Mövzu №1: ″″″″ darəetmənin, dövlət idar

 

 

N Ə T   C Ə 

 

“Xarici işlər sahəsində dövlət idarəetməsi” mövzusunun biz hüquqşünaslar və polis 

ə

məkdaşları üçün həm nəzəri həm də təcrübi cəhətdən böyük əhəmiyyəti vardır. Sualların 

açıqlanması ilə siz hiss etdiniz ki, dövlətin qarşısında duran əsas vəzifələrdən biri də xarici 

işlər sahəsində dövlət idarəetməsinin təşkili və onun həyata keçirilməsidir. 

Bu  mövzunun  köməkliyi  ilə  xarici  işlər  sahəsində  dövlət  idarəetməsinin  həyata 

keçirilməsinə ümumi rəhbərliyin və bilavasitə rəhbərliyin həyata keçirilməsinin təşkilati-

hüquqi formalarını öyrənmiş olduq.  

Mövzumuzun  ikinci  sualının  köməkliyi  ilə  Xarici  şlər  Nazirliyinin  və  onun 

orqanlarının əsas vəzifələri, funksiyaları və hüquqları haqqında anlayış əldə etmiş olduq. 

Bundan əlavə biz öyrəndik ki, xarici dövlətlər ərazisində Azərbaycan Respublikası Xarici 

ş

lər  Nazirliyinin orqanları öz vəzifələrini,  funksiyalarını və hüquqlarını  hansı  normativ-

hüquqi aktlar əsasında həyata keçirirlər. 

Ə

n  nəhayət  onu  da  qeyd  etmək  lazımdır  ki,  Azərbaycan  Respublikası  öz 

müstəqilliyini  qazandıqdan  və  xarici  ölkələrlə  qarşılıqlı  əlaqələrini  genişləndirdikcə 

Azərbaycan  Respublikasına  gələn  xarici  vətəndaşların  və  vətəndaşlığı  olmayan  şəxslərin 

sayı gündən-günə artır. Ona görə də biz mövzumuzun üçüncü sualının köməkliyi ilə xarici 

vətəndaşların  və  vətəndaşlığı  olmayan  şəxslərin  Azərbaycan  Respublikasına  gəlmək  və 

Azərbaycan Respublikasından getməklərinin əsaslarını və qaydalarını öyrənmiş olduq. 

Yuxarıda  göstərdiklərimizə  əsaslanaraq  qeyd  etmək  lazımdır  ki,  bü  günkü 

mövzumuzun hər bir hüquqşünas üçün qarşısında duran vəzifələrin yerinə yetirilməsində 

böyük əhəmiyyəti vardır. 

 

  MÖVZU № 21 “ TƏHS L SAHƏS NDƏ DÖVLƏT  DARƏETMƏS ”. 

 

 

P L A N: 

 

 

409 

 

G   R   Ş 

10.

 Təhsil sahəsində dövlət idarəetməsinin anlayışı və təşkilati-hüquqi əsasları.  

11.

 Ali  təhsil  müəssisələrinin  hüquqi  vəziyyətləri,  növləri  və  onların  fəaliyyətinə 

rəhbərliyin həyata keçirilməsi qaydası 

12.

 Polis Akademiyası-dövlət ali təhsil müəssisəsi kimi. 

N Ə T   C Ə 

 

 

Ə

 D Ə B   Y Y A T: 

 

31.

 Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası. 

32.

 “Təhsil haqqında”Azərbaycan Respublikasının Qanunu.19 iyun  2009-ci il. 

33.

 “Ali  təhsil  müəssisələrinin  Əsasnaməsinin  təsdiq  edilməsi  haqqında”  Azərbaycan 

Respublikası Nazirlər Kabinetinin Qərarı.30 mart 1995-ci il. 

34.

 “Azərbaycan  Respublikasında  təhsil  sisteminin  təkmilləşdirilməsi  haqqında” 

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı, 13 iyun 2000-ci il. 

35.

 “Azərbaycan  Respublikasının  təhsil  sahəsində  islahat  proqramının  təsdiq  edilməsi 

haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı. 15 iyun 1999-cu il. 

36.

 “Dövlət  gənclər  siyasəti  haqqında”  Azərbaycan  Respublikası  Prezidentinin  Fərmanı. 

29 iyul 1999-cu il. 

37.

 “Azərbaycan  Respublikası  Təhsil  Nazirliyinin  yaradılması  haqqında”  Azərbaycan 

Respublikası Prezidentinin 747 №-li Fərmanı, 2 sentyabr  1993-cü il. 

    8.  A.Abdullayev, F.Nağıyev. “ nzibati hüquq”. Dərslik. Bakı, 2008. 

    9. E.Abdullayev.    ″ nzibati hüquq″. Dərslik. Bakı, 2007. 

 

  10.V.M.Monax,  Ö.S.Aduşmin,  Z.A.Baqişaev.“Rossiyskoe  admi-nistrativnoe  pravo”.  

Dərslik.        M., 1997-ci il. 

   11.A.P.Alexin,  A.A.Kormolitskiy,  E.M.  Kozlov.      “Administratisnoe  pravo  Rossiyskoy 

Federaüii”. Dərslik.   M., 1997-ci il.  

   12.  A.P. Korenev.  “Administrastivnoe pravo”. Dərslik.  M., 1999-cu il.  

 

 

 

 

 

 

G   R   Ş 

Təhsil hər bir dövlətin, ölkənin, cəmiyyətin həyat fəaliyyətinin mühüm bir sahəsidir. 

Təhsil  sahəsi  elə  bir  sahədir  ki,  cəmiyyət  üzvlərinin,  əhalinin,  demək  olar  ki,  tam 

ə

ksəriyyəti bu sistemlə bağlıdır. Təhsil sahəsi cəmiyyət üzvlərinin tam əksəriyyətini həm 

maraqlandırır,  həm  də  onların  bu  və  ya  digər  şəkildə  iştirakını  tələb  edir.  Təhsil  sahəsi 

cəmiyyətin xüsusi, intellektual cəhətini əks etdirən bir sahədir. 

Mövzunun əhəmiyyətini dərk edərək mövzunu plan üzrə iki hissəyə bölürük. Birinci 

hissədə  təhsil  sahəsində  dövlət  idarəetməsinin  anlayışını,  onun  konstitusiya-hüquqi 

ə

saslarını  açıqlamaqla  yanaşı,  təhsilin  növlərini,  onların  xarakteristikasını  açıqlayacağıq. 

Burada  biz,  həm  də  təhsil  sisteminin  təkmilləşdirilməsi  sahəsində  dövlət  tədbirləri,  bu 

 

410 

 

sahənin  fəaliyyətini  tənzimləyən  qanunvericilik  aktları  haqqında  qeyd  edəcəyik.  Birinci 

sualda  bunlarla  yanaşı  təhsil  sistemində  dövlət  idarəetməsinə  ümumi  və  bilavasitə 

rəhbərliyi həyata keçirən orqanlar barədə hüquqi biliklər əldə edəcəksiniz. 

Mövzunun  ikinci  sualında  D N-in  ali  təhsil  müəssisəsi  olan  Polis  Akademiyası 

dövlət ali təhsil müəssisəsi kimi haqqında olacaqdır. Ölkəmizdə aparılan hüquqi islahatlar, 

demokratikləşdirmə, 

habelə 

idarəetmə 

mexanizminin 

və 

təhsil 

sisteminin 

təkmilləşdirilməsi  prosesi  daxili  işlər  orqanları  üçün  ixtisaslı  kadrlar  hazırlayan  D N-in 

təhsil  müəssisələrinin  də  beynəlxalq  standartlara  uyğunlaşdırılmasını  tələb  edir.  Bu 

məqsədlə daxili işlər orqanlarının ali hüquq təhsilli mütəxəssislərə olan tələbatını ödəyən 

Polis Akademiyasının vəzifələri, hüquqları, strukturu və Akademiyaya rəhbərlik haqqında 

ə

ldə etdiyiniz biliklər əlbəttə ki, əhəmiyyətli olacaqdır. 

Beləliklə, mövzumuzun birinci sualının açıqlanmasına keçək. 

 

 

 

 

 

SUAL  I.  Təhsil  sahəsində  dövlət  idarəetməsinin  anlayışı  və  təşkilati-hüquqi 

ə

sasları.  

 

Təhsil  cəmiyyətin  bütün  üzvlərini  əhatə  edən,  onları  daim  düşündürən,  dövlətin, 

dövlətçiliyin  təməlində  duran  ümummilli  məsələdir.  YUNESKO  XXI  əsri  “Təhsil  əsri”- 

“ ntellekt əsri” elan etmişdir. 

Azərbaycan  halqının  ümummilli  lideri  H.Əliyev  qeyd  etmişdir:  “Azərbaycanda 

yaranmış təhsil sistemi bizim böyük sərvətimizdir və XXI əsrə biz müstəqil olaraq, həmin 

bu sərvətlə, həmin bu böyük potensialla başlamışıq…” 

Bu  mənada  Azərbaycan  əhalisinin  2  milyonundan  çoxunu  təhsil  prosesinin  birbaşa 

iştirakçısı  olan  təhsil  alanlar  və  təhsil  verənlər  təşkil  edir.  Belə  bir  şəraitdə  təhsilin  bu 

günü, sabahkı taleyi hər bir Azərbaycan vətəndaşını, bütövlükdə Azərbaycan dövlətini hər 

an  maraqlandıran  prioritet  sahədir.  Azərbaycan  təhsilinin  inkişafını  qabaqcıl  ölkələrin 

təhsil sistemlərinə inteqrasiyasız, onlardan təcrid edilmiş şəkildə təsəvvür etmək mümkün 

deyildir. 

Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinə qovuşması təhsil sahəsində beynəlxalq əlaqələrin 

genişlənməsinə real şərait yaratmışdır. 

Təhsil cəmiyyətin və dövlətin inkişafında mühüm rol oynayan, strateci əhəmiyyəti ilə 

fərqlənən  fəaliyyət  sahəsidir.  Təhsil  hüququ  vətəndaşların  əsas  konstitusion 

hüquqlarındandır. 

Təhsilin ümumi  məsələləri Azərbaycan Respublikasının hakimiyyət orqanları, eləcə 

də onun mərkəzi və yerli hakimiyyət orqanlarının səlahiyyətlərinə aid edilmişdir. 

 Azərbaycan  Respublikası  Konstitusiyasının  42-ci  maddəsi  “Təhsil  hüququ” 

adlandırılmış və özündə aşağıdakıları müəyyən etmişdir: 

I. Hər bir vətəndaşın təhsil almaq hüququ vardır. 

II. Dövlət pulsuz icbari ümumi orta təhsil almaq hüququnu təmin edir. 

III. Təhsil sisteminə dövlət tərəfindən nəzarət edilir. 

 

411 

 

IV.  Maddi  vəziyyətindən  asılı  olmayaraq  istedadlı  şəxslərin  təhsili  davam 

etdirməsinə dövlət zəmanət verir. 

V. Dövlət minimum təhsil standartlarını müəyyən edir. 

           2009-cu  il  19  iyun    tarixli  “Azərbaycan  Respublikasının  Təhsil  haqqında  Qanunu” 

təhsil  sisteminin  ümumi  əsaslarını  müəyyən  edir.  Bu  Qanuna  əsasən  Azərbaycan 

Respublikasında  təhsil dünyavi və fasiləsiz xarakter daşımaqla, vətəndaşların, cəmiyyətin 

və dövlətin maraqlarını əks etdirən strateji əhəmiyyətli prioritet fəaliyyət sahəsidir. 

            Azərbaycan  Respublikasında  təhsil  insan  hüquqları  haqqında  beynəlxalq 

konvensiyalara  və    Azərbaycan  Respublikasının  tərafdar  çıçxdığı  digər  beynəlxalq 

müqavilələrə əsaslanır, təhsil sahəsində milli-mənəvi və ümumbəşəri dəyərlərin prioritetliyi 

ə

sasında dünya təhsil sisteminə inteqrasiya olunaraq inkişaf edir. 

 

             Təhsil  qanunvericiliyinə  daxildir:  Azərbaycan  Respublikasının  Konstitusiyası, 

Təhsil  haqqında    Qanun;  təhsil  sahəsinə  aid  olan  digər  normativ  hüquqi  aktlardan  və 

Azərbaycan Respublikasının tərəftar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrdən ibarətdir.(mad.2.1) 

Təhsil  qanunvericiliyinin  əsas  məqsədi  təhsil  sahəsində  vətəndaşların  konstitusiya 

hüququnun  təmin  edilməsindən  və  qorunmasından,  icra  strukturlarının,  təhsilalanların  və 

təhsilverənlərin,  fiziki  və  hüquqi  şəxslərin    hüquq  və  vəzifələrinin  düzgün  müəyyən 

edilməsindən,  onlar  arasında  münasibətlərin  tənzimlənməsindən,  təhsil  sisteminin    sərbəst 

fəaliyyəti və inkişafı üçün hüquqi təminatların yaradılmasından ibarətdir. (mad.2.2)  

Təhsil  Qanunu  Azərbaycan  Respublikasının  ərazisində  olan  bütün  təhsil 

müəssisələrinə,  müvafiq  orqan  və  təşkilatlara  şamil  edilir.  Azərbaycanın  təhsil  sistemi 

həmin Qanun əsasında fəaliyyət göstərir. 

Təhsil  qanunvericiliyini  pozanlar  qanunla  müəyyən  olunmuş  qaydada  məsuliyyət 

daşıyırlar. 

 Təhsil qanunvericiliyinin vəzifələri aşağıdakılardır: 

- təhsil sahəsində dövlət siyasəti prinsiplərinin müəyyən edilməsi; 

-  təhsil  sisteminin  sərbəst  fəaliyyət  göstərməsi  və  təhsilin  inkişafı  üçün  hüquqi 

təminat yaradılması; 

-  hüquqi  şəxslər  və  təhsil  subyektlərinin  hüquq  və  vəzifələrinin,  səlahiyyət  və 

məsuliyyətinin müəyyən olunması; 

- vətəndaşların təhsil haqqında konstitusiya hüquqlarının təmin olunması və müdafiəsi. 

Təhsil sahəsində dövlət siyasətinin əsas prinsipləri:  

-humanistlik-milli  və  ümumbəşəri  dəyərlərin,  şəxsiyyətin  azad  inkişafının,insan 

hüquqları və azadlıqlarının, sağlamlığın və təhlükəsizliyin, ətraf mühitə və insanlara qayğı 

və hörmətin, tolerantlıq və dözümlülüyün prioritet kimi qəbul olunması; 

-demokratiklik-təhsilalanların  alanların  azad  düşüncə  ruhunda  tərbiyə  edilməsi, 

təhsilin dövlət- ictimai əsaslarla təşkilində və idarə edilməsində səlahiyyət və azadlıqların 

genişləndirilməsi, təhsil müəssisələrinin muxtariyyətinin artırılması;    

-bərabərlik-  bütün  vətəndaşların  bərabər  şərtlər  əsasında  təhsil  almasına  imkanlar 

yaradılması və təhsil hüququnun təmin olunması;  

-millilik  və  dünyəvilik-milli  və  ümumbəşəri  dəyərlərin  qorunması  və  onların 

dialektik  vəhdətinin  təmin  edilməsi  əsasında  dünyəvi  təhsil  sisteminin  yaradılması  və 

inkişaf etdirilməsi;  

-keyfiyyətlilik-təhsilin  mövcud  standartlara,  normalara,  sosial-iqtisadi  tələblərə, 

şə

xsiyyətin, cəmiyyətin və dövlətin maraqlarına uygunluğu; 

 

412 

 

 -səmərəlilik-təhsilin və elmi yaradıcılığın daim inkişaf edən, faydalı və son nəticəyə 

istiqamətlənən müasir metodlarla təşkili; 

-fasiləsizlik,  vəhdətlik,  daimilik-mövcud  təhsil  standartları,  tədris  proqramları  və 

planları  əsasında  təhsilin  bir  neçə  səviyyədə  əldə  edilməsi  imkanı,      təhsilin  ayrı-ayrı 

pillələri  arasında  sıx  dialektik  qarşılıqlı  əlaqənin  təmin  olunması  və  onun  insanın  bütün 

həyatı boyu ardıcıl davam etməsi;  

-varislik-təhsil  sahəsində  əldə  olunmuş  bilik  və  təcrübənin  ardıcıl  olaraq  növbəti 

nəslə (dövrə) ötürülməsi; 

  

-liberallaşma-təhsil sahəsinin və təhsil fəaliyyətinin açıqlığının genişləndirilməsi;  

-inteqrasiya-milli  təhsil  sisteminin  dünya  təhsil  sisteminə  səmərəli  formada 

qoşulması, uyğunlaşması və qovuşması əsasında inkişafı. 

