O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti a. A. Karimov

 
2.3. Xo‘jalik mablag‘larning tarkibi va ishlab chiqarish jarayonidagi 
funksional roli bo‘yicha turkumlanishi 
Xo‘jalik jarayonlari ma’lum mablag‘lar zaxirasini talab etadi. Shuning 
uchun ham, ishlab chiqarish korxonalari imoratlar, mashinalar, uskunalar, 
materiallar, pul mablag‘lari, nomoddiy aktivlar va shu kabi boshqa mablag‘larga 
ega bo‘ladi. Korxona mablag‘larining manbaalari - davlat fondidan aksiyalarini 
chiqarish va sotish, muassislarning badallaridan, banklarning kreditlari hisobidan, 
boshqa korxonalar va tashkilotlardan olingan qarzlar hisobidan, foydadan va 
boshqalardan tashkil etiladi. Xo‘jalik faoliyatini to‘g‘ri boshqarishda korxonaning 
qanday mablag‘larga egaligini, ularning joylashuvi hamda bu mablag‘lar 
manbaalarini, maqsadlarini bilish kerak. 
Shunga qarab korxonaning barcha mablag‘lari ikki qismga guruhlanadi: 
birinchidan, ularning turlari va joylashganligiga qarab, ikkinchidan, tashkil topish 
manbai va qanday maqsadlarga yo‘naltirilganligiga qarab. 

---

23 
Mablag‘lar (aktiv) 
Uzoq muddatli aktivlar 
Joriy (aylanma) aktivlar 
Pul mablag‘lari 
Kapital qo‘yilma va 
boshqalar 
Uzoq muddatli 
investitsiyalar 
Nomoddiy
aktivlar 
Joriy hisob – 
kitobdagi 
mablag‘lar 
Asosiy 
vositalar 
Tovar-
moddiy 
zaxiralar 
Qisqa muddatli moliyaviy 
qo‘yilmalar 
Xo‘jalik mablag‘larining tarkibi va joylashishi bo‘yicha hisobga olish 
korxonaning muayyan mablag‘lari (mashinalar, bino va inshootlar, material va 
mahsulotlar va h.k.) to‘g‘risida ma’lumot bersa, ularni vujudga kelish manbalari va 
tayinlanishi bo‘yicha hisobda aks ettirish esa, bu mablag‘larning xususiy mulk 
hamda ularning korxonaga biriktirilganligi yoki vaqtincha ishlatilayotganligi va 
xo‘jalik mablag‘larining qanday maqsadlarga mo‘ljallanganligini aniqlash 
imkonini beradi. 
3-rasm.