Tabiiy shamollatish
Tabiy shamollatish tashqaridan bino ichiga
kirgan sovuq havo bino ichidagi issiqlik hisobiga
issiqlik
qabul
qilib,
isigandan
keyin
hajmi
kengayganligi sababli engillashib binoning yuqori
tomonlariga qarab harakatlanadi va agar biz binoning
yuqori qismida havoning chiqib ketishi uchun truba
yoki tirqishlar hosil qilsak unda biz havoni tashqariga
chiqarib yuborish imkoniyatiga ega bo‘lamiz. Bu
jarayon har qanday sanoat korxonasi binosida,
shuningdek qar qanday binoda, ayniqsa, sovuq faslda
uzluksiz davom etadi va bu hodisani aeratsiya deb
yuritiladi.
Mashinasozlik sanoati korxonalarida, ayniqsa,
ko‘p miqdorda issiqlik ajralishi bilan kechadigan
jarayonlarda
tabiiy
shamollatishning
ahamiyati
nihoyatda katta bo‘ladi. Chunki bu sexlarda
almashtiriladigan havoning mihdori juda katta
bo‘lganligi sababli mexanik shamollatishga juda katta
mablag‘ sarflashga to‘g‘ri keladi. Bunday issiq
sexlarda
ajralib
chiqayotgan
issiqlikni
tabiiy
shamollatish yo‘li bilan chiqarib yuborish anchagina
iqtisodiy samara berishini hisobga olish kerak.
Bunda
asosiy
e’tiborni
havoni
kirish
yo‘nalishlari va chiqish joylarini ta’minlash katta rol
o‘ynaydi. Ma’lumki issiq havo yuqoriga qarab
ko‘tariladi, sovuq havo esa pastga yo‘naladi. SHuning
uchun ko‘p miqdorda issiqlik ajralib chiquvchi
sexlarda sovuq havoni poldan 4m balandlikdan berish
maqsadga muvofiq hisoblanadi. Sovuq havo pastga
qarab yo‘nalishi borasida issiq havo bilan aralashadi,
isiydi va vujudga kelgan tabiiy oqimlar harakatiga
qo‘shilib uzluksiz harakat hosil qiladi. Bu uzluksiz
harakat
davomida
oqimlarga
yangidan-yangi
miqdorlar qo‘shilishi natijasida yuqori to‘siqlar tomon
yo‘naladi va bir qismi tabiiy shamollatish
tirqishlaridan tashqariga chiqib ketadi, bir qismi esa
sovib yana pastga qarab yo‘naladi va bu bilan
havoning
xona
ichidagi
aylanma
harakatini
kuchaytirishga o‘z hissasini qo‘shadi. SHunday qilib
binolarning ichida havo harakatining tutash oqimlari
vujudga keladi. Agar tashqarida havo nihoyatda issiq
bo‘lsa, (30-40
o
C atrofida) tabiiy shamollatish ehtiyoji
oshadi.
Tabiiy shamollatishni hisoblash, asosan, ma’lum
isish hisobiga engillashib, binoning yuqori qisimlarida
yig‘ilgan ortiqcha bosimni, biron-bir havo chiqarib
yuborish joyidan chiqarib yuborishga mo‘ljallangan.
Faraz qilaylik ma’lum ko‘ndalang kesimga ega
bo‘lgan sexni umumiy havo bosimi asosida belgilab
olasak, ma’lum balandlikka ko‘tarilgan havo isib,
xona haroratiga tenglashgan chizig‘ini 0 - deb faraz
qilaylik. Shu 0 chiziqdan yuqori tomonda bosim
ortiqcha bo‘lib, past tomonda birmuncha kam
bo‘lishini isbotsiz tushiniladi.
Hosil bo‘lgan ortiqcha bosimi balandlik hisobiga
bo‘lganligidan uni quyidagicha ifodalash mumkin:
)
(
u
m
H
R
bunda N shamollatish tirqishlaridan tashqariga
chiqib quyi havo kirish joyi bilan yuqoridagi havo
chiqish joyi orasidagi balandlik;
m
- tashqaridagi havoning zichligi, kg·m
3
u
- ichkaridagi havoning zichligi, kg·m
3
;
Bundan tashqari tabiiy havo almashish shamol
ta’sirida ham bo‘lishi mumkin. Agar binoga shamol
urilayotgan tomondagi bosim shamol hisobiga
birmuncha ijobiy bo‘lsa, shamol urmayotgan tomonda
bosim salbiy yo‘nalishda bo‘ladi va buni quyidagicha
ifodalash mumkin:
R = R
1
- R
2
bunda R
1
-shamol urilayotgan tomondagi bosim;
R
2
-shamol urilmayotgandagi tomondagi bosim.
Agar binoga har ikkala bosim kuchi tabiiy
shamollatish vazifasini bajarayapti deb hisoblasak:
R =(
m
-
u
) H + (R
1
- R
2
)
Ortiqcha bosim miqdorini aniqlagandan keyin
chiqarib yuborilayotgan havo miqdorini ham aniqlash
mumkin:
Q =
f
P
q
2
bunda
- havo miqdori koeffitsienti;
f - havoni chiqarib yuboruvchi teshik kesim
yuzasi;
Soddalashtirilgan holda bu formula:
Q = 4,04
P
ko‘rinishga ega bo‘ladi.
Agar chiqarib yuborilayotgan havo miqdori, kirib
kelayotgan havo miqdoriga teng desak, unda biz kirib
kelayotgan va chiqib ketayotgan havo harakat
tezligini topishimiz mumkin:
V =
F
Q
bu erda F - havo chihib ketayotgan tirqish kesim
yuzasi.
Chang tozalagichlarning turlari ko‘p. Ularni
qo‘llaganda asosan chang tozaluvchi apparatning
ekspluatatsiya jihatidan qulayligiga, uning chang
tozalash darajasiga va uning arzon-qimmatligiga
qarab tanlanadi.
Dostları ilə paylaş: |