 

  Təhsil hüququna dövlət təminatı: 

            1.    Dövlət  hər  bir  vətəndaşın  təhsil  alması  üçün  müvafiq  şəraitin      yaradılmasına 

təminat  verir  vətəhsilin  hər  hansı  pilləsindən,  səviyyəsindən  və  formasından  məhrum 

edilməsinə yol vermir (mad.5.1); 

 2.Dövlət 

cinsindən, 

irqindən, 

dilindən, 

dinindən, 

siyasi 

ə

qidəsindən,     

milliyyətindən,  sosial  vəziyyətindən,  mənşəyindən,  sağlamlıq  imkanlarından  asılı 

olmayaraq,  hər  bir  vətəndaşa  təhsil  almaq  imkanı  yaradılmasına  və  ayrı-seçkiliyə  yol 

verilməsinə  təminat verir (mad.5.2); 

Müəyyən  peşələr  və  ixtisaslar  üzrə  hökumət  tərəfindən  yaş  həddinə,  habelə  cinsə, 

sağlamlığa, mühakimə olunmaya görə məhdudiyyətlər qoyula bilər. 

3.Dövlət  mülkiyyət  formasından  asılı  olmayaraq,  bütün  təhsil  müəssisələrinə  işə 

qəbulda,  vəzifələrə  təyin  olunmada  və  ya  seçilmədə,  əməyin  stimullaşdırılmasında,  təhsil 

müəssisələrinə  qəbul  olunma,  təhsilalanların  təqaüdlə  təmin  edilməsində,  ixtisasların 

seçilməsində,  biliyin  qiymətləndiril-məsində,  məzunların  işlə  təmin  edilməsində,  təhsilin 

növbəti  pillədə  davam  etdirilməsində,  ixtisasın  artırılmasinda  və  təhsil  sahəsində  digər 

məsələlərdə kişilər və qadınlar üçün bərabər imkanlar yaradılmasını təmin edir (mad.5.3);     

4.Dövlət  hər  bir  vətəndaşın  icbari  ümumi  orta  təhsil  almaq  hüququnu  təmin  edir. 

Dövlət  təhsil  müəssisələrində  hər  bir  təhsilalan  pulsuz  ümumi  təhsil  almaq  hüququna 

malikdir. Dövlət orta ixtisas təhsilində və ali təhsilin hər bir səviyyəsində qanunvericiliyə 

uyğun  olaraq  təhsilalanların  yalnız  bir  dəfə  pulsuz  təhsil  almaq  hüququnu  təmin  edir 

(mad.5.4);  

Həmin təhsil müəssisələrində əlavə pullu təhsil qrupları da yaradıla bilər. 

 5.Dövlət əmək bazarının tələblərinə uyğun olaraq təhsil müəssisələrinə ixtisaslı kadr 

hazırlığı  üçün  dövlət  sifarişləri  verir  və  məzunların  müvafiq  işlə  təmin  olunmasına  şərait 

yaradır (mad.5.5); 

 6.Dövlət  maddi  vəziyyətindənasılı  olmayaraq,  istedadlı  şəxslərin  təhsilini  davam 

etdirilməsinə təminat verir, sosial müdafiəyə ehtiyacı olanların təhsil almasına şərait yaradır 

(mad.5.6); 

           7.Dövlət  milli  təhsil  ənənələrinin  qorunmasına,  inkişafına  və  innovasiyaların 

tətbiqinə təminat verir (mad.5.7); 

8.Dövlət  xaricdə  yaşayan  azərbaycanlıların  təhsili  ilə  bağlı  xüsusi  layihələr  və 

proqramlar həyata keçirir (mad.5.8). 

 

413 

 

 Yeni  qəbul  edilmiş  “Təhsil  haqqında”  Qanun  bu  sahədə  dövlət  standartlarını 

açıqlayıb-fərdin,  cəmiyyətin,  dövlətin  tələbatına  uyğun  olaraq,  elmi-pedaqoji  prinsiplər 

ə

sasında hazırlanan və müəyyən dövr (5 ildən az olmayaraq) üçün vahid dövlət tələblərini 

aks etdirən ümumi normalar məcmusudur (mad.6.1). 

Dövlət  təhsil  standartları  təhsil  sahəsində  sınanmış  mütərəqqi  beynəlxalq  meyarlar, 

milli və ümumbəşəri dəyərlər nəzərə alınmaqla müəyyən edilir (mad.6.2). 

Bu  standartlar  və  onların  quvvədə  olma  müddəti  müvafiq  icra  hakimiyyəti  orqanı 

tərəfindən müəyyən edilir (mad.6.3)  

Dövlət  təhsil  standartları  təhsilin  məzmununu,  idarə  olunmasını,  maddi-texniki  və 

tədris  bazasını,  infrastrukturunu,  təhsilverənlərin  keyfiyyət  göstəricilərini,  hər  bir  təhsil 

pilləsində 

təhsilalanlarının 

bilik, 

bacarıq 

və 

vərdişlərinin 

səviyyəsini 

müəyyənləşdirir(mad.6.4). 

Bütün  təhsil  müəssisələrində  təhsilin  müvafiq  dövlət  standartlarına  uyğun  təşkili 

təmin olunur(mad.6.5). 

Təhsil  müəssisəsinin  fəaliyyətinin,  təhsilin  səviyyəsinin  və  təhsilalanların 

nailiyyətlərinin  qiymətləndirilməsində,akkreditasiyada  və  attestasiyada  müvafiq  dövlət 

təhsil standartları əsas götürülür(mad.6.6). 

Sağlamlıq imkanlarıməhdud şəxslərin təhsili üçün xüsusi dövlət standartları müəyyən 

edilir(mad.6.7). 

            Azərbaycan Respublikasının təhsil müəssisələrində tədris dili dövlət dili-Azərbaycan 

dilidir(mad.7.1). 

            Vətəndaşların və təhsil müəssisəsi təsisçilərinin istəyi nəzərə alınaraq, xüsusi hallarda 

(Azərbaycan  Respublikasının  tərəfdar  çıxdığı  beynəlxalq  müqavilələr  və  ya  müvafiq  icra 

hakimiyyəti  orqanı  ilə  razılaşma  əsasında)  ümumi  təhsil  müəssisəsində  Azərbaycan  dili, 

Azərbaycan  ədəbiyyatı,  Azərbaycan    tarixi  və      Azərbaycan  coğrafiyası  fənləri  tədris 

olunmaqla  tədris  müvafiq  dövlət  təhsil  standartları  əsasında  digər  dillərdə  dəaparıla  bilər 

(mad.7.2). 

Azərbaycan  dilini  zəif    bilən  təhsilalanlar  üçün  müvafiq  icra  hakimiyyəti  orqanının 

müəyyən  etdiyi  qaydada  və  təhsil proqramlarına  uyğun  hazırlıq  sinifləri  və  kursları  təşkil 

olunur (mad.7.3). 

Təhsil sisteminin quruluşuna aşağıdakılar daxildir: 

-bütün təhsil müəssisələri, təlim-tərbiyə prosesi ilə məşğul olan və təhsil xidmətləri 

ğ

östərən  digər  qurumlar,təhsil  fəaliyyətini  və  onun  inkişafını  təmin  edən    elmi  tədqiqat 

institutları və informasiya mərkəzləri, layihə, istehsal,kliniki, ictimai iaşə, tibbi-profilaktik 

və  əczaçılıq  strukturları,  idman,  istirahət  və  sağlamlıq  kompleksləri,  kampuslar,  mədəni-

maarif  müəssisələri  və  təşkilatları,  kitabxanalar,  yataqxanalar,  düşərgələr  və  digər 

infrastruktur obyektləri; 

-təhsili  idarəetmə  orqanları  və  onların  tabeliyində  fəaliyyət  göstərən  müəssisə  və 

təşkilatlar; 

-təhsil  sahəsində  fəaliyyət  göstərən  qeyri-hökumət  təşkilatları,  assosiasiyalar, 

cəmiyyətlər, elmi-metodik şuralar və digər qurumlar. 

Təhsil  sisteminin  başlıca  vəzifəsi  dərin  və  hərtərəfli  biliyə,  bacarığa,  praktiki 

hazırlığa, yüksək mədəniyyətə, məsuliyyət hissinə, mütərəqqi dünyagörüşünə malik olan və 

onu  daim  inkişaf  etdirməyə  çalışan  şəxsiyyət  formalaşdırmaq,  soy  kökünə,  Azərbaycan 

xalqının  azadlıq  və  demokratiya  ənənələrinə  bağlı  olan,  xalqının  milli,  əxlaqi,  humanist, 

 

414 

 

mənəvi və mədəni dəyərlərinə dərindən yiyələnən, onları qoruyan və daim inkişaf etdirən, 

ailəsini,  vətənini,  millətini  sevən  və  daim  ucaltmağa  çalışan,  ümumbəşəri  dəyərlərə 

yiyələnən,  insan  hüquqları  və  azadlıqlarına  hörmət  edən,  müstəqil  və  yaradıcı  düşünən, 

biliyinə,  yüksək  əxlaqi  və  mənəvi  keyfiyyətlərinə,  demokratikliyinə  görə  dünyanın  ən 

qabaqcıl ölkələrinin vətəndaşları səviyyəsində dura bilən sağlam yurddaşlar yetişdirmək və 

bununla  yüksək  sivilizasiyalı  cəmiyyət  qurmağa,  Azərbaycanı  dünyanın  ən  inkişaf  etmiş 

demokratik dövlətlərindən birinə çevirməyə qadir olan insan tərbiyə etməkdir. 

        Azərbaycan 

Respublikasında 

aşağıdakı 

təhsil 

formaları 

tətbiq 

olunur: 

              - 

formal; 

              -qeyri-formal; 

              -informal. 

        Formal  təhsilin  təşkili  qaydaları  müvafiq  icra  hakimiyyəti  orqanı  tərəfindən  müəyyən 

edilir. 

          Azərbaycan  Respublikasında  aşağıdakı  təhsilalma  formaları  müəyyən  edilir: 

          -əyani; 

          - 

qiyabi; 

          - 

distant 

(məsafədən); 

          - 

sərbəst 

(eksternat). 

          Azərbaycan Respublikasında müəyyən edilmiş təhsilalma formaları çərçivəsində evdə 

təhsil 

və 

fərdi 

təhsil 

təşkil 

oluna 

bilər. 

          Zəruri  hallarda,  müasir  təhsil  texnologiyalarından  istifadə  etməklə  müvafiq  icra 

hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş qaydada digər təhsilalma formaları da tətbiq 

edilə 

bilər. 

         Azərbaycan  Respublikasında  mülkiyyət  növünə  görə  aşağıdakı  təhsil  müəssisələri 

fəaliyyət 

göstərir: 

          -dövlət; 

          -bələdiyyə; 

          -özəl.  

         Azərbaycan  Respublikasında  dövlət  təhsil  müəssisələri  bilavasitə  mənfəət  əldə  etmək 

məqsədi 

güdmür.  

         Təhsil 

müəssisəsinin 

aşağıdakı 

tipləri 

və 

növləri 

müəyyən 

edilir: 

          -  məktəbəqədər  təhsil  müəssisələri  (körpələr  evi,  körpələr  evi-uşaq  bağçası,  uşaq 

bağçası, 

xüsusi 

uşaq 

bağçası); 

          -ümumi  təhsil  müəssisələri  (ibtidai,  orta  və  tam  orta  ümumtəhsil  məktəbləri, 

ümumtəhsil  internat  məktəbləri,  xüsusi  məktəblər  və  xüsusi  internat  məktəbləri,  sağlamlıq 

imkanları  məhdud  uşaqlar  üçün  xüsusi  məktəblər  və  internat  məktəbləri,  xüsusi  qayğıya 

ehtiyacı  olan  uşaqlar  üçün  müəssisələr,  istedadlı  şagirdlər  üçün  məktəblər,  gimnaziyalar, 

liseylər 

və 

digər 

müəssisələr); 

          -  məktəbdənkənar  təhsil  müəssisələri  (uşaq  yaradıcılıq  mərkəzləri,  uşaq-gənclər 

idman  məktəbləri,  uşaq-gənclər  şahmat  məktəbləri,  ekoloji  tərbiyə  və  təcrübə  mərkəzləri, 

texniki  yaradıcılıq  mərkəzləri,  turizm  və  diyarşünaslıq  mərkəzləri,  məktəbdənkənar  iş 

mərkəzləri, 

estetik 

tərbiyə 

və 

bədii 

yaradıcılıq 

mərkəzləri 

və 

s.); 

           -  ilk  peşə-ixtisas  təhsili  müəssisələri  (peşə  məktəbləri,  peşə  liseyləri); 

           -