O'zbekiston Respublikasi Bank-moliya akademiyasi
inflyatsiya darajasi past bo'lgan mamlakat valyutasiga nisbatan uzoq muddatda pasayadi.
Qisqa muddatda inflyatsiya ist
’emol narxlar indeksiga teskari ta'sirini ko'rsatishi
mumkin: agar inflyatsiya ko'tarilsa, u holda Markaziy bank qayta moliyalash stavkasini
oshiradi, bu milliy valyutaga ijobiy ta'sir ko'rsatadi. Shuning uchun inflyatsiyaning valyuta
kursiga ta'sirini aniq ko
’rish kiyin.
Valyuta kursining shakllanishi milliy va jahon iqtisodiyoti va siyosati o'rtasidagi o'zaro
bog'liqlikning murakkab jarayonidir, shuning uchun prognozlashda valyuta kotirovkalariga
ta'sir qilishi mumkin bo'lgan turli omillar hisobga olinadi:
inflyatsiya darajasi. Mamlakatda narxlar darajasining oshishi uning pul birligining xarid
qobiliyatining pasayishiga va natijada valyuta kursining pasayishiga olib keladi.
Foiz stavkalari. Turli mamlakatlarning markaziy banklari qayta moliyalash stavkasini
o'zgartirish orqali milliy valyuta kursiga sezilarli ta'sir ko'rsatadi. Foiz stavkalarining oshishi
mamlakatning pul-kredit siyosatining keskinlashuvi bilan bog'liq bo'lsa, valyuta kursi
ko'tariladi, lekin agar kurs yuqori inflyatsiya tufayli ko'tarilsa, u holda kurs pasayadi.
To'lov balansining holati. Mamlakatning to'lov balansi - bu mamlakat tomonidan qabul
qilingan va to'langan to'lovlardagi pul oqimi. To‘lov balansining profitsit bilan milliy valyutaga
bo‘lgan talabi ortadi va shu orqali uning kursi mustahkamlanadi. Passiv balansda xorijiy
valyutaga talabning oshishi kutilmoqda, bu esa milliy valyuta kursining pasayishiga olib
keladi.
Joriy operatsiyalar balansi quidagi 2 qismlardan iborat: savdo balansi, xizmatlar va
notijorat mazmundagi to’lovlar balansi
Bu
mamlakat
tovarlarining
jahon
bozorlarida
raqobatbardoshligi.
Yuqori
raqobatbardoshlik mamlakat eksporti hajmining oshishiga, shunga mos ravishda chet el
valyutasining kirib kelishiga va o‘z valyutasining qadrlanishiga xizmat qilmoqda.
Spekulyativ valyuta operatsiyalari va moliya tashkilotlarining faoliyati. Agar biron
sababga ko'ra valyuta kursi tushib qolsa, u holda valyuta risklarini tenglashtirish maqsadida
yirik moliyaviy tashkilotlar ushbu valyutani sotadilar va shu bilan Forex bozoridagi o'rnini
yanada zaiflashtiradi.
Energiya tashuvchilar va boshqa xom ashyo narxlari. Agar mamlakat iqtisodiyoti
diversifikatsiya qilinmasa va asosan xomashyo eksportiga bog'liq bo'lsa, xomashyo (neft,
gaz, oltin va boshqalar)ning jahon narxlarining pasayishi natijasida milliy valyutaning kursi
pasayadi.
Bundan tashqari, valyuta kurslariga turli mamlakatlardagi siyosiy vaziyat, urushlar,
kataklizmlar ta’sir ko‘rsatadi. Ko'pincha, kutilmagan fundamental yangiliklar ommaviy
vahima va shunga mos ravishda valyuta kurslarining keskin o'zgarishiga olib keladi, ular
oxir-oqibat yangi darajalarda barqarorlashadi.
Dostları ilə paylaş: