O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

Ekzistensial 
model
psixologiyaning 
ekzistensial 
va 
fenomenal 
yondashuvlari bilan bohliq. Mijoz xulqi tahlilida atrof muhit haqidagi o‗z 
tasavvurlarini qanday shakllantiryapti va izohlayapti, o‗zining ijtimoiy maqomini 
qanday baholayotganini hisobga olish muhim. Mazkur model doirasida katta 
e'tibor guruhga munosabat bo‗yicha mijoz xulqining o‗ziga xosligi ko‗rib chiqiladi. 
Mijozda o‗zi va atrofdagilar to‗g‗risida tasavvurlari mavjud bo‗lgan shaxsiy 
tuzilmani hisobga olib, ijtimoiy xodim shaxsiy noqulaylik sababini tushunchasini 
aniq tuzadi. Mazkur model o‗zida enik guruh va boshqa ijtimoiy xatarli toifalar 
bilan ishlashda namoyon bo‗ladi. Bunda mijozning hayotiy maqsadlari o‗zgarishi 
bo‗yicha ishlar muhimdir.
Insonparvar model
insonparvar psixologiyaning tamoyillarini belgilaydi. 
(V.Frankl, K.Rodjers, A.Maslou .). Bu modeldagi ijtimoiy ish ijtimoiy 
xodimlarning sho‗ini anglash va o‗zini faollashtirish asosidagi mijozga yordam 
berishda namoyon bo‗ladi. Mazkur modelning yetakchi texnologiyasi- faol eshitish 
texnologiyasidir. Ijtimoiy ishning bu modeli xususiyati mijoz muammolarini hal 
qilishga direktiv bo‗lmagan yondashuvdir. Mazkur modelning samaradorligi ko‗p 

---

187 
jihatdan ijtimoiy xodimning shaxsiy xususiyatlariga bog‗liq. Zamonaviy sharoitda 
ijtimoiy ishning mazkur modeli katta ta'sirga ega.
Mazkur guruhdagi barcha modellra mijozga individual yordam ko‗rsatish 
bilan bog‗liq bo‗lib, shaxsiy muammolari ijtimoiy xodimdan jiddiy ruhiy 
tayyorgarlikni talab qiladi.
Ijtimoiy ishning majmuaviy-yo‘naltirilgan 
modellariIjtimoiy ish amaliyoti 
va nazariyasida fanlararo va integrativ tendensiyalarning kuchayishi ijtimoiy 
ishning kompleks modellarini topishni dolzarb qilib, bu ko‗p tomonlama ijtimoiy 
muammolarni hal qilish imkonini beradi. Ular orasida: rolli model , ijtimoiy-
pedagogik model, kognitivmodel, hayot kuchlari konsepsiyasi modellari mavjud.
Rolli model 
psixologik va sotsiologik bilimlarni integratsiyasida tuzilgan 
(Ya.Moreno, Dj.G.Mid). Ijtimoiy yordam jarayonining asosi psixologik bilimga 
eng avvalo shaxsning ahamiyatini tushunishga asoslanadi. Mazkur modelda 
shaxsiy ahamiyat to‗g‗risidagi tasavvurlardan foydalaniladi:odamlar o‗z xulqini 
individual-psixologik bilim, model, sxemelarga mos qili tuzadilar. Mazkur model 
oldingi tajribani hisobga olgan holda o‗zini qanday tutishi va rivojlantirishi, 
hayotdagi o‗zining ahamiyati to‗g‗risida tushunchalarni shakllantirish jarayoni va 
dolzarb hodisalar mohiyatini anglash kabi masalalar bilan bog‗liq mijozning 
muammolarini o‗z ichiga oladi. Turli tartibdagi rollarni bajarib, inson ular o‗rtasida 
ziddiyatga sabab bo‗lishi mumkin. Bunda ijtimoiy xodimning yordami muhim 
sanaladi. Bu nazariya ijtimoiy xodim uchun ijtimoiy tushuntirish shakli bo‗lib, 
shuningdek mijozni ijtimoiy o‗qitish, axloqini tuzatish, moslashuvchanligini 
oshirish 
vositasi 
bo‗ladi. 
Bu 
nazariyaga 
asoslangan 
texnologiyalar 
variantlari:psixodrama. Guruhli muhokama qilish, rolni uzatish, guruhli 
terapiyadir.