M a t m u r o d o V f. M

1.6.3. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNT)ning ma’muriy
boshqaruv va jamiyat taraqqiyotidagi roli
Bugungi kunga kelib 0 ‘zbekistonda 5 m ingdan ortiq nodavlat tashkilotlari 
tuzilgan, shu jum ladan, 130 dan ortiq m illiy-m adaniy m arkazlar, turli so- 
halarida faoliyat ko‘rsatayotgan 70 d an oshiq jam g 'arm alar ishlab turibdi.
Aksar nodavlat tashkilotlarining ishi sog liqni saqlash, ta ’lim, jism oniy 
va m a ’naviy tarbiya, inson huquqlarini m uhofaza qilish, aholining ijtim oiy 
yordam ga m uhtoj qatlam lariga yordam berishdan iborat.
0 ‘zbekiston Respublikasining 1999-yil 14-apreldagi «Nodavlat notijo­
rat tashkilotlari to'g'risida» qonuniga binoan N N T quyidagi shakllarda: ja ­
m oat birlashm asi, jam oat jam g'arm asi, xalqaro nodavlat notijorat tashkilo- 
ti, shuningdek, qonunchilik aktlarida k o ‘zd a tutilgan boshqa shakllarda 
tashkil etilishi m um kin. 0 ‘zbekiston Respublikasining « 0 ‘zbekiston Respub- 
likasida jam o at birlashm alari to'g'risida» qo n u n id a keyingi o'zgarishiarni 
hisobga o lg an h o ld a, ja m o a t birlashm asi tu sh u n ch asi y an a d a ken groq
m a ’noga ega. Q onunga k o ‘ra ularga kasbiy uyushm alar, siyosiy partiyalar, 
ilmiy jam iyatlar, ayollar tashkilotlari, veteranlar va yoshlar tashkilotlari, ijodiy 
uyushm alar, om m aviy h arak atlar va fuqarolarning boshqa birlashm alari 
kiradi. 0 ‘zb e k isto n R espublikasining « N o d av lat n o tijo rat tash k ilo tla ri 
t o ‘g ‘risida» q o n u n ig a k o ‘ra esa ja m o a t b irlash m alari m a ’n o sid a N N T
tashkiliy-huquqiy shakllaridan faqat bittasi tushuniladi.
N N T tashkilotlari nafaqat alohida sohalarda faoliyat yuritm oqda, balki 
konkret m intaqalarda keng k o ‘lamli vazifalarni hal qilishga butun jam o at - 
chilikni jalb etyaptilar ham . M asalan, X orazm da tashkil qilingan «Al-Xo- 
razm iy-V am beri» xalqaro xayriya jam g‘arm asi viloyatning ijtimoiy-iqtisodiy 
riv o jla n is h ig a y o rd a m b e r is h , fu q a ro lik ja m iy a tin i riv o jla n tiris h g a
k o ‘m aklashish va m in ta q a ekologik m uam m olarini hal etish m aqsadida 
m utaxassislar, ilm iy xodim lar va boshqa ijodiy intellegentsiya vakillarini 
birlashtirdi. Bu tashkilot m intaqadagi ijtimoiy m asalalam i hal qilish, N N T
va tashabbus guruhlarini tashkil etishni q o ‘llab-quw atlash, boshqa N N T , 
davlat va biznes tizim lari bilan ham korlikni yo‘lga q o ‘yish va m intaqa iqti- 
sodiga resurslarni jalb etish bilan shug‘ullanadi. Bu faoliyat natijasida 2001 -
2003-yillarda viloyatda N N T soni 27 tad an yuztaga ko'paydi, treninglar 
tashkil qilindi, m ahallalarda ham jam iyatlar ehtiyojlarini birgalikda b a h o ­
lash u ch u n tadqiqotlar o'tkazildi. Eng m uhim i, ushbu N N T faoliyati va xiz­
m atining m ahalliy hokim iyat organlari to m o n id an tan olinganidir. M ahal- 
liy hokim iyat organlari vakillari qatnashgan treninglar va o'tkazilayotgan 
boshqa tadbirlar, ishlar natijasida viloyat va tu m an hokimligining N N T ga 
m unosabati asta-sekin o'zgaryapti.
34

---