Müəllifin icazəsi olmadan mətbəədə çap etmək və ya internetdə yayınlamaq qəti qadağandır
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
TARİXİ METAROMAN CANLANMA Taleh Şahsuvarlı Müəllifin icazəsi olmadan mətbəədə çap etmək və ya internetdə yayınlamaq qəti qadağandır. MÜƏLLIF HÜQUQLARINI QORUYUR! 1 Taleh Novruz oğlu Şahsuvarlı 10 mart 1977‐ci ildə Bərdə rayonunun Qazıqırdualı kəndində anadan olub. Bakı Dövlət Universitetin tarix fakültəsinin və Yasamal rayonundakı 20 saylı orta məktəbin nəzdində təşkil olunmuş Respublika Tarix Litseyini ekstern yolla bitirib. Bakı Dövlət Universitetinin sosial elmlər və psixologiya fakültəsində ali təhsil alıb. 1995‐ci ildən jurnalistika sahəsində çalışır. Azərbaycanda ilk müstəqil tələbə qəzetinin naşiri, mətbuat tarixində ən gənc qəzet baş redaktoru olub. “Seçki mübarizəsi” adlı elmi monoqrafiyanın müəllifidir. Azərbaycanın tanınmış siyasi analitiki və liberal düşüncənin əsas müdafiəçilərindən biridir. 2002‐ci ildən “Pragma” İctimai Siyasət Mərkəzinin direktorudur. “Canlanma” müəllifin ilk bədii əsəri və Azərbaycanda ilk tarixi metaromandır. 2 “T”OVLAMA Küy kəndində o ara hər kəs özünü vacıb adam sayırdı, Barses. Gör nə aləm idisə, ayrı çağ darvazası döyülməyən, duralğada sözü kəsilən, məclisdə sifarişi yaddan çıxarılan Cıbı bələdiyyə sədrinin, sahə müvəkkilinin, hakim və müxalif yönlü siyasi fəalların görüm‐baxımından sevincəyə düşmüşdü. Danışanda sözünü kəsmir, hələ desən, cibinə xərclik basırdılar; el şənliklərində qabaqca Cıbının havasının çalınması üçün ya sifarişlər geriyə saxlanır, ya da onun özünü irəli çağırıb oynadır, əlinə şabaş verirdilər. Dədəsi Cıbı olduğuna görə ələ salınan, cırnadılan əlaçı gədəsinin ayağına bahalı çəkmə alıb geyindirmiş, əlinə bir qom gül vermişdilər, yanına gözəl‐göyçək qız qoşmuş, şenliyin girəcəyində, üzərinə “Küy kəndinin dünyada özünəməxsus yeri vardır” yazılmış dəmir lövhəni saxlayan dirəyin qənşərində durğuzmuşdular. Hər iki əlaçı şagird lövhəyə yazılanları azı yüz dəfə gözdən keçirmişdi. İndi oğlan qıza gözlədikləri qonağın ölkəsi, o ölkənin baş kəndi barədə danışır, böyüyəndə Belarusa gedəcəyini, Minsk şəhərini doyunca gəzəcəyini söyləyirdi. Yaxşı oxuyan və kənddən qırağa çıxmamış o oğlan uşağı öz xəyallarından danışdıqca rövnəqlənirdi. Onun düşdüyü xam xəyallar gəzməkdən, görməkdən savayı, həm də gözdən‐könüldən uzaq bir kənddə fərqlənmək cəhdi idi və həmin arzunu əlində gül saxlayan qıza danışmaq aradakı açılıb‐ağardılmamış sevgidən irəli gəlirdi. Əlaçı oğlan özündən iki sinif aşağıda oxuyan qızdan xoşlanırdı, onu sevdiyinə inanırdı. Qəlbindəkilərə inansa da, özünə güvənmirdi, hələ “Cıbının oğlu” kimi qəbul edildiyi, adını çox adamın bilmədiyi kənddə sevdiyi qıza ürəyini açmaqdan, 3 dilə‐dişə düşməkdən çəkinirdi. Cıbının oğlu hələ uşağıydı, ağlı çox şeyi kəssə də, hələ kor idi. Qızı qısqandırdığını, yaranan qısqanclığın öz əleyhinə işlədiyini görmürdü. O danışdıqca qız bədbinləşir, sevə biləcəyi oğlanın ölkədən çıxmağından, gedib urusa‐murusa, xaxola‐maxola ilişməyindən əndişələnirdi. Əldə saxlaya bilməmək, unudulmaq qorxusu kənddə adına söz çıxmağın fəsadlarından çəkincəkliyə qarışıb ərgənləşmə çağında qızın duyğularına zərbə vururdu. Gülün yarpaqlarını oynadan qızın üzü qızarıb‐bozarırdı, rəng verib, rəng alırdı, başını qaldırıb ona baxan olsaydı, ürəyini üzündə görərdi, açıqdan‐açığa hər şeyi başa düşər və sevməsə də, sevmək ərəfəsində olduğu adamı həmişə gözünün qabağında görmək arzusundan doğan “səni heç hara qoymayacam” nidasını eşidərdi. Di gəl, Cıbının oğlu gözünü yerə zilləyərək danışırdı. Onlar «Ququ» Əhlimanın “011”‐nin kənddə məmə yeyəndən, pəpə deyənə qədər hamının qulağında qalmış siqnalını eşidərək göz‐gözə gələndə gec idi, qızın rəngi üzünə gəlmişdi, başa düşüləsi bir şey qalmamışdı. Yüngülvarı fınxırdıb “Ququ” Əhliman arabasını saxladı. Balam, ondan çıxmaz iş, yanında heç kim yoxuydu. “Heç kim yoxuydu” deyəndə maşından Elmidar da düşdü, zira bir yerə onunla gəlmiş “Ququ” Əhliman qoşa sayılmazdı. Elmidar “özəl”lərdən hansındansa hüquqşünas diplomu almış, rayon gənclər və idman idarəsində işə düzəlmişdi. Hər il fevral ayında keçirilən Respublika Gənclər Forumuna bu sənə onu da göndərmişdilər. Forumda ölkə başçısının çıxışını əli gicgahında aramla dinləyərkən başı iri planda efirə verilmişdi. Elmidar iri planda efirə gedən başını başlara qoşmaq xəyalına düşmüş, yerişini dəyişmiş, pencəksiz gəzməyi özünə ayıb bilmiş, rəhbərin rəsmini yaxasına sancmış, “Zəngimcell”inə Ulu Öndərin səsini yazdırmışdı. Di gəl, bunlar azıydı, çox azıydı və Elmidarın “Ququ” Əhlimana yoldaş olmasına hələ xeyli varıydı. “Ququ” Əhliman alverçi Çimnazın əriydi. Babalı deyənlərin boynuna, danışırdılar ki, qızlığında Çimnaz kənd 4 dükanında işləyirmiş; bir gün mağazanın müdiri döşünə əl salıb, o da zavmağın əlini dişləyərək qaçıb. Alışverişdə əli olan Çimnaz daha dükanda işləməmişdi, büllur qab‐qacaq alverinə başlamış, Cəlilabad bazarından mal daşımaqla rayonun ən yaxşı alverçisinə çevrilmişdi. “Ququ” Əhliman onu uşaqlıqdan sevirmiş, əsgərliyini çəkib gələndən sonra qıza elçi göndərmiş, dədəsinin razılığını alaraq adla deyilən düyün eləmişdi. “Ququ” Əhlimanla Çimnazın düyünü ona görə adla deyilirdi ki, kənddə ilk videoçəkiliş məhz onların məclisində aparılmışdı. O gündən gəncəli videoçəkənlə əsgər yoldaşı olan Əhlimanın adı dillərə düşmüşdü. Kənd bir qırağa, rayonun sayılıb‐seçilən adamları, vəzifə, mənsəb sahibləri xeyir iş edəndə əsgər yoldaşını video çəkməyə çağırması üçün ona ağız açmışdılar. Sözlərini yerə salmamışdı. Həm pul‐para qazanmış, həm məclislərdə havayı yeyib‐içmiş, həm də “iş aşıran” adam imici qazanmışdı. Sonradan‐sonraya hər gədə‐güdə əlinə bir kamera alıb məclis çəkəndə “Ququ” Əhlimanlıq iş qalmamışdı, iş qalmasa da, salam‐ kəlam qalmışdı. Onun sanlı sanılmasının əsasında və arxasında sözünə qonu elədiyi adamlar dayanırdı. “Ququ” Əhliman Cıbıdan‐mıbıdan danışmazdı. Ağzına aldığı ən balaca adamın adı Əmək və əhalinin sosial müdafiəsi nazirliyinin yerli şöbəsində divara müdir kimi asılardı. Ondan aşağı adamlar dilinə gəlməzdi. İcra başçısının, polis rəisinin, prokurorun, hərbi komissarın yerində olub‐olmadığını, kimi danladığını, kimi qınadığnı rayonda hamıdan yaxşı məhz o bilərdi. Nərdini‐dominosunu kəndin bələdiyyə sədri, icra nümayəndəsi, sahə müvəkili ilə oynayardı, onlarsız Mosunun yeməkxanasına ayaq basıb bir şiş lüləkabab yeməz, yüz qram araq içməzdi, əsla. “Ququ” Əhliman anadangəlmə vergiliydi və o vergisinin sayəsində rayonun “iri buynuzluları”nın süfrəsində yeri vardı. Valideyn və övlad haqqında ondan yaxşı, ondan yanıqlı, ondan şirin sağlıq demək hər oğulun işi deyildi. Elə hər oğulun işi olmadığına görə də, məclis olmuşdu ki, dediyi sağlıqdan sonra rayonun ən vəzifəli 5 adamlarından biri‐ bu barədə danışanda “Ququ” Əhliman həmişə “adını çəkməyəcəm” deyərdi‐ masanın başındaca zar‐zar ağlamış, sükan arxasına keçib maşınını düz “İmamzada”ya sürmüş, dizin‐ dizin sürünərək dədəsinin başdaşını qucaqlamış, “Quran” oxumağa gələn mollaya cibindən dollar çıxardıb vermişdi. Vəzifəli adamları nədənsə həmişə bir kirvəngə ağır çəkən elin gözündə yaxşı adamıydı “Ququ” Əhliman. Danası oğurlanan, cibindən bir çəkimlik nəşə çıxan, oğlunu əsgərlikdə yaxşı yerə saldırmağa çalışan, müəllimə qızına iş soraqlayan kənd sakinləri, lazım gələndə, ‐ lazımın da ayağı kənddən kəsilmirdi ‐ onu deyib gələrdilər. İnsafən, məzənnəni qaldırmazdı “Ququ”. O işin qabağında ona bir çolpa, yaxud hinduşka qonaqlığı verərdilər, verməzdilər öz işləriydi; əgər verərdilərsə, o qonaqlıqda kəndin icra nümayəndəsi, bələdiyyə sədri, sahə müvəkkili yuxarı başda əyləşərdi. Respublika Gənclər Forumunda rəhbəri dinləyən, özü də əli gicgahında dinləyən yerdə efirə gedəndən sonra layiq idi ki, o “dairə”yə Elmidar da düşəydi; o “dairə”yə düşə bilmək, Sədrəddinin dükanının qabağındakı duralğada “Əhlimangil filankəsin qapısında yeyib‐içirlər” deyiləndə “gil”in içində saman çöpü olmaq naminə Elmidar “Ququ”nun “011”‐ni hər gün yumağa razıydı. Lakin Elmidara hələ “balağıdar” deyirdi Əhliman, “Ququgil”ə çevrilmək üçün genəlməli, gen‐bol olmalıydı. O günlər uzaqda deyildi, yaxındaydı, lap yaxındaydı; ömründə ilk dəfə olsa belə, “Ququ” Əhlimanın qırmızı “011”‐ nə minmişdisə, deməli, gün gələcək onunla eyni masa arxasında da əyləşəcəkdi. Elmidara ümid verən varıydı. İcra başçısının sol əli‐ icra başçısı solaxay idi‐ “qlavar”ları‐ kənd icra nümayəndəsini, bələdiyyə sədrini, sahə müvəkkilini, seçki komissiyası sədrini, o cümlədən Elmidarı öz yanına çağırıb “öz adamımızdır” dediyi Milli Məclis üzvlüyünə namizəd Baxış Əliyevə seçkilərdə kömək olmağı, “Azadlıq” blokunun adayı Azin Kürəçinin burnunu ovmağı qarşılarına vəzifə qoyanda, lazım gələrsə, o kürəçidi, kirəçidi‐nədi, onun üzünə dirənməyi şəxsən Elmidara həvalə 6 edəndə qonaqlıq boyun olmuşdu. Əgər işin öhdəsindən uğurla gəlsələr, icra başçısının sol əlinin Əlişin çaylağında verəcəyi qonaqlıqda “Ququ” Əhliman“gil” olacaqdı Elmidar. Mərdimazar olmasa, bağ çəpəri neynər, Elmidarın kürkündə gəzməyə çıxan bir birə vardı. Birə Elmidarı qaşındıra bildikcə qaşındırırdı. Qaşındırırdı ona görə ki, Belarusdan Küy kəndinə müşahidəçilər gəlirdilər, yoldaydılar. Ürəyinə dammışdı ki, gələn qonaqlara açılacaq masada yer kəm olacaq ona. ”Ququ” Əhliman maşından düşmədi. Elmidar Körpülü‐ ölkədə inşa edilən körpülərin şərəfinə, o, özünü belə adlandırırdı‐ arabadan yerə endi, maşından düşməyən Əhliman onun sürücüsünə oxşadı. Yerə enən Elmidar Körpülü biləyinə baxıb başını buladı. Çox keçməmiş Küy kəndinin müəllimləri gəldi. Elmidar Körpülü bir də biləyinə baxıb gələcək vəd edən vəzifəli gənclərə xas ədayla onları danladı. Dalınca Həzi sınıq‐salxaq “04”‐nü yolun qırağında saxladı. Onun maşınından kənd poliklinakasında həkim işləyən iki gəlin, onlardan birinin eyni yerdə xadiməlik edən qayınanası və Belarusdan gələcək qonaqların xəbəri çıxandan “el ağsaqqalı” cərgəsində əzizlənən “Qozqur” Kərim düşdü. “Kənd yolundan, igid namından bəllidir”‐ deyiblər, adından məlum olduğu kimi, “Qozqur” Kərim qozqurmağı, gopa basmağı sevərdi. Gopsuz yaşaya bilmirdi, dilinə çay‐cörək dəyməsə dözərdi, yalan gəlməsə dəli olardı. Qapıda işləyəndə yerdən ilan çıxardı, Kərim kişi qorxub‐eləməzdi, diri‐diri boğazlayar, ilanın başını əzərdi. Gecə çişi və o biri işi gələndə çölə çıxsa, pəyənin qabağında ağzından od püskürən əjdahalar görərdi. Özünü yanğınsöndürən zənn edər, alovun üzərinə bir vedrə su əmdərər, vedrəni başına keçirib yabayla əjdahanı öldürərdi. Məhlənin ayağında zibillik vardı, öldürdüyü ilanların, əjdahaların hamısını ora qolazlayardı, yabalığını gəlib arvadına danışardı. Arvadı səhər yuxudan duranda gedib zibilləyə baxar, gözünə bir şey dəyməzdi. Öldürdüyü ilanların yoxa çıxmasında Kərim kişinin gümanı bircə 7 yerə gedirdi. Günaşırı gözünə görünüb ona eşq elan edən yekədöş haldan quşqulanırdı. Onun cəsurluğuna, qorxmazlığına dəyər verən yek varlıq o hal idi. O halda cəsurluğunu başqalarının görməsinə könlü razı olmayan da elə o hal idi. Yaxşı ki, son günlərdə hal dəyişmişdi. Gec də olsa xəyalları gerçəkləşmişdi Kərim kişinin. Şenlikdə “əsas oğlan” hesab edilməkdəydi. “Əsas oğlan” bir sürə Belarusda yaşamış, Belarusun indiki lideri Lukoşenkonun sədr olduğu kolxozda işləmişdi. Onun Lukoşenko ilə bağlı nə qədər anıları vardı. Kir‐pasaq əlinə baxmayıb Lukoşenkonun ona salam verməsi, iclasda adını çəkib öyməsi, anasına söyməsi, döşünə medal asması, şuma basması qəbilindən olan anıların hərəsini danışmağa uzun bir qış gecəsi gərəkiydi. Kərim kişi o anılara yalan calamazdı. Bunu bilirdilər. Bunu bilən kənd başbilənləri ayrı çağ cavanların məzələndiyi “Qozqur” Kərimi qəfildən el ağsaqqalı elan edərək, qonaq‐qara qabağına çıxardırdılar. Öldüyü yerdə onu ölməyə kəndin icra nümayəndəsi qoymamışdı. Gələn müşahidəçilərin başçısını Kərim kişi ilə eyni maşında əyləşdirəcəkdilər. O da Lukoşenkodan gen‐ bol danışacaqdı. Qonaqlara seçki komissiyası sədrinin qapısında süfrə açılacaqdı. Çox adamın olması münasib sayılmamışdı. Müşahidəçilərdən biri canısulu qadın, biri cavan oğlan olmalıydı. Canısulu xalanı «Ququ» Əhliman almışdı boynuna, oğlana Elmidar qulaq asacaqdı. Elmidar qonağa gərəyincə qulluq eləməyə Sevayla Cevanı behləmişdi. Sevanın əsl adı Sevgiladə, Cevanınkı Cəvahir idi. Onları əzizləyərək elə çağırırdılar. Ceva böyük idi Sevadan, ona prodüsserlik edirdi. Lap körpəliyindən Sevanın elmdən zəhləsi gedərdi, o, anadangəlmə çal‐çağır əhliydi. Belə oxumaqla arası yoxdu, elə oxumaqla arası vardı. “Səma” kanalında düzənlənən “Ulduzların cəngi” yarışmasına sənəd vermiş, seçim mərhələsində ələnərək kəndə dönmüşdü. Üzüqoylu kəndə qayıdandan bəri Mosunun yeməkxanasında oxuyur, elin gözündə bir kirvəngə ağır gələn adamların xudmani məclislərini yola 8 verirdi. Seva yarışmada ələnib Bakıdan rayona qayıdanda dəmir yolu vağzalında Respublika Gənclər Forumundan dönən Elmidarla qarşılaşmışdı. Bir kupeyə düşmüşdülər. Biləcərini keçəndə Seva məhrəmləşmiş, ayağını ayağının üzərinə aşırmış, himiylə, cimiylə “gəl‐gəl” demişdi. Forumda gənclərin üzərinə qoyulan vəzifələri yada salaraq Elmidar ona xor baxmamışdı. Vaqondan başlanan məhrəmlik günbəgün sevgiyə çevrilmişdi, kəndin qırağındakı çəkillikdə öpüşməyəcən uzanmışdı. Öpüşməkdən o yana keçə bilməmişdilər, “qız uşağıyam” deyib Seva bədənində irəliləməyə qoymamışdı Emişi, vaqondakı him‐ ciminə məhəl qoymayan həmkəndlisinə özünü bakirə qələmə verməyi bacarmışdı. Gənc müğənninin danışığında dörd əsas sözdən biri “şou‐biznes”, “səhnə” və “paxıllıq”la yanaşı “namus” olmuşdu. Seva evdə duz çuvalına dönmüş bacısını Belarusdan gələcək müşahidəçi oğlana sırımaq xəyalına düşdüyündən razılıq vermişdi bu işə, yoxsa Elmidarın sözünə məhəl qoymazdı. Kəndin girəcəyinə xeyli adam yığılmışdı. Qonaqlar indicə gəlməliydilər. Hamı səbirsizliklə yola baxırdı. Uzaqdan bir maşın göründü. Maşına baxıb nırç elədilər: “yox əşi, bu olmaz!” Arabanın belində, yalan olmasın, bir “Kamaz”ın yükü vardı. Yük daşımaqdan hay‐hayı gedib, vay‐vayı qalmış “Moskviç” adamların yanında dayandı. İçindən sürücüylə yanaşı, kəkilini pırpızlamış bir gədə də düşdü. Dar cins şalvar geyinmişdi, üzərinə “free and fair” yazılmış köynəyini şalvarına salmamışdı. Müsafiri maşına mindirənlər onun Küy kəndində “ekzad pol” işinə baxacağını demişdilər. Başqa bir şey deməmişdilər. Darşalvar gədə “hay” deyib yığışanların üzünə baxdı. Ona cavab verdilər: Hay, hay... Pıçhapıç düşdü. Kənddə özünə yaxşı ev hördürən, evinə bahalı “pol” döşədənlər varıydı. Görən, kimiydi “ekzad pol” sifariş edən? Nəmənə zadıydı “ekZAD pol”? Hamı çönüb dülgər Səmiyə baxdı. Dülgər Səmi “ekzad” o zaddır ki, gərək onu pazlayasan”‐ deyərək həmkarının ağzını aradı: ‐ Heylə döyül, qağa? 9 Qağa dil bilmirdi. Ha elədi, bir şey andıra, qandıra bilmədi. Axırda rusca bildiyi yeganə sözü dedi: “YAŞİK...” ‐ Ə, özüm ölüm, o heç bilmir ekzad pol nədir!.. Onu qağandan yaxşı döşəyəmməz ingilis‐mingilis ‐ dülgər Səmi döşünə döydü‐ o, dülgər döyül, mənim yanımda yeşik düzəldəndir... Elə o hində maşından “fokus” Yaşar düşdü. Maşından düşər‐düşməz müsafirə sarı yüyürən Yaşarı belə görən olmamışdı bineyi‐qədimdən. Seçki komissiyası sədrinin üzündəki ifadədən bu polun, o poldan olmadığını oxudu hamı. Yaşar dülgər Səmiyə him elədi. Dülgər Səmi darşalvar gədənin gəldiyi “Moskviç”dən diyircəkli çemodanı sürüyüb yerə saldı. Çemodanı ehmalca aparıb Yaşarın maşınında yerbəyer elədi. “Baxarıq bu çemodan Küy kəndində necə diyirlənəcək”‐ geri döndü. Yaşar darşalvar gədənin amerikan olduğunu, Belarusdan qonaqların gəlməyəcəyini və Avropa Şurasının Küy kəndinə səsvermə günü xüsusi müşahidəçilər göndərəcəyini dedi, qonağı yanına salıb evlərinə apardı. *** Məxmər müəllimə havalı gəldi. Əyninə geydiyi narıncı köynəyin yuxarıdan iki düyməsinı bağlamamışdı, narıncı yubkası darıydı, o qədər darıydı ki, ona baxanda gen dünyada adam sıxılırdı əməlli‐başlı. Seçki komissiyası sədrinin o irəli mərmərlənmiş hovuzunun qırağında ayağını ayağının qabağına qoyub dayanmışdı. Yaşarın qızları pəncərədən Məxməri güldürən darşalvar gədəyə baxıb “bir‐birinə yaraşırlar” deyirdilər. “Fokus” Yaşar gözünü ağardıb onları pəncərədən yığışdırdı, qonaqların yanına gəldi. İcra nümayəndəsi, bələdiyyə sədri, mülki geyimdəki sahə müvəkkili və Elmidar süfrənin başında dayanmışdılar. Əhliman ingilis dili müəlliməsi, Amerikadan gələn müsafirə dilmanclıq edəcək Məxmər müəlliməyə him elədi: ‐ Sən canın uzun eləmə, deginən yanını yerə qoysun! 10 Darşalvar gədə ac olmadığını söyləyib Məxmər müəllimə ilə birgə Küy kəndini gəzməyə yollandı. “Ququ” Əhliman ona həmən bir ayama yapışdırdı: “səy”... Onlar hırıldaya‐hırıldaya darvazadan çıxanda “Ququ“ Əhlimanın sözüylə hamı bir ağızdan razılaşdı: “səyin biri səy...” İcra nümayəndəsi seçki komissiyasının sədrindən soruşdu: ‐ Yaşik, sən bilərsən, onun əynindəki kişi şalvarıdır? Sahə müvəkkili səhərdən acıydı, doğrusu, onun qarnının ac olmayan gününü görən heç olmamışdı. Özü dərhal süfrəyə əyləşdi, Elmidarı səy gədənin dalınca göndərdi: “birdən qıza əl uzadar, izlə, gör neynirlər, hara gedirlər...” Elmidarın qanı qaraldı. Pisikdi. Səy gədəni güdməyə yollandı. Bir papiros alışdırıb səy gədənin hara cəhənnəm olduğunu öyrənmək fikriylə Sədrəddinin dükanına sarı addımladı. Dükanın qabağında Cıbıdan savayı kimsə yoxuydu, o da dəmiydi. Ayamasına qarışdıraraq hind filmindən əzbərlədiyi mahnını zümzümə edirdi: “Cıbı, Cıbı, cıbbbii... zubi, zubi, zubbii...” Elmidarı görəndə “cıbbi” deməyi ar bildi özünə. Mahnının sözlərini dəyişdi: “zubi, zubi, zubbii... bobi, bobi, bobbi...” Guya elə əvvəldən belə oxuyurmuş... Mahnını kəsib yaxınlaşan Elmidara bircə sual verdi. Cıbının o bircə sualı Elmidarın ölülərini qəbirdən çıxardıb seçici siyahısına saldı: ‐ Balam, sən nəyunuz «Ququ» Əhlimangilnən vurmursan? *** O gecə şahidi olduğu olayı Elmidar dərhal sahə müvəkkilinə xəbər verdi. Gördüklərini birər‐birər danışan Elmidara sahə müvəkkili “gecdir, cum evinizə” dedi və ona başa saldı ki, ağzından söz qaçırmasın. Elmidar evlərinə yollandı. O, doqqazlarından yorğun‐arğın içəri girəndə, bayaq dayandığı yerə, lap dəqiqi, Məxmərin dədə evinin çəpərini əvəz edən kolluğun arasını yararaq sahmana saldığı gizli müşahidə səngərinə sahə 11 müvəkkili gəlib soxdu özünü. Əvvəlcə Mübariz kişinin məhləsini dinşədi. Müşahidə səngərinin yaxınlığındakı daxaldan şəhvani səslər gəlirdi. Qarğı daxalın hay‐hayı gedib, vay‐vayı qalmışdi, nə qapısı vardı, nə pəncərəsi. Açıq qapıdan düşən ay işiğı daxalın içini aydınladırdı. Yun çırpmağa və ya buna bənzər ev işləri görməyə qoyulmuş paslı çarpayının başından Məxmərin narıncı köynəyi, narıncı yubkası, narıncı lifçiyi sallanırdı. Onlar həvəsdən düşüb müşahidə səngərinin qabağından evə gedəndə, Məxmərdən gələn xoş qoxu aləmi bürüdü. Sahə müvəkkili qoxunu burnuna çəkərək bayaqdan bəri qurdaladığı qabağını sonuncu dəfə sıxıb ofuldadı. Əhlimana SMS yazdı: “Ququ, özüm ölüm, səy elə biziymişik...” Səhər yeməkdən sonra Məxmər süfrəni yığışdıran anasına göz elədi: “bir hovur əl saxla!” Gözü qızının boynundakı qaradan su içməyən arvad yanını yerə qoydu. Məxmər anasından Riçardı soruşdu. ‐ Mama, deyirəm, bu Riçard yaxşı oğlandır, hay? ‐ Nə bilim vallah, belə baxanda‐ arvad oğlana qıyğacı bir nəzər saldı, adını eşidən Riçardın dişləri ağardı‐ pis gədə deyil, gənə məni qınama, elə bil bir az səydir! ‐ Səy niyə olur, az? ‐ Nə bilim ay bala, üzünə baxanda dişlərini ağardır, gənə məni qınama. ‐ Dodağına gülüş qonub, gülüşünə vurulmuşam, vurulmuşam... ‐ Bıy, başıma xeyir! Məxmər, gənə məni qınama, ciddi deyərsən ha birdən, İmamzada haqqı, ömür boyu üzünə baxmaram! ‐ Lap ciddi deyirəm, biz Riçardla evlənmək qərarına gəlmişik. Dədəmə xəbər elə! Arvad inanmadı. Nə gözlərinə, nə qulaqlarına. Ərşadın üzünə baxdı. Dil bilməsə də, onun üzü gülür, gözləri Məxmərin sözünü deyirdi. Arvad bu yerdə gərək üzünü cıraydı, saçını 12 yolaydı, cignə çəkəydi, ancaq heç birini eləmədi. Qonşuların eşidəcəyindən, haya gəlib məsələdən xəbərdar olacağından, vurğun vurmuş vurulmuş qızının adına söz çıxacağından qorxdu. Səbrini bassa da, yanını yerə basa bilmədi, əriylə gənəşməyə durdu. Mübariz kişinin nahara kabab çəkmək fikri vardı, quzunun boğazına yenicə bıçaq cəkmişdi. Qan başına vurdu: ‐ Özüm ölüm, şaqqalayaram o qızı dı, ingilisi də!!! ‐ Əl saxla hələ kişi, qardaşını, bacını çağır, gənəş, gör nə deyirlər‐ arvad kişinin gerçəkləyəcəyindən qorxdu. Ağsaqqallar və ağbirçəklər gəldilər. Əyri əyləşdilər, düz danışdılar. Hər üzünü fikirləşdilər. Elçi gələn olmayandan, şirinçay içilməyəndən, buyruq buyrulmayandan, oxumuş qız olduğuna görə savadsız qızlara veriləndən iki “paşka” çox başlıq parası alınmayandan, parça biçilməyəndən, xına yaxılmayandan, zifaf gecəsini yengə pusmayandan, üçgünlük keçirilməyəndən sonra qızı uzağa vermək hamısına ağır gəldi. Hamının adından maması Qızılgül çağırıb Məxmərə çox öyüd verdi, danladı, kar olmadı. Qız elə bil kar oldu. Məxmərə gözü düşən oğlanların, qəlbindən onu qohumuna‐qardaşına adaxlamaq keçən arvadların adlarını bir‐bir sadaladı, qulağına girmədi. Qızılgül mamasının pıçıldadıqlarını Məxmər bir qulağından alıb, o biri qulağından çıxardanda, anası qapıdan bir hinduşkanın ayağını kəndirləyib Molla Qədimin doqqazına yüyürdü. Çaldığı qələm daşı üyüdən Molla Qədim “ildırım eşqinə qarşı” dua yazdı; əlini salıb, ayıb olmasın, ayıb yerindən çəkdiyi qılı qurd yağına bulaşdırdı. Dua limonlu suya salınmalı, limonlu suyu qız içməliydi. Dua qızı qızmağa qoymayacaq, Molla Qədimin qurd yağına bulaşdırılmış qılı da kimin pencəyinin cibinə basılsa, o adam xədim olacaqdı. Evə gələndə baldızı Qızılgülü pərişan gördü: ‐ Aaz, ürəyini qısma, gör onların başına nə oyun açıram, bildirçinin bəyliyi darı sovrulanacandır, qurd yağını köynəyinə 13 çəkim, Ərşad da qulağının dibini görsün Məxmərin üzünün əvəzinə, indicə Molla Qədimgildən gəlirəm. ‐ Onu oyana elə sən İmamzada, gəl qızı verək! ‐ Yüz il qalaaaa!!! Baldızı Qızılgül Məxmərin bakirə olmadığını, dünən gecə gönü suya verdiyini danışdı. Qız anasının ürəyi keçdi. Özünə gələndə bircə kəlmə dedi: “qancığı verək, başımızdan rədd olsun...” Ağsaqqalar bir də yığışdılar. Mübariz kişinin oğlu Ümidi yada saldılar. Ümid Kanadada yaşayırdı. İnişil gedib Kanadaya sığınmışdı. Bəlkə elə Məxməri ABŞ‐a gəlin köçürməkləri yaxşıdır? Mübariz kişinin balaları niyə ayrı düşsünlər bir‐birindən? ABŞ‐la Kanadanın arası budur‐buradır... *** Küy kəndinə seçki günü çoxlu müşahidəçilər, sosioloqlar gəldi. Sosioloqlar çıxış sorğusu zamanı səs verən sakinlərdən heç zad öyrənə bilmədilər. “Kimə səs verdin” sualına seçicilərin ancaq bir cavabı vardı: ‐ Quu... Quu.. Quu.. Quu... Axşam düz səslərin sayılması anında xəbər yayıldı ki, səsvermə yeşiyini əkişdiriblər. Komissiya sədri Yaşar yeşiyin yoxa çıxmasını vecinə almadı. Müşahidəçilərin bəzilərinin də başa düşəcəyi dildə komissiya üzvlərinə yüksək səslə dedi: ‐ Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|