Ian zich qoplangan. Tashqi tom ondan buyraklar yog'li kletchatka
qatlami - yog'li kapsula joylashgan.
Buyraklarda qon bilan kelgan moddalardan siydik hosil b o 'la
di. Buyraldar m urakkab tuzilishga ega. Unda tashqi ancha qoramtir
po'stloq qatlami va ichki m ag'iz qatlami farqlanadi.
Buyrakning po'stloq moddalari uning barcha periferiyasini egal-
lab olgan bo'lib, dastaklar shaklida m ag'iz moddalarga kirib turadi
va uni 15-20 ta buyrak piram idalariga bo'ladi.
ularning asosi tash-
qariga m ag'izli m oddalarga yo'nalgan bo'lib, u esa buyrak jom iga
yo'nalgandir.
25-rasm.
Nefronning tu zilishl:
1 - olib keluvchi tomir; 2 - olib chiquvchi tomir: 3 - koptokcha kapi-
larlari; 4 - kapsulalar bo'shlig'i: 5
- egri-bugri kanalchalar; 6 - kapsula.
Buyrakning po'stloq qismi qizg'ish - talg'ir rangda bo'lib, uning
qalinligi 5 -7 mm ni tashkil etadi, buyrakning m ag'iz qatlami ancha
rangsiz b o ’ladi.
Buyraklarning tuzilish va funksional birligi bo'lib - buyrak
www.ziyouz.com kutubxonasi
tanachalari (nefronlar) hisoblanadi. Har bir buyrakda 1
mln ga ya-
qin mikroskopik tanachalar sanash mumkin.
Buyraklar tanachalari p o ‘stloq qatlamdan ikki devoriy kosani
eslatuvchi shakldagi uncha katta b o im ag an kapsuladan boshla-
nadi, uning ichida esa qon tom irlar kapillarlaridan iborat koptok-
cha joylashgan. Kapsula devorlari orasida bo'shliq
b o iib , ulardan
buyrak kanalchaiari boshlanadi. U egiladi-bukiladi va so‘ngra
m ag‘iz qatlamga o ia d i. Bu egri-bugri buyrak kanalchalaridir.
Buyrakning m ag'iz qatlamida buyrak kanalchasi to ‘g ‘rilanadi,
tugun hosil qiladi va p o ‘stloq qatlamiga qaytadi. Bu verda siydik
kanalchaiari yana egilib bukiladi va so’ngra chiqaruvchi yo'lga
- yig'uvchi buyrak nayiga tushadi. Y ig‘uvchi buyrak naychalari
birikib umumiy chiqaruv y o ‘lini hosil qiladi.
Bu y o ila r buyrakning
m ag‘izli qatlam orqali piram idaning uchiga qarab o ‘tadi.
Har qaysi 2-3 buyrak piramidasi o ‘zining uchlari bilan q o ‘shi-
lishib birgalikda so‘rg ic h la r hosil qiladi. S o‘rg ich lard a jud a
ko'plab teshikchalar b o iib , ular bilan chiqaruvchi navchalartam om
b o ia d i va ular kosachaga ochiladi. Kosachalar siydik chiqaruvchi
y o ila rn in g boshlanishi hisoblanadi. Kichik buyrak kosachalari,
bir-birlariga qo'shilib. 2-3 ta katta
buyrak kosalarini hosil qiladi,
ular ham, o 'z navbatida, buyrak jom iga o ’tadi.
Buyrak jom i - voronka shaklidagi nozik devorli puch holdagi
bo'shliqdir. Siydik buyrak jom idan siydik pufagi bilan tutashgan
siydik y o ila rig a tushadi.
Bitta nefrondagi kanalchalarning umumiy uzunligi 35-50 mm ni
tashkil etadi. Buyraklarda qariyib 130 km siydik o iu v c h i navchalar
mavjud. Bir kecha-kunduzda buyraklarda 170 1
suyuqlik filtrlana-
di, chunki undan 1,5 1 haqiqiy siydik konsentratsiyalanadi va orga-
nizmdan tashqi muhitga chiqarib tashlanadi.
Dostları ilə paylaş: