O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim

qiladigan
mamlakatlar tashkiloti (OPEK) – 
Xalqaro
hukumatlar
o‘rtasida tuzilgan tashkilot. U Osiyo, Afrika va Lotin 
Amerikasi davlatlari 
hududlaridagi
neftni 
qazib
olish va eksport 
qilish
, ularning 
narxlarini belgilash massalarini amalga oshirish bo‘yicha 1960 yilda tashkil 
etilgan. 
OPEKka 13 ta mamlakat a’zo: Jazoir, Venesuela, Gabon, Indoneziya, Iroq, 
Eron, Qator, Quvayt, Liviya, Nigeriya, BAA, Saudiya Arabistoni va Ekvador. 
Iqtisodiy 
hamkorlik
va taraqqiyot tashkiloti (OESR-IHTT)–dunyoning 
iqtisodiy munosabatlar va rivojlanish munosabatlariga kirishuvchi tashkiloti. U 
1960 yilda tashkil etilgan bo‘lib, iqtisodiy va ijtimoiy siyosatni muvofiqlashtirib 
turadi. Unga a’zo mamlakatlar 1997 yilda 29 tani tashkil etgan. (Tashkilotning 
so‘nggi a’zosi Koreya Respublikasi, 1996 yil, noyabr). 
OESR 
hozirgi
bosqichda YEI ning integratsiyalashgan 
qo‘shilmasi
turiga 
kirmaydi, ammo bu tashkilot unga a’zo bo‘lgan mamlakatlar tashqi iqtisodiy 
muammolari va ichki ijtimoiy taraqqiyoti massasalariga aralashadi. 
«Parij klubi»-kreditorlar mamlakatlarning 
hukumatlararo
muassasasi, MVF 
a’zosi. 1961 yilda tashkil etilgan bu «klub» to‘lov muddatini bir tomonlama 
o‘zaytirishning oldini olish maqsadlarida rivojlanayotgan mamlakatlarning tashqi 
qarzlari
shartlarini 
qayta
ko‘rib chiqish bilan shug‘ullanadi. 

---

204 
«Rim klubi» - Xalqaro jamoatchilik tashkiloti. 1968 yilda inson muhofazasi 
maqsadida tuzilgan. «Klub» jahon ijtimoiy-iqtisodiy 
hayotida
yuksalishning global 
muammolarini 
hal
etish, jamoat tashkilotlarini rivojlantirish, atrof-muhitda ishlab 
chiqarish ko‘payganidan inson uchun zararli 
havoni
paydo bo‘lishiga
qarshi
kurashish faoliyati bilan shug‘ullanadi. 
BMT ning iqtisodiy komissiyasi – beshta 
hududdagi
iqtisodiy 
munosabatlarni nazorat 
qilib
boradigan komissiya, ya’ni BMT rahbarligidagi 
iqtisodiy va ijtimoiy Sovet (EKOSOS); 
Yevropa iqtisodiy komissiyasi (1947 yilda tashkil etilgan) YEIK. Osiyo va 
Tinch okeani uchun iqtisodiy-ijtimoiy komissiya (ESKATO, 1947). 
Lotin Amerikasi uchun iqtisodiy komissiya (EKLA, 1948 yil va 1951 yil). 
Afrika uchun iqtisodiy komissiya (EKA, 1958 y), Shimoliy Osiyo uchun iqtisodiy-
ijtimoiy komissiya (EKZA, 1974). 
BMT ning iqtisodiy va ijtimoiy Soveti (EKOSOS) – BMT bosh 
Assambleyasining asosiy organlaridan biri. BMT dasturidagi ijtimoiy va iqtisodiy 
sohalarning bajarilishini nazorat 
qiluvchi
oliy maslahat idorasi. 
Bu kengash BMTga a’zo mamlakatlar 
hududdidagi
tashkilotlarga rahbarlik 
qilish
, muvofiqlashtirish 
huquqiga
ega. 
EKOSOS dirasida xalqaro iqtisodiy va ijtimoiy masalalar, BMT ga a’zo 
davlatlar ichidagi mavjud yuzaga kelgan muammolar 
hal
etiladi. 

---

205 
XALQARO TASHKILOTLARNING QISQARTIRILGAN
NOMLARI RO‘YXATI 
ASEAN – Janubiy-Sharqiy Osiyo davlatlar assotsiatsiyasi. 
ATES – Osiyo-Tinch okeani iqtisodiy 
hamkorligi
. 
VOZ - Butunjahon sog‘liqni saklash tashkiloti. 
VTO - Butunjahon savdo tashkiloti 
GATT - Tariflar va savdo 
haqidagi
bosh bitim 
EEK - Yevropa iqtisodiy komissiyasi 
ES - Yevropa Ittifoqi 
EES - Yevropa iqtisodiy 
hamkorligi
MAR - Xalqaro rivojlanish assotsiatsiyasi 
MBRR - Xalqaro tiklanish va taraqqiyot banki. 
MVF - Xalqaro valyuta fondi 
MOT - Xalqaro mehnat tashkiloti 
NAFTA - Shimoliy Amerika mamlakatlarining savdo to‘g‘risidagi kelishuvi
OON - Birlashgan millatlar tashkiloti. 
OPEK - Neftni eksport 
qiladigan
mamlakatlar tashqiloti 
OESR - Iqtisodiy 
hamkorlik
va taraqqiyot tashkiloti 
PROON - Milliy 
hamkorlik
tashkiloti taraqqiyot dasturi 
SNG - Mustaqil Davlatlar 
hamdo‘stligi
FAO - Qishlok xo‘jaligi mahsulotlarini sotish bo‘yicha milliy 
hamkorlik
EKA - Afrika uchun iqtisodiy komissiya
EKLA - Lotin Amerikasi uchun iqtisodiy komissiya 
EKOSOS - BMTning iqtisodiy va ijtimoiy Kengashi 
ESKATO - Osiyo va Tinch okeani uchun iqtisodiy va ijtimoiy komissiya 
YUNEP - BMT ning atrof-muhit dasturi 
YUNESKO - BMT ning ta’lim, fan va madaniyat masalalari tashkiloti 
YUNIDO - BMTning sanoatni rivojlantirish tashkiloti 
YUNKTAD - BMT ning savdo va taraqqiyot masalalari bo‘yicha 
konferensiyasi. 

---

206 
ADABIYOTLAR 
1.
Karimov I.A. - O'zbekistan na poroge XXI veka: ugrozi, bezopasnosti, 
usloviya stabilnosti i garantii progressa. Tashkent., 1997. 
2.
Karimov I.A. - Po puti sozidaniya. Tashkent., 1997. 
3.
Karimov I.A. - O'zbekistan k velikomu budushemu. T. 1998. 
4.
Avdokushin Ye.F. - Mejdunarodnie ekonomicheskiye otnosheniya. M., 2002. 
5.
Andrianov V.D. - Rossiya v mirovoy ekonomike. M., 1998. 
6.
Vavilova V.A., Sameko G.V. – Ekonomika sovremennoy Rossii. M., 1998. 
7.
Gulyamov S., Ubaydullayeva R., Axmedov E. – Nezavisimiy O'zbekistan. T., 
2000. 
8.
Yershov M.V. – Valyutno – finansovie mexanizmi v sovremennom mire. M., 
2000. 
9.
Jurayev S., Jurayev T., va boshqalar. O‘zbekiston va xalqaro tashkilotlar. T.: 
2005.
10.
Kireev A.M. – Mejdunarodnaya ekonomika. Chast- I-II. M., 2003. 
11.
Lomakin V.K. – Mirovaya ekonomika. M., 2004. 
12.
Livensev N.N. Mejduanrodnie ekonomicheskiye otnosheniya. M: 2005 
13.
Mamatqulov X.M. Jahon
iqtisodiyoti va xalqaro iqtisodiy munosabatlar. 
Ma’ruzalar kursi. Samarqand, 2006.
14.
Mejdunarodnie ekonomicheskiye otnosheniya. Pod red. V.Ye. Ribalkina
M., 1997. 
15.
Mejdunarodnie ekonomicheskiye otnosheniya. Pod red. Ye.F. Jukova. M., 
2000. 
16.
Mejdunarodnie ekonomicheskiye otnosheniya. Pod red. A.I. Yevdokimova. M., 
2003. 
17.
Mirovaya ekonomika. Pod red. V.P. Kolosova. M., 2001.
18.
Mirovaya ekonomika. Pod red. A.S. Bulatova. M., 2003.
19.
Mirovaya ekonomika. Pod red. A.K. Shurkalina. M., 2000.
20.
Nazarova G.G., 
Haydarov
N.X Xalqaro iqtisodiy munosabatlar. T.: 2005.
21.
Sergeev P.V. Mirovaya ekonomika. M., 1999. 
22.
Sirajiddinov N. Problemi povisheniya effektivnosti vneshney torgovli 
O'zbekistana. T.:2004 
23.
Sotsialno-ekonomichesaya geografiya zarubejnogo mira. Pod
red. 
V.V. 
Volskogo. M., 2003. 
24.
Teor T.R. – Mirovaya ekonomika. S – Pb., 2001. 
25.
O'zbekistan v mirovoy ekonomike. T., 2001. 
26.
Shodiyev R.X., Maxmudov E.R. Jahon iqtisodiyoti. T., 2005. 
27.
Ekonomicheskiy vestnik O'zbekistana. 2000-2005 g.g. 
 

---

207 
MUNDARIJA 
KIRISH………………………………………………………….. 
3 
1-Bob 
Jahon iqtisodiyoti va xalqaro iqtisodiy munosabatlar:
mohiyati, tarkibi va taraqqiyotning asosiy