar Saç tökülməsi, hipotrixozlar, vitiliqoda təyin edilir Fizioterapevtik metodlar Dərman maddələrinin elektroforez (kalsi- um xlorid, maqnium sulfat, lidaza, novo- kain, bromidlər, ixtiol, dimeksid) Diadinamoterapiya (Bernar cərəyanları) Diatermokoaqulyasiya Allerqodermatozlar, keçəllik, keloid ça- pıqlar, sklerodermiyalar, kəmərləyici dəmrov, ocaqlı neyrodermit, qırmızı yastı dəmrovun məhdud forması Ekzema, psoriaz, neyrodermit, qırmızı yastı və kəmərləyici dəmrov Ziyillər, papilomalar, damar nevusları, te- leangiektaziyalar, keloidlər 85 Refleksoterapiya – bioloji aktiv nöqtələrə qarşılıqlı təsir (elektro-, fono-, KDT- punktura, iynərefleksoterapiya) Amplipuls – terapiya Darsonvalizasiya (qıüılcım. boşalması) Böyrəküstü vəzi nahiyəsinə induktotermi- ya Ultrayüksəktezlikli cərəyan (UYT) Ultrasəs terapiyası (yerli təsir) Ultrasəs terapiyası (seqmentar təsir) Ultrafonoforez (kortikosteroidlər, vitamin A və s.) Ekzema, neyrodermit, kəmərləyici dəm- rov Sklerodermiya, məhdud neyrodermit, kəmərləyici dəmrov Tüklərin tökülməsi, sızanaq xəstəliyi, xro- niki ekzema, qırmızı yastı dəmrov, psori- az, neyrodermit lövhəcikləri, skleroder- miya, keloidlər Ekzema, qırmızı yastı dəmrov, neyroder- mit, psoriaz Furunkullar, hidradenit, vaskulitlər, trofik xoralar Hidradenit, məhdud neyrodermit, sklero- dermiya, furunkullar Xroniki övrə, universal dəri qaşınması, diffuz neyrodermit, sklerodermiya Məhdud neyrodermit, xroniki ekzema ocaqları, psoriaz, sklerodermiyalar Fototerapiya Ultrabənövşəyi ortadalüalı ümumi şüa- lanma (275-320 nm) Qanın ultrabənövşəyi şüalanması PUVA-terapiya. Fotosensibilizator (pu- valen) və uzundalüalı ultrabənövşəyi şüalanmanın təsirini uyüunlaşdırır . PU- VA-terapiyanın seanslarının retinoidlər, essensiale, kortikosteroidlər, sitostatik- lər, immunotrop vasitələr, hemosorbsiya, plazmaferez tətbiq edilməklə kombinə olunur. Furunkulyoz, streptodermiyalar, psoriaz, diffuz neyrodermit, seboreya və mikrob ekzeması Psoriaz, diffuz neyrodermit, ekzemalar, piodermitlər Psoriazın aüır formaları, atopik dermatitin, neyrodermitin, sızanaq xəstəliyinin ekzeması. Göbələkvari mikoz, ixtiozlar 86 Bu da müalicənin effektini artırmaüa və əlavə təsirlərin effektini azaltmaüa imkan verir Bukkinin sərhəd şüaları (rentgen şüalarına nisbətən daha səthi təsir edir) Krioterapiya (buzlu karbon turşusunun soyuüu ilə, xüsusi aparat vasitəsilə krio- terapiya ilə müalicə) F u r u n k u l y o z , streptodermiyalar, psoriaz, diffuz neyro- dermit, seboreya və mikrob ekzeması Birləşən və qalxan sızanaqlar, ekzemanın, neyrodermitin tez-tez residiv verən xroni- ki formaları, keloidlər, keratodermiyalar Papillomalar, ziyillər, nevuslar, kerato- malar, angiomalar, qırmızı qurdeşənəyi ocaqları, halqavari qranulema, vulqar sı- zanaqlar, psoriaz və neyrodermitin ocaq- ları, düyünlü qaşınma, keloidlər Peloid terapiyası (palçıq terapiyası) Torfun palçıq applikasiyası, torfun suda həll olan məhsulları – torf oksidat, sapro- pel, liman palçıqları Naftalan nefti (aüır neft fraksiyası təşkil edir-naften turşuları) Ozokerit (neft mənşəli mümaoxşar məh- sul) Kurort müalicəsi – hava vannaları (aero- terapiya), helioterapiya, dəniz çimmələri (talassoterapiya), vanna üçün mineral su- lar (sulfidli, radon, yodbrom, azot termlə- ri, natrium xloridli, rap və s.) daxil edilir Neyrodermit, psoriaz, keçəllik, qırmızı yastı dəmrov, qaşınma, keloidlər, sızanaq səpgiləri, trofik xoralar, mikrob ekzeması, yarımkəskin dermatitlər Psoriaz, ekzema, kəskin mərhələdə olma- yan neyrodermit Psoriaz, neyrodermit, ekzema, qırmızı yastı dəmrov (məhdud formaları) Xroniki dermatozlu xəstələrin reabilitasi- yası |