M a t m u r o d o V f. M

Iqtisodiyotni boshqarishda davlat vazifalarini qisqartirish, tadbirkorlik-
ga keng y o ‘l ochish hamda iqtisodiy munosabatlarini erkinlashtirish.
0 ‘tkazilay o tg an islo h o tla r d oirasida bugungi k u n d a davlat va x o 'jalik
boshqaruvi organlari vazifalari va tarkibini qayta ko'rib chiqish ishlari jadal 
olib borilm oqda. B unda boshqaruv tizim i sam aradorligini sezilarli darajada 
oshirish, qabul qilinayotgan qarorlar sifatini yaxshilash ham da boshqaruv 
apparatiga sarflanayotgan asossiz xarajatlarni qisqartirishga qaratilgan q a t’iy 
faoliyatga alohida aham iyat berilm oqda.
Tajriba shuni k o 'rsatm o q d ak i, m arkazda tashkil etilgan h ar q an day 
boshqaruv organi odatda viloyatlar va tum anlarda o'zin ing hisob beruvchi 
bo'linm asiga ega bo'ladi, bu esa boshqaruv apparatining va texnik xodim - 
larning ko'payib ketishiga olib keladi. O qibatda, qo'shim ch a nazorat o r­
ganlari paydo bo'lishiga, xarajatlar ko'lam i ortishiga, turli xil kelishuvlar va 
kerakli-keraksiz hujjatbozliklarga olib keladi. Bular davlat boshqaruvining 
ayrim organlari faoliyatining samaradorligi keskin pasayishiga sabab bo ‘ladi.
Islohotlaming asosini tashkil etuvchi iqtisodiyotni boshqaruvning yangi 
konsepsiyasi vertikal m a’muriy tuzilmalami aniq vazifalami bajaruvchi m usta- 
qil tashkilotlaming gorizontal tarmog'i bilan muvofiqlashtirilini taqozo etadi. 
Bunda shartnoma asosida boshqarish, ichki va tashqi audit kabi mexanizmlar 
yaratiladi. Davlat siyosatini shakllantirish masalalari vazirliklar va davlat
46

---

qo'm italarida jam lanadi, ularning ijrosini ta’minlash va nazorat qilish agentlik, 
qo'm ita, inspeksiya kabi davlat boshqaruv organlari zimmasiga yuklanadi.
D avlat sektori faoliyatiga xorij tajribasidan o'tkazilgan, xususiy kom - 
paniyalarda qo'ilaniladigan davlat m enejm ent usullari tobora kengroq joriy 
etilm oqda. B unda asosiy e ’tibor davlat tuzilm alarining tahliliy, taxm iniy va 
baholash vazifalarini rivojlantirishga, eng m uhim i — qarorlar qabul qilish, 
aw alo , markaziy boshqaruv organlarida qabul qilinayotgan qarorlam ing sifati 
va ularning tayyorlanishini yaxshilashga qaratiladi.
Boshqaruv tarkibini takom illashtirishga nisbatan bunday yondashuvga 
misol tariqasida M akroiqtisodiyot va statistika vazirligining ikkita m ustaqil 
d avlat bo sh q aru v o rganiga — Iqtisodiyot vazirligi va S tatistik a davlat 
q o 'm ita s ig a a y la n tirilg a n in i, Q ish lo q va suv x o ‘jalig i v az irlig i, 
« 0 ‘zbekneftgazxolding» kompaniyasidagi va boshqa davlat ham da xo'jalik 
boshqaruvi organlaridagi tashkiliy o'zgarishlarni keltirish m um kin.
Shuningdek, tum anlar boshqaruvi tarkibini optimallashtirish bo'yicha ham
keng ko'lam li ishlar amalga oshirilmoqda. Oliy Majlis va respublika huku- 
m ati qarorlariga k o 'ra 2003-2004-yillam ing o'zida 8 ta m a’m uriy tum an 
hokimligi va ularning quyi tashkilotlari tugatildi. Ushbu m a’muriy tum an- 
lam ing birlashtiriishi, ortiqcha hududiy boshqaruv tizimlari va ularning quyi 
tashkilotlarining tugatilishi yarim milliard so'm ni tejash, bu m ablag'ni m az- 
kur tum anlam ing ijtimoiy sohalarini rivojlantirishga sarflash im konini berdi.
Bu yil ilgari davlat tom onidan fond sifatida ajratilgan paxta tolasi, yoqilg'i 
va neft m ahsulotlari, mineral o'g'itlar, rangli va qora metallar, o'sim lik yog'i, 
g'alla, un, shakar kabi xomashyo va moddiy resurslami limit tariqasida taqsim - 
lash tizimiga butunlay barham berish yakunlanadi. Endi tadbirkorlar bu resurs­
lam i birja va yarm arka savdosi orqali xarid qiladi, bu esa turli mulkchilik 
shaklidagi korxonalarning teng sharoitda ishlashi uchun im kon yaratadi.