Organizm uchun oziqlar tarkibida barcha zarur oziq moddalar
(oqsillar, uglevodlar, yog'lar, suv, mineral moddalar va vitaminlar)
bo'lishi muhim ahamiyatga ega. Ratsiondagi
oziq moddalarning
o'zaro nisbati ham muhim aham iyat kasb etadi.
K ichik maktab yoshidagi bolalar uchun oqsillarning yog'lar
va uglevodlarga bo'lgan eng maqbul nisbati 1 : 1 : 6 hisoblansa,
bog'cha yoshidagi bolalar uchun 1 : 2 : 3 bo'lsa, voyaga yetgan
odam lar uchun 1 : 1 : 4 nisbat maqbul hisoblanadi.
Jadvalda turli yoshlardagi bolalarning ratsional oziqlanishini
tashkil qilish uchun zarur bo'lgan oqsillar, uglevodlar va yog'lar-
ning bir kecha-kunduzlik normalari berilgan.
Bolalarning oziqlanish ratsionlarini tuzishda, ular organizm i
ning vitam inlar va mineral moddalar bilan ta'm inlanishiga asosiy
e ’tiborni qaratish zarur.
Bolalar aralash oziqalar bilan oziqlanganda ularning organizmi-
ga turli-tum an am inokislotalar yig' ini.
vitam inlar tushadi, chunki
ulardan ovqatlarning qiymati ortadi. Turli-tuman ovqatlar ishtahani
ochadi, hazm shiralarining katta miqdorda ajralishini chaqiradi va
ovqatlarning yaxshi o'zlashtirilishini ta'm inlaydi. Ovqatlar hajmi
va kaloriyaliligi bilan yetarli bo'lishi kerak, y a ’ni to'yingan ho-
latni chaqirishi va organizmning barcha
energetik xarajatlarining
o'rnini qoplashi kerak. Iste'm ol qilinayotgan ovqatlarning massasi
iste’molchining yoshiga bog'liq holda bir kecha-kunduzda 2 0 0 0 -
2600 g ni tashkil qilishi kerak.
Oziqlanish tartibi: «Ratsional oziqlanish» tushunchasi iste’mol
qilinayotgan ovqatlarning miqdori va sifatini o 'z ichiga olmasdan,
balki iste'm ol qilishning to 'g 'ri tartibini, y a'n i bir kecha-kunduzlik
ratsionning vaqtlar bo'yicha bo'linishini ham o 'z ichiga oladi.
Bir
kunda ikki marta ovqatlanganda, mahsulotlar o'zlarining
oziqlik va biologik qiymatlarini vo'qotadi, odatda, bolalar oziqlan-
tirishdagi uzoq muddatli tanaffuslarga ju d a o g 'ir chidavdi. Juda
tez-tez ovqatlanganda esa oziq moddalar hazmlanib ulgurmaydi,
bolalarning ishtahasi yo'qoladi.
Bolalar ikki oylik bo'lgunicha eng qulavi 7-marta oziqlanish
hisoblanadi, 3 oydan 5 oygacha 6 marta, 5 oylikdan 1 yoshgacha
www.ziyouz.com kutubxonasi
5 martalik oziqlanishni tashkil qilish zarur.
M aktab bolalari uchun
bir kecha-kunduzda 4 marta ovqat yeyish maqsadga muvofiqdir.
Bunday oziqlanish tartibi bo'yicha ovqatlarni iste’mol qilishlar
orasidagi tanaffus 6 soatdan ortiq bo'lm aydi.
Ovqatlarni har kuni bir vaqtda yeyish maqsadga muvofiq, chun
ki bunday hollarda vaqtga shartli retlekslar hosil qilish mumkin,
m e'dada esa ovqat hazmini yaxshi kechishini ta ’minlovchi ishtaha
shirasi ajraladi.
Bolalarning ertalabki nonushtasi to'yim li bo'lishi
zarur va bir
kecha-kunduzlik ratsionning 25 % ni tashkil qilishi kerak. Ikkinchi
nonushta maktabda amalga oshiriladi va ratsionning 20 % ni tashkil
qilishi zarur. M aktabdagi issiq nonushtani tarkibida 15-30 g oqsil,
15-20 g yog', 80-100g uglevodlar saqlanishi kerakr. Odatda, tush-
lik bir kecha-kunduzlik ratsionning 35 % ni, kechki ovqatlanish esa
20 % ga yaqinini tashkil qilishi zarur.
G o'shtli va baliqli taomlarni kunning birinchi yarmida qabul qi
lish tavsiya qilinadi, chunki ekstraktiv moddalarga boy va ular asab
tizim iga qo'zg'atuvchi sifatida ta ’sir ko'rsatadi. Kechqurun esa sut-
li-o'sim likli taomlar iste'm ol qilish tavsiya qilinadi.
Iste’mol qilinayotgan ratsion tarkibiga 1/3 qism oqsillar va
yog'larni hayvonot dunyosi mahsulotlari shaklida qo'shish
tavsiya
etiladi.
Dostları ilə paylaş